Tsjaadmar: ferskil tusken ferzjes
L Bot - derby: nl:Tsjaadmeer |
st |
||
| Rigel 1: | Rigel 1: | ||
[[Ofbyld:ShrinkingLakeChad-1973-1997-EO.jpg|thumb|300px|right|De feroaring fan oerflak fan de Tsjaadmar fan 1973 oant 2001 |
[[Ofbyld:ShrinkingLakeChad-1973-1997-EO.jpg|thumb|300px|right|''De feroaring fan oerflak fan de Tsjaadmar fan 1973 oant 2001 (boarne: NASA)'']] |
||
De '''Tsjaadmar''' is de op ien nei grutste [[mar]] yn [[Afrika]], de [[Fiktoriamar]] is de |
De '''Tsjaadmar''' is de op ien nei grutste [[mar]] yn [[Afrika]], de [[Fiktoriamar]] is de grutste swietwettermar yn Afrika. |
||
De mar is fan hiel grut belang foar de om-ende-by 20 miljoen |
De mar is fan hiel grut belang foar de om-ende-by 20 miljoen minsken dy't der omhinne wenje yn de lannen [[Tsjaad]], [[Kameroen]], [[Niger]] en [[Nigearia]]. Yn de mar lizze inkele eilantsjes en sânbanken en de ouwers bestien fral út [[sompe]]n. De wichtichste leveransiers foar wetter binne de rivieren de [[Sjary (rivier)|Sjary]] en de [[Logone]]. As [[endoreysk bekken|endoreysk mar]] hat it gjin ôfrin nei see of de oseaan en fergelykber mei de [[Deade See]] en de [[Poopomar]]. Dat de mar toch min of mear [[swietwetter|swiet]] bleaun is, komt trochdat de delslach fan it sâlt op de boaiem en trochdat sprake is fan [[perkolaasje]] of ynfiltraasje nei it [[grûnwetter]]. Skattingen oer dit wetterferlies rinne útien fan 6 oant 20% fan de totale jierlikse oanfier fan wetter. |
||
Yn de sechstiger jierren hie de mar in oerflak fan mear as 26.000 km |
Yn de sechstiger jierren hie de mar in oerflak fan mear as 26.000 km². |
||
Tsjin it jier [[2000]] wie it oerflak tebek rûn oant 1500 km |
Tsjin it jier [[2000]] wie it oerflak tebek rûn oant 1500 km². De reden hjirfoar is twaresom. Yn de rin fan de jierren is der hieltyd minder rein fallen yn it streamgebiet fan de mar en hieltyd mear wetter ûntlutsen wurdt út de mar en de rivieren foar [[irrigaasje]]. Trochdat de mar tige ûndjip is - ûngefear 7 meter op har djipste punt - is it tige gefoelich foar lytse feroaringen yn de wetterstân. |
||
Nei skatting wie de Tsjaadmar sa'n 6000 jier lyn sawat krekt sa grut as de [[Kaspyske See]] yn distiid. |
Nei skatting wie de Tsjaadmar sa'n 6000 jier lyn sawat krekt sa grut as de [[Kaspyske See]] yn distiid. |
||
{{Koördinaten|13_4_26_N_14_19_14_E_type:waterbody_zoom:8_region:TD|13° 4' NB, 14° 19' |
{{Koördinaten|13_4_26_N_14_19_14_E_type:waterbody_zoom:8_region:TD|13° 4' NB, 14° 19' EL}} |
||
[[Kategory:Mar yn Afrika]] |
[[Kategory:Mar yn Afrika]] |
||
De ferzje fan 26 jun 2009 om 17.30
De Tsjaadmar is de op ien nei grutste mar yn Afrika, de Fiktoriamar is de grutste swietwettermar yn Afrika.
De mar is fan hiel grut belang foar de om-ende-by 20 miljoen minsken dy't der omhinne wenje yn de lannen Tsjaad, Kameroen, Niger en Nigearia. Yn de mar lizze inkele eilantsjes en sânbanken en de ouwers bestien fral út sompen. De wichtichste leveransiers foar wetter binne de rivieren de Sjary en de Logone. As endoreysk mar hat it gjin ôfrin nei see of de oseaan en fergelykber mei de Deade See en de Poopomar. Dat de mar toch min of mear swiet bleaun is, komt trochdat de delslach fan it sâlt op de boaiem en trochdat sprake is fan perkolaasje of ynfiltraasje nei it grûnwetter. Skattingen oer dit wetterferlies rinne útien fan 6 oant 20% fan de totale jierlikse oanfier fan wetter.
Yn de sechstiger jierren hie de mar in oerflak fan mear as 26.000 km². Tsjin it jier 2000 wie it oerflak tebek rûn oant 1500 km². De reden hjirfoar is twaresom. Yn de rin fan de jierren is der hieltyd minder rein fallen yn it streamgebiet fan de mar en hieltyd mear wetter ûntlutsen wurdt út de mar en de rivieren foar irrigaasje. Trochdat de mar tige ûndjip is - ûngefear 7 meter op har djipste punt - is it tige gefoelich foar lytse feroaringen yn de wetterstân.
Nei skatting wie de Tsjaadmar sa'n 6000 jier lyn sawat krekt sa grut as de Kaspyske See yn distiid.
