Isis

Isis is de namme fan ien fan de wichtichste goadinnen fan de Egyptyske mytology, dêr't de ferearing fan him oer de Gryksk-Romeinske wrâld fersparate. Hja wie in typyske memmegoadinne en symboalisearre de fruchtberens. Har foarnaamste hillichdom wie op it eilantsje Philae dêr't in timpel stie. Sy wie frou fan Osiris.

Skiednis

Isis waard foar it earst neamd yn it Alde Ryk (2686 f.Kr. - 2181 f.Kr.) as ien fan de haadpersoanen fan de Osirismyte, dêr't se har deade broer en man, de godlike kening Osiris wer ta libben tewekker makke en syn erfgenamt, Horus, fuortbringt en beskermet. Men leaude dat se de deaden holp it hjirneimels yn te gean lykas se Osiris holpen hie en se waard beskôge as in godlike mem fan de farao, dy't mei Horus ferlike waard. Har memmehelp waard yn genêzingsspreuken oanroppen ta it foardiel fan de gewoane minsken. Oarspronklik spile se in beheinde rol yn keninklike riuelen en timpelrituelen, hoewol't se promininter oanwêzich wie yn begraffenispraktiken en magyske teksten. Yn 'e keunst waard se almeast ôfbylde as in minsklike frou mei in troaneftige hieroglyf op har holle. Yn it Nije Ryk (1550 f.Kr. - 1070 f.Kr., doe't se eigenskippen oannaam dy't oarspronklik oan Hathor, de goadinne by útstek, tahearde, waard Isis ôfbylde mei de holletoai fan Hathor: in sinneskiif tusken de hoarnen fan in ko

Yn it earste milennium foar Kristus wiene Isis en Osiris de meast fereare Egyptyske godheden en Isis naam eigenskippen oer fan in soad oare goadinnen. Hearskers yn Egypte en de súdlike buorren, Núbje, bouden timpels dy't benammen oan Isis wijd waarden en har timpel in Philae wie in religieus sintrum foar Egyptners en Núbjers. Har ûnderstelde magyske krêft wie grutter as dy fan oare goaden en der waard sein dat hja de natoerlike wrâld bestjoerde en macht hie oer it lot sels.

Yn 'e Hellenistyske tiidrek (323 f.Kr. - 30 f.Kr.), doe't Egypte troch Griken hearske en bewenne waard, waard Isis troch Griken en Egyptners fereare, mank mei in nije god, Serapis. Harren ferearing fersprate him yn it bredere Middellânske Seegebiet. De Grykske ferearders fan Isis skreaune har eigenskippen ta dy't se fan Grykske godheden oernommen hie, lykas de útfining fan it houlik en de beskerming fan skippen op see. Doe't de Hellenistyske kultuer yn 'e 1e iuw f.Kr. troch it Alde Rome ynsûge waard, waard de kultus fan Isis in part fan de Romeinske religy. Dyjingen dy't har tawijd wiene, foarmen in lyts part fan de befolking fan it Romeinske Ryk, mar wiene oer it gânse ryk te finen. Har folgelingen ûntjoegen skaaimerkende feesten lykas it Navigium Isidis, en ynwijingsrituelen dy't liken op dy fan oare Gryksk-Romeinske mystearjekultussen. Guon fan har dy't har tawijden, seine dat se alle froulike godlike krêften yn 'e wrâld omfieme.

It ferearjen fan Isis waard beëinige troch it kommen fan it kristendom yn 'e 4e oant 6e iuw n.Kr. Har ferearing kin ynfloed op 'e kristlike oertsjûgings en praktiken hân hawwe, lykas it ferearjen fan Marije, de mem fan Jezus. It bewiis dêrfoar is lykwols dûbelsinnich en almeast kontroversjeel. Isis komt noch hieltyd yn 'e Westerske kultuer foar, benammen yn de esotearje en it modern heidendom, gauris as personifikaasje fan de natoer of it froulike aspekt fan godlikens.

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch: Isis benammen Notes, References en Further Reading op dy side.

Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Isis fan Wikimedia Commons.