Wejherowo

Wejherowo
Monumint foar Jakub Wejher, stifter fan de stêd
Emblemen
Polityk
Lân	Poalen
Provinsje	Pommeren
Sifers
Ynwennertal	46.968
Oerflak	27 km²
Befolkingsticht.	1.740 ynw./km²
Hichte	12,7 m.–149,7 m boppe seenivo
Oar
Tiidsône	UTC +1
Simmertiid	UTC +2
Koördinaten	54° 36' N 18° 14' E
Offisjele webside
/www.wejherowo.pl
Kaart

Wejherowo (Kasjûbysk: Wejrowò, Dútsk: Neustadt in Westpreußen, earder Weyersfrey) is in stêd yn de woiwodskip Pommeren yn Poalen.

Geografy

De stêd leit yn it histoaryske gea West-Prusen yn de brede delling fan de Reda, westlik fan de Bocht fan Gdańsk op in hichte fan 30 meter boppe de Eastsee en likernôch 20 kilometer noardwestlik fan de havenstêd Gdynia.

Stifting

Wejherowo waard yn 1643 as Wola Wejherowska troch de woiwode fan de woiwodskip Malbork en de Poalske ealman Jakub Wejher stifte. De plaknamme waard yn it Dútsk oerset as Weyersfrey. De stifter hie ornearre dat it plak deselde stedsrjochten hawwe moast as oare stêden yn 'e krite en dêrfandinne waard de nije stêd it saneamde 'Kulmer Rjocht' takend. De privileezjes fan de stêd waarden yn 1655 ferliend en troch kening Jan II akkordearre.

It riedhûs yn 1915

By de Earste Dieling fan Poalen yn 1772 anneksearre it Keninkryk Prusen it grutste part fan de Pommerellen. De stêd waard ûnderdiel fan de nije Prusyske provinsje West-Prusen en de Dútske namme Weyersfrey waard feroare yn Neustadt in Westpreußen. Foar de ûntwikkeling fan de stêd wie de foarming fan de lânkring Neustadt en de oansluting yn 1870 op it spoar fan Danzig (Gdańsk)-Stettin (Szczecin) fan grut belang.

Yn dy tiid foarmen Poalen en Kasjûben yn de lânkring Neustadt in mearderheid fan 59.3% fan de befolking. De stêd Neustadt hie lykwols in Dútske mearderheid. Neffens de folsktelling fan 1910 telde de befolking 9.804 ynwenners, wêrfan 71% Dútsers, 25% Kasjûben en 4% Poalen.

Nei de Earste Wrâldkriich waard de stêd ûnderdiel fan de Twadde Poalske Republyk.

Wejherowo waard op 9 septimber 1939 ynnommen troch de Dútske Wehrmacht. It grutste part fan de joadske mienskip waard fermoarde en yn it ramt fan de Intelligenzaktion waarden ek in soad Poalen oppakt, opsletten en dêrnei deportearre nei it doarpke Piaśnica Wielka, dêr't hja deasketten waarden. Under harren wiene ek de boargemaster en studinten fan de hegere skoallen. Leararen út de stêd waarden mei oare Poalske leararen nei konsintraasjekamp Mauthausen stjoerd.

Yn maart 1945 makke it Reade Leger in ein oan de Dútske besetting en waard Wejherowo wer in Poalske stêd.

Befolkingsûntwikkeling

Jier	1789	1853	1905	1943	1960	1970	1980	1990
Ynwenners	700	2.500	8.389	16.490	24.500	33.800	42.400	46.800
Jier	2000	2011	2021
Ywenners	46.200	49.922	48.735

It besjen wurdich

Wejherowo is in religieus sintrum foar de Kasjûben. It doel fan de beafeart is de patroanhillige fan de stêd, de Mem Gods, in genedebyld dy't yn 1999 troch paus Jehannes Paulus II kroand waard.

Bouwurken

• de Kalvaryberch;
• it Slot fan de famylje Keyserling (no museum);
• it riedhûs út 1650;
• de stiftstsjerke fan de Hillige Trijeienheid út 1643;
• de kleastertsjerke Sint-Anna út de 17e iuw mei in ynrjochting út de 18e iuw.

Museum

• (pl) Museum fan Kasjûbyske en Pommerske Literatuer en Muzyk

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Dizze side is alhiel of foar in part in oersetting fan de Ingelsktalige Wikipedyside; sjoch foar de bewurkingsskiednis: en:Wejherowo Commons Wikimedia Commons  Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Wejherowo fan Wikimedia Commons.