Besjoch de boarne foar Jediïsme

{{Ynfoboks libbensbeskôging
| namme                 = Jediïsme
| ôfbylding             = 
| ôfbyldingsbreedte     = 
| ôfbyldingstekst       = 
| teïsme                = [[non-teïsme]]
| type                  = [[nije religieuze beweging]]
| subtype               = 
| heart ta              = 
| streaming             = 
| moderne foarm         = 
| ûntstean              = [[1990-er jierren]]
| ûntstien út           = 
| basearre op           = ''[[Star Wars]]''
| stifter               = 
| oanhing               = ûnbekend
| fersprieding          = wrâldwiid
| wrâldsintrum          = 
| mytology              = 
| hillige tekst         = 
| hillige taal          = 
| hillich plak          = 
| symboal               = 
| subgroepen            = 
| webside               = 
}}
It '''jediïsme''' ([[útspr.]]: [ʤɛdaːi̭ˈɪsmə], "dzjed-daai-<u>is</u>-muh") is in [[filosofy]] en [[nije religieuze beweging]] dy't fierhinne basearre is op 'e ôfskildering fan 'e [[Jedi-ridder]]s yn ''[[Star Wars]]''. Dat is in tige bekende [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[mediafranchise]], betocht troch [[George Lucas]], dy't yn [[1977]] úteinsette mei de [[film]] ''[[Star Wars: Episode&nbsp;IV&nbsp;– A New Hope]]'', wêryn't de Jedi yntrodusearre waarden. 

==Jedi==
De Jedi-ridders wurde yn 'e [[Star Wars|''Star Wars''-franchise]] foarsteld as leden fan in [[monastysk]]e en [[akademy]]ske [[organisaasje]] mei in sterke [[kriich]]sdissipline, foar wa't it [[peacekeeping|bewarjen fan 'e frede]] en it hanthavenjen fan [[wet]] en oarder yn it algemien de heechste prioriteit hat. Se folgje de ljochte kant fan [[de Krêft]], in [[metafysica|metafysyske]] en [[rûnombywêzigens|rûnombywêzige]] [[enerzjy (esotery)|enerzjy]] dy't as [[mystyk]] ferskynsel in protte wei hat fan in [[godheid]], mar mar apersoneel is. It folgjen fan 'e ljochte kant fan 'e Krêft betsjut koartsein it yn acht nimmen fan [[selsbehearsking]] en it stribjen nei it [[goed]]e. [[Geweld]] is foar Jedi altyd it lêste rêdmiddel.

==Beskriuwing fan it jediïsme==
De [[fiktive]] [[religy]] fan 'e Jedi-ridders krige meitiid fia de [[popkultuer]] sa'n ynfloed dat der in echte religieuze beweging út ûntstie, it jediïsme. Oanhingers dêrfan beklamje dat se net leauwe dat de [[mytology]] en [[fiksje]] fan ''Star Wars'' wier is. Ynstee fiele se har [[ynspiraasje (keunst)|ynspirearre]] troch de libbenswize fan 'e fiktive Jedi-ridders en wolle se besykje de [[noarmen en wearden|morele]] aspekten en [[spiritualiteit]] fan dy libbenswize yn harren eigen libben nei te bearen. Dêrta drage guon jediïstyske [[webside]]n de "16 learstellings" út, wylst oaren de "21 stelregels" neame. 

==Organisaasjes==
De jediïstyske beweging hat gjin sintrale struktuer of lieder, hoewol't der wol inkele [[organisaasje]]s besteane wêryn't oanhingers fan it jediïsme har feriene hawwe, benammen yn 'e [[Feriene Steaten]] en it [[Feriene Keninkryk]]. Ien fan 'e grutsten is de [[Temple of the Jedi Order]], dy't yn [[2005]] yn [[Teksas]] oprjochte waard en yn [[2015]] troch de Amerikaanske [[belestingtsjinst (algemien)|belestingtsjinst]] [[Internal Revenue Service|IRS]] erkend waard as religieuze organisaasje (en dêrom frijstelling fan [[belesting]]betelling krige). Yn [[2007]] waard yn it Feriene Keninkryk [[The Church of Jediism]] oprjochte.

Yn [[2009]] waard Daniel Jones, de oprjochter fan The Church of Jediism, út in [[Tesco]]-[[supermerk]] yn [[Bangor (Wales)|Bangor]] yn it noarden fan [[Wales]] set, om't er syn [[kapusjon]] net ôfdwaan woe. Hy berôp him op religieuze [[klean|klaaiïngsfoarskriften]] om't er Jedi wie. De eigner fan 'e supermerk ferwarde him yn 'e media lykwols troch te ferwizen nei ''Star Wars'': "Hy mei der bêst yn. Jedi's binne folslein wolkom om by ús te winkeljen, mar dan wolle wy wol dat se harren kap ôfdogge. [[Obi-Wan Kenobi]], [[Yoda]] en [[Luke Skywalker]] hawwe allegearre sûnder kap omrûn sûnder dat se dêrtroch ta de tsjustere kant fan 'e Krêft ferfoelen en wy binne ús inkeld bewust fan [[Palpatine|'e keizer]] as ien dy't nea syn kap ôfdie."

==Jedi-folkstellingsferskynsel==
{{Apart|Jedi-folkstellingsferskynsel}}
It jediïsme kaam as nije religieuze beweging yn [[2001]] foar it earst rûnom yn 'e [[media]], doe't it saneamde [[Jedi-folkstellingsferskynsel]] him foar it earst foardie. Dat jiers joegen by [[folkstelling]]s yn it [[Feriene Keninkryk]], [[Kanada]], [[Austraalje (lân)|Austraalje]] en [[Nij-Seelân]] tsientûzenen minsken by de fraach oangeande harren [[religy]] it antwurd "Jedi" op. Ek by lettere folkstellings yn deselde en oare lannen hawwe in soad lju oanjûn dat harren religy it jediïsme is. It tinken is lykwols dat it dêrby yn fierwei de measte gefallen giet om minsken dy't net echt oanhingers fan it jediïsme binne, mar ynstee fine dat harren religy de [[oerheid]] neat oangiet of dy't [[humor|grappich]] wêze wolle. It is dêrom ûndúdlik hoe grut oft de oanhing fan it jediïsme echt is.

{{boarnen|boarnefernijing=
Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: [http://en.wikipedia.org/wiki/Jediism ''References'', op dizze side].
----
{{commonscat|Jediism}}
}}

[[Kategory:Nije religieuze beweging]]
[[Kategory:Filosofy]]
[[Kategory:Subkultuer]]
[[Kategory:Star Wars]]
[[Kategory:Lienwurd út it Ingelsk]]