Besjoch de boarne foar Koraalsee-eilannen

{{Oerseesk gebietsdiel
|namme = Koraalsee-eilannen <br><small>''Coral Sea Islands''</small>
|flagge = [[Ofbyld:Flag of Australia (converted).svg|125px]]
|wapen = [[Ofbyld:Coat of Arms of Australia.svg|60px]]
|biedwurd = [[Ingelsk]]: '''''Australia''''' ("Austraalje") <br><small>De Koraalsee-eilannen, dy't ûnbewenne binne, fiere <br>de flagge, it wapen en it biedwurd fan Austraalje.</small>
|lânkaart = [[Ofbyld:Wyspy Morza Koralowego.png|300px]]
|gebietsdiel fan = [[Ofbyld:Flag of Australia (converted).svg|20px]] [[Austraalje (lân)|Austraalje]]
|pol. status = [[Austraalje (lân)#Bestjoer|ekstern territoarium]]
|haadstêd = n.f.t.
|offisjele taal = [[Ingelsk]]
|ynwennertal = 4 <small>(gjin permaninte bewenning)</small>
|befolkingstichtens = 0,000005 / km²
|oerflak = 780.000 km² <small>(ynkl. wetter)</small><br> 10 km² <small>(allinnich lân)</small>
|muntienheid = n.f.t.
|tiidsône = [[UTC]]+10 <small>(gjin S.T.)</small>
|tillefoan = n.f.t.
|ynternetekstinsje = n.f.t.
|webside = n.f.t.
}}
De '''Koraalsee-eilannen''' ([[Ingelsk]]: ''Coral Sea Islands'') binne in [[Austraalje (lân)#Bestjoer|ekstern territoarium]] fan [[Austraalje (lân)|Austraalje]], dat bestiet út in grut tal ûnbewenne [[tropen|tropyske]] [[koraal (soölogy(|koraal]][[eilân|eilantsjes]] en [[koraalrif]]fen yn 'e [[Koraalsee]], noardeastlik fan 'e Australyske steat [[Queenslân]]. Bestjoerlik foarmet it gebiet it '''Koraalsee-eilanneterritoarium''' (''Coral Sea Islands Territory''), dat ûnder direkt bestjoer stiet fan it Australyske federale regear. 

==Geografy==
Hoewol't it Koraalsee-eilanneterritoarium in oerflak hat likernôch 780.000 km², bestiet mar 10 km² dêrfan út lân. It gebiet strekt him út yn 'e [[Koraalsee]], noardeastlik fan it [[Grutte Barriêrerif]], foar de kust fan 'e Australyske steat [[Queenslân]], dat sels net ta it territoarium heart. Der binne likernôch 30 ûnderskate [[rif (ûndjipte)|rif]]fen en [[atol]]len yn 'e [[eilannegroep]], wêrfan't 12 der by [[heech tij]] alhiel ûnder strûpe, wylst 18 oaren ien of mear stikjes drûch lân hawwe. Dy achttjin atollen omfiemje mei-inoar yn totaal 51 [[eilân|eilantsjes]], wêrfan't guon in foarm fan begroeiïng hawwe, wylst oaren folslein keal binne.
[[File:Cato Island Station.jpg|left|thumb|250px|It automatysk waarstasjon op it eilân [[Cato (eilân)|Cato]].]]

De atollen ferskille tige yn grutte, want wylst guon mar in pear km yn trochsneed binne, heart ek it op ien nei grutste atol fan 'e wrâld ta de groep, [[Lihou Rif]], dat 100 by 30 km mjit en in oerflak hat fan 2.500 km² (de [[lagune]] ynbegrepen). Fan 'e 51 eilantsjes yn it territoarium hearre der 18 ta Lihou Rif. De measte atollen kinne opdield wurde yn twa groepen: in gruttere noardwestlike groep, mei û.o. [[Osprey Rif]], [[Willis (eilân)|Willis]] en Lihou Rif, en in behindiger súdeastlike groep, mei û.o. [[Fredericks Rif]] en [[Cato Rif]]. Trije atollen falle bûten dy groepen: [[Mellish Rif]], dat fier nei it noardeasten leit en dêrmei it fierst fan 'e Australyske kust ôf, en [[Middleton Rif]] en [[Elizabeth Rif]], dy't tegearre mear as 800 km nei it suden lizze, en feitliks in lytse eksklave fan it Koraalsee-eilanneterritoarium yn 'e noardlike [[Tasmansee]] foarmje. Dy beide riffen lizze folle tichter by it eilân [[Lord Howe (eilân)|Lord Howe]], dat ta [[Nij-Súd-Wales]] heart (en likernôch 150 km nei it suden leit), as by de rest fan it territoarium.

