Besjoch de boarne foar Kollumerlân en Nijkrúslân

{{Ynfoboks gemeente
| namme                       = Kollumerlân en Nijkrúslân
| ôfbyld                      = [[File:Windmill Rust Roest front.jpg|300px]] <br><small>De [[mûne]] [[Rust Roest]], by [[Muntsjesyl]].</small>
| flagge                      = [[File:Kollumerland c.a. flag.svg|border|125px]]
| wapen                       = [[File:Kollumerland_wapen.svg|60px]]<br><small>[[Wapen fan Kollumerlân]]</small>
| lokaasje                    = [[File:Map - NL - Municipality code 0079 (2009).svg|300px]] 
| lân                         = [[File:Flag of the Netherlands.svg|border|20px]] [[Nederlân]]
| bestjoerlike ienheid 1      = provinsje
| namme bestjoerlike ienheid 1= [[File:Frisian flag.svg|border|20px]] [[Fryslân]]
| bestjoerlike ienheid 2      = 
| namme bestjoerlike ienheid 2= 
| bestjoerlike ienheid 3      = 
| namme bestjoerlike ienheid 3= 
| boargemaster                = [[Bearn Bilker]] ([[CDA]])
| haadplak                    = [[Kollum]]
| grutste plak                = [[Kollum]]
| ynwennertal                 = 12.853 <small>(2017)</small>
| befolkingstichtens          = 117,1 / [[km²]]
| oerflak                     = 116,35 km²
| wêrfan lân                  = 109,75 km²
| wêrfan wetter               = 6,60 km²
| tal stêden                  = 
| tal doarpen                 = 12
| ferkearsieren               = [[N355]], [[N358]]
| oprjochte                   = [[1851]]
| perioade 1                  = oant 1851
| namme perioade 1            = [[File:Kollumerland_wapen.svg|10px]] [[Gritenij Kollumerlân]]
| perioade 2                  = 
| namme perioade 2            = 
| perioade 3                  = 
| namme perioade 3            = 
| perioade 4                  = 
| namme perioade 4            = 
| perioade 5                  = 
| namme perioade 5            = 
| opheft                      = [[2019]]
| opgien yn                   = [[File:Flagge fan Noardeast-Fryslân.svg|border|20px]] [[Noardeast-Fryslân]]
| no part fan                 = 
| netnûmer                    = 0511, 0594
| postkoades                  = 9291–9299, 9851–9853
| tiidsône                    = [[UTC]] +1
| simmertiid                  = UTC +2
| webside                     = [http://www.kollumerland.nl www.kollumerland.nl]
}}
'''Kollumerlân en Nijkrúslân''', faak ôfkoarte ta '''Kollumerlân''', ([[Nederlânsk]] en offisjeel: ''Kollumerland en Nieuwkruisland'' of ''Kollumerland c.a.''; [[Kollumerlânsk]] en [[Pompstersk]]: ''Köllumerland en Nijkruusland''; [[Kollumersk]]: ''Kollumerland en Nijkrúsland'') wie in [[gemeente (bestjoer)|gemeente]] yn it [[noardeasten]] fan [[Fryslân]]. It hie 12.853 ynwenners (30 april 2017) en besloech in gebiet fan 116,35 km², wêrfan 6,6 km² wetter. Kollumerlân ûntstie as [[gritenij]] yn 'e [[fjirtjinde iuw]]. It hold op te bestean op [[1&nbsp;jannewaris]] [[2019]], doe't it opgie yn 'e nije fúzjegemeente [[Noardeast-Fryslân]].

