Gearspanning
In gearspanning of komplot is in temûke ôfspraak fan persoanen om wat tsjin oare persoanen of in groep te ûndernimmen. Dêrby kin it gean om it dwaan fan in steatsgreep, it oansetten ta in kriich, it dwaan fan in oanslach, of it omsmiten fan in polityk persoan, wylst it geheim holden wurde moat fan it publyk, of alteast dyjingen dy't dêrtroch troffen wurde soene.
Der moat lykwols al in dúdlik ûnderskaat makke wurde tusken wiere, histoarysk bewiisde gearspannings en gearspanningsteoryen.
Histoaryske gearspannings
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]In histoaryske gearspanning is in gearspanning dy't wier histoarysk bard en bewiisd is, en benammen dejingen dy't troch de gearspanners sels bekend is.
Ferneamd is de gearspanning fan de moard op Julius Caesar, dy't troch tsien gearspanners, wêrûnder Brutus, dy't troch Caesar as syn eigen soan sjoen waard, op 15 maart 44 f.Kr.
In oare ferneamde gearspanning is it Buskrûdferrie fan Guy Fawkes, dy't op 5 novimber 1605 útfierd waard.
Ek it mislearre besykjen om it bewâld fan Adolf Hitler om te smiten is in foarbyld fan in gearspanning. Op 20 july 1944 waard troch in groep offisieren ûnder lieding fan Claus von Stauffenberg yn it Eastprusyske haadkertier Wolfsschanze in bomoanslach op Hitler dien, dy't hast slagge wie.