Alle eilannen yn it territoarium lizze tige leech, en rinne mei de stiging fan 'e seespegel it risiko om der foargoed ûnder te strûpen. Automatyske waarstasjons binne op 8 fan 'e atollen oanlein, wylst op fiif fan 'e atollen ûnbemanne [[fjoertoer|fjoertuorren]] steane. Hoewol't it territoarium gjin permaninte bewenners hat, is it eilân [[Willis (eilân)|Willis]] it iennichste dat bewenne wurdt, mei't dêr yn [[1921]] in [[meteorology]]sk stasjon boud is dêr't it jier rûn in pear [[wittenskip]]pers (yn 'e regel net mear as fjouwer) tahâlde.

==Skiednis==
De Koraalsee-eilannen waarden yn [[1803]] foar it earst yn kaart brocht. Yn 'e 1870-er en 1880-er jierren waard der op 'e eilannen [[gûano]] wûn (seefûgelstront, oftewol [[fosfaat]], foar [[keunstmest]]), mar it ûntbrekken fan in permaninte swietwetterfoarrie kearde op 'e lange termyn de [[kolonisaasje]] fan it gebiet tsjin. Yn [[1901]], doe't seis [[Grut-Brittanje|Britske]] koloanjes de [[Austraalje (lân)|Australyske Federaasje]] foarmen, kamen de eilannen by Austraalje te hearren, as ûnderdiel fan 'e steat [[Queenslân]]. Nei hast santich jier waarden se yn [[1969]] bestjoerlik fan Queenslân losmakke, en waard it [[Koraalsee-eilanneterritoarium]] oprjochte, dat yn [[1997]] útwreide waard mei it súdlike [[Middleton Rif]] en [[Elizabeth Rif]].
[[File:Coral Garden.jpg|left|thumb|180px|In [[koraalrif]] yn it [[Koraalsee-eilanneterritoarium]].]]

==Bestjoer==
De Koraalsee-eilannen foarmje in ekstern territoarium fan Austraalje, it [[Koraalsee-eilanneterritoarium]], dat ûnder direkt bestjoer fan it Australyske federale regear yn [[Canberra]] falt. De [[útfierende macht]] yn it gebiet is yn 'e hannen fan 'e minister dy't ferantwurlik is foar de territoaria, op 't heden de minister fan [[Australysk Ministearje fan Binnenlânske Saken|Binnenlânske Saken]]. (Foar [[29 novimber]] [[2007]] lei de ferantwurdlikheid foar it bestjoer fan it Koraalsee-eilanneterritoarium by de it [[Australysk Ministearje fan Transport en Regionale Tsjinsten|Ministearje fan Transport en Regionale Tsjinsten]].) De ferdigening fan it gebiet is tabetroud oan 'e [[Keninklike Australyske Marine]], dy't geregeldwei troch it territoarium patrûljearret.

==Floara en fauna==
De Koraalsee-eilannen foarmje in wichtich natoergebiet, dêr't ek de [[toerisme|toeristyske]] sektor fan belang is, mei in frij grutte mar noch nea krekt metten bedriuwigens op it mêd fan [[charterfiskerij]] en [[djipseedûken]]. Guon fan 'e eilannen, fral Willis en omlizzende eilantsjes, foarmje in belangryk briedgebiet foar [[seefûgel]]s, dêr't ek [[seeskylpodde]]n harren nêsten oanlizze. Under wetter binne de [[koraalriffen]] fan withoegrut belang, dy't in ûnmisber mar kwetsber plak ynnimme yn it [[ekosysteem]] fan it gebiet.

{{boarnen|boarnefernijing=
Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: [http://en.wikipedia.org/wiki/Coral_Sea_Islands ''Notes'' op dizze side].
}}

{{Austraalje}}

[[Kategory:Oerseesk gebietsdiel fan Austraalje]]
[[Kategory:Ofhinklik gebiet yn Oseaanje]]
[[Kategory:Eilân yn de Grutte Oseaan]]
[[Kategory:Eilân yn Austraalje]]
[[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1969]]