Fobos (moanne)
Fobos is ien fan de twa natuerlike satelliten (moannen) fan de planeet Mars. De oare moanne fan Mars is Deimos. Fobos is de grutste en tichtstby lizzende moanne fan Mars. Hy waard ûntdutsen op 18 augustus 1877 troch de Amerikaanske astronoom Asaph Hall, dy't ek Deimos ûntduts.
Oarsprong en eigenskippen[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
Fobos hat in ûnregelmjittige foarm mei ôfmjittings fan sawat 27 × 22 × 18 kilometer, wat mear op in grutte asteroïde as in moanne liket. Der wurdt oannommen dat de moanne in ynfongen asteroïde is út de asteroïdegurdle, lykwols binne der ek oare teoryen oer syn oarsprong.
Fobos hat in hiel lege tichtheid, wat oanjout dat hy mooglik in poreuze struktuer hat. De oerflakte fan Fobos is bedutsen mei in dikke laach fan stof en pún, dy't regolith neamd wurdt. Der binne ek ferskate grutte kraters op Fobos, wêrfan't de bekendste en grutste de Stickneykrater is, mei in diameter fan sa likernôch 9 kilometer.
Baan om Mars[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
Fobos is tige tichtby Mars en draait op in hichte fan mar 6.000 kilometer boppe it Mars-oerflak. Gjin moanne yn it sinnestelsel stiet sa tichtby in planeet as Fobos. Troch syn lege baan om Mars is Fobos ûnderwurpen oan de swiertekrêft fan mars, dy't him stadichwei tichter nei Mars ta lûkt. It wurdt ferwachte dat Fobos yn de kommende 30 oant 50 miljoen jier óf op Mars delstoart óf yn lytse fragminten út elkoar falt en in ring om Mars foarmje sil.
Fobos hat in bûtenspoarige omrintiid fan sawat 7 oeren en 39 minuten, wat betsjut dat hy rapper om Mars draait as de planeet sels om syn as draait. As gefolch dêrfan komt Fobos trije kear deis op en giet er trije kear ûnder.
Geologyske skaaimerken[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
Op it oerflak binne in protte kraters, de grutste is de Stickneykrater. De ynslach dy't dy krater foarme hat, hat Fobos tige beynfloede, en skeuren en groeden binne út de krater wei ûntstien. De oerflakte is ek bedutsen mei regolith, dat foarme is troch de oanrin fan stof en pún fan in bûtenierdske ynslach.
Ferkenning[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
Fobos is al ferskate kearen ferkend troch romtesonden dy't Mars besochten. De earste foto's fan tichteby waarden makke troch de Mariner 9-missy yn 1971. Letter hawwe misjes lykas de Viking 1 en Viking 2 orbiters, de Mars Global Surveyor, de Mars Reconnaissance Orbiter en de Mars Express mear detaillearre gegevens en ôfbyldings levere.
In protte fan de plannen foar takomstige misjes nei Mars befetsje ek ûndersyk nei Fobos, om't de moanne in protte ynformaasje jaan kin oer de geologyske skiednis en de evolúsje fan it Mars-systeem. In foarbyld dêrfan is de Japanske Martian Moons eXploration (MMX)-missy, dy't lansearre wurde sil om Fobos en Deimos te ûndersykjen en monsters werom te bringen nei de ierde.
Spekulaasjes oer gebrûk yn de takomst[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
Fanwege syn tichte omrinbaan en de relatyf lege swiertekrêft wurdt Fobos beskôge as in potinsjele lokaasje foar in romtebasis of as in tuskenstasjon foar takomstige bemanne misjes nei Mars. In basis op Fobos soe in strategysk plak biede kinne foar it koördinearjen fan operaasjes op it Mars-oerflak en as in platfoarm foar fierdere ferkenning fan it sinnestelsel.