Leppeltsjedief
leppeltsjedief | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
taksonomy | ||||||||||||
| ||||||||||||
soarte | ||||||||||||
Capsella bursa-pastoris | ||||||||||||
(Linnaeus) Medikus, 1792 | ||||||||||||
De Leppeltsjedief (Capsella bursa-pastoris) heart ta de koalfamylje. It is in rjochtopsteande plant mei wite blommen en bochtich takkelige blêden yn in woartelrozet. De leppeltsjedief is in tige algemiene wylde plant, dy't sawol yn tunen as op ruderale grûnen foarkomt,en yn bjirmen, strjitrânen, muorren, ensfh. fûn wurde kin.
Oare Fryske nammen
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]De namme komt fan de hertfoarmige 6 oant 9 mm lange haukes, dy't it model hawwe fan de tas dy't earder troch skepers en boeren brûkt waard. Yn de folksmûle stiet de leppeltsjedief ek bekend as leppeltjeblom, dûbeltsjedief, einepoat en foarkjes-en-leppeltsjes.
Uterlik
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]De oant 60 sm hege plant is ien- of twajierrich, en bloeit fan maart oant septimber. Rûnom de spoelfoarmige woartel steane de woartelblêden yn in rozet; de wite blommen steane yn in strús groepearre. De leppeltsjedief is in winterfêste plant. Se freget in goed wettertrochlittende, wat sânige, stikstofhâldende grûn yn sinne of healskaad. De blommen hawwe fjouwer oant 3 mm lange wite kroanbledsjes. De tsjelkblêden binne oant heal sa lang as de kroanblêden.
De pinfoarmige woartel is faak ferhoute. De blommen binne strúsfoarmich by inoar.
Fersprieding
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]De plant komt yn de hiele wrâld foar mei útsûndering fan Polyneezje, fan Yslân yn it noarden oant yn de Alpen en de Pyreneeën op 3000 meter hichte. Hoewol't de plant troch in soad ynsekten opsocht wurdt, komt der relatyf mar in bytsje krúsbestowing foar. Der is wol faak sprake fan selsbestowing, dêrtroch binne der in soad fêst ferervjende farianten.
De plant komt wierskynlik fan oarspring út it gebiet fan de Middellânske See.
Ekology
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]De leppeltsjedief wurdt faak oantaasten troch de skimmel Cystopus candidans. Soks docht û.o. bliken út pleatslike ferdikkings en in wite oanslach.
Brûken
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]It krûd wurdt yn ferskate produkten ferwurke. Yn de folksgenêskunde waard / wurde ôftreksels brûkt tsjin bliedings, ûntstekkings fan de urinewegen, en as kompres op iepen bliedzjende wûnen.
Jonge (foar de bloei) rozetbledsjes kinne brûkt wurde yn salades, of smoard yn it sopsoarten.
Keppeling om utens
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]- SoortenBank.nl beskriuwings en ôfbylden
Sjocht ek
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]- Plantesoarte
- Koalplant
- Lânseigen floara yn Abgaazje
- Lânseigen floara yn Albaanje
- Lânseigen floara yn Armeenje
- Lânseigen floara yn Azerbeidzjan
- Lânseigen floara yn Bosnje-Hertsegovina
- Lânseigen floara yn Bulgarije
- Lânseigen floara yn Estlân
- Lânseigen floara yn Georgje
- Lânseigen floara yn Grikelân
- Lânseigen floara yn Hongarije
- Lânseigen floara yn Jeropeesk Ruslân
- Lânseigen floara yn Kosovo
- Lânseigen floara yn Kroaasje
- Lânseigen floara yn Letlân
- Lânseigen floara yn Litouwen
- Lânseigen floara yn Noard-Masedoanje
- Lânseigen floara yn Moldaavje
- Lânseigen floara yn Montenegro
- Lânseigen floara yn de Oekraïne
- Lânseigen floara yn Poalen
- Lânseigen floara yn Roemeenje
- Lânseigen floara yn Servje
- Lânseigen floara yn Sloveenje
- Lânseigen floara yn Slowakije
- Lânseigen floara yn Súd-Osseesje
- Lânseigen floara yn Tsjechje
- Lânseigen floara yn Turkije
- Lânseigen floara yn Wyt-Ruslân
- Eksoat yn Andorra
- Eksoat yn de Azoaren
- Eksoat yn Belgje
- Eksoat yn Denemark
- Eksoat yn Dútslân
- Eksoat yn Eastenryk
- Eksoat yn Fatikaanstêd
- Eksoat yn de Fêreu-eilannen
- Eksoat yn Finlân
- Eksoat yn Frankryk
- Eksoat yn Fryslân
- Eksoat yn Gibraltar
- Eksoat yn Guernsey
- Eksoat yn Ierlân
- Eksoat yn Ingelân
- Eksoat yn Yslân
- Eksoat yn Itaalje
- Eksoat yn Jersey
- Eksoat yn de Kanaryske Eilannen
- Eksoat yn Kazachstan
- Eksoat yn Lychtenstein
- Eksoat yn Lúksemboarch (lân)
- Eksoat yn Madeara
- Eksoat yn Malta
- Eksoat yn Man
- Eksoat yn Monako
- Eksoat yn Nederlân
- Eksoat yn Noard-Ierlân
- Eksoat yn Noarwegen
- Eksoat yn Portegal
- Eksoat yn San Marino
- Eksoat yn Sibearje
- Eksoat yn Syprus
- Eksoat yn Skotlân
- Eksoat yn Spanje
- Eksoat yn Sweden
- Eksoat yn Switserlân
- Eksoat yn Wales
- Eksoat yn Afganistan
- Eksoat yn Alaska
- Eksoat yn Algerije
- Eksoat yn Anguilla
- Eksoat yn Antigûa en Barbûda
- Eksoat yn Argentynje
- Eksoat yn Austraalje
- Eksoat yn Barbados
- Eksoat yn Bermuda
- Eksoat yn Bolivia
- Eksoat yn Brazylje
- Eksoat yn de Amerikaanske Famme-eilannen
- Eksoat yn de Bahama's
- Eksoat yn de Britske Famme-eilannen
- Eksoat yn de Dominikaanske Republyk
- Eksoat yn de Feriene Steaten
- Eksoat yn de Filipinen
- Eksoat yn de Frânske Súdlike en Antarktyske Lannen
- Eksoat yn de Kaaimaneilannen
- Eksoat yn de Turks- en Kaikoseilannen
- Eksoat yn Dominika
- Eksoat yn Egypte
- Eksoat yn Etioopje
- Eksoat yn Fjetnam
- Eksoat yn Frânsk-Sint-Marten
- Eksoat yn Grenada
- Eksoat yn Gûadelûp
- Eksoat yn Haïty
- Eksoat yn Irak
- Eksoat yn Iran
- Eksoat yn Israel
- Eksoat yn Jamaika
- Eksoat yn Japan
- Eksoat yn Jordaanje
- Eksoat yn Kambodja
- Eksoat yn Kanada
- Eksoat yn Kenia
- Eksoat yn Kirgyzje
- Eksoat yn Kolombia
- Eksoat yn Kuba
- Eksoat yn Laos
- Eksoat yn Libanon
- Eksoat yn Lybje
- Eksoat yn Maleizje
- Eksoat yn Marokko
- Eksoat yn Martinyk
- Eksoat yn Meksiko
- Eksoat yn Mongoalje
- Eksoat yn Montserrat
- Eksoat yn Nij-Seelân
- Eksoat yn Noard-Koreä
- Eksoat yn Oezbekistan
- Eksoat yn Pakistan
- Eksoat yn Palestina
- Eksoat yn Perû
- Eksoat yn Porto Riko
- Eksoat yn Saba
- Eksoat yn Sao Tomee en Prinsipe
- Eksoat yn Sina
- Eksoat yn Singapoer
- Eksoat yn Sint-Bartelemy
- Eksoat yn Sint-Eustasius
- Eksoat yn Sint-Finsint en de Grenadinen
- Eksoat yn Sint-Helena
- Eksoat yn Sint-Kits en Nevis
- Eksoat yn Sint-Lusia
- Eksoat yn Sint-Marten
- Eksoat yn Sint-Pierre en Miquelon
- Eksoat yn Spitsbergen
- Eksoat yn Súd-Afrika
- Eksoat yn Súd-Koreä
- Eksoat yn Syrje
- Eksoat yn Tadzjikistan
- Eksoat yn Tailân
- Eksoat yn Taiwan
- Eksoat yn Trinidad en Tobago
- Eksoat yn Tuneezje
- Eksoat yn Turkmenistan
- Eksoat yn Yndia
- Eksoat yn Yndoneezje