== Gebiet ==
It [[Dokkumer Djip]] en it [[Alddjip (Dokkumer)|Alddjip]] foarmen yn it noardwesten de grins mei [[Dongeradiel]]. Yn it westen foarmen de Terpwei, de [[Petsleat]] en de Langwaerster Wei, en sa fierder tusken [[De Westerein]] en [[Sweagerbosk]] troch de grins mei [[Dantumadiel]]. Yn it suden foarmen de [[Swadde]], de [[Swaddesleat]], de Hessewei en de [[Lauwers]] de grins mei [[Achtkarspelen]]. En yn it easten en noardeasten foarmen de [[Alde Lauwers]], it [[Mûntsjesylsterryd]], it noardlik part fan de Stêdswei en sa fierder nei de [[Sâltkamper Ril]] de grins mei [[Grinslân]].

== Skiednis ==
Oant en mei de [[14e iuw]] wie Kollumerlân in part fan [[Dantumadiel]]. Dêrnei waarden der twa nije gritenijen neamd: [[Eastbroeksterlân]], eastlik fan Dantumadiel, en 
Kollumerlân, om Kollum hinne. Yn [[1443]] sleaten beide gritenijen in ferbûn mei Grins. Wylst Grins dêr it bewâld hie, makken de [[Fetkeapers]] út de beide gritenijen it de [[Skieringers]] lestich.

Yn [[1497]] naam [[Albrecht fan Saksen]] it bewâld yn Fryslân oer, en ferbruts de bân mei Grins. Mar yn [[1515]] keas Kollumerlân foar [[Gelre (hartochdom)|Gelre]], en bleau oant [[1523]] Geldersk. Yn dy tiid waard der allinnich noch sprutsen fan "Kollumerlân", mar doe't begûn waard mei it bedykjen fan it Krúslân waard dat, oant [[1578]] as in selsstannige gritenij bestjoerd.

De [[gritenij]] Kollumerlân waard yn [[1851]] in [[gemeente (bestjoer)|gemeente]] nei de ynfiering yn Nederlân fan de [[gemeentewet]] fan [[Thorbecke]]. By it ôfdamjen fan de [[Lauwerssee]] krige Kollumerlân der yn ien kear in grutte lape lân by yn de foarm fan de platen dy't oan de súdkust fan de see lein hienen. Op [[1 jannewaris]] [[2019]] waard Kollumerlân opheft en gie it yn 'e mande mei [[Dongeradiel]] en [[Ferwerderadiel]] op yn 'e nije gemeente [[Noardeast-Fryslân]].

== Plakken ==
It haadplak fan de gemeente wie de flekke [[Kollum]]. De oare plakken yn de gemeente wiene: [[Aldwâld]], [[Boerum]], [[Feankleaster]], [[Kollumerpomp]], [[Kollumersweach]], [[Lytsewâld]], [[Muntsjesyl]], [[De Trieme]], [[Warfstermûne]], [[Westergeast (Kollumerlân)|Westergeast]] en [[Sweagerbosk]].

Yn 2005 bepaalde de gemeenterie dat Kollumerlân der 15 buorskippen by krije moast. It gie dêrby om gebieten dy't lânskiplik weardefol wiene en wêrfan't de histoaryske namme bewarre bliuwe moast. 
{|
|-
| width="33%" valign="top" |
* [[Aldwâldmersyl]]
* [[Healwei (Kollumerlân)|Healwei]] (''Haalfweeg'')
* [[Hústernoard]]
* [[De Keegen]]
* [[Keatlingwier]]
| width="33%" valign="top" |
* [[Kollumerâldsyl]] (''Kölmeroldziel'')
* [[De Kolk]]
* [[Krabbuorren]] (''Krabburen'')
* [[Leechte (buorskip)|Leechte]] (''Leegte'')
* [[De Skâns (buorskip)|De Skâns]] (''De Schans'')
| width="33%" valign="top" |
* [[Westerbuorren (Kollumerlân)|Westerbuorren]]
* [[Wygeast]]
* [[Sânbulten]]
* [[Sânhuzen (Kollumerlân)|Sânhuzen]] (''Zeuvenhuzen'')
|}
De buorskippen Healweg, De Keegen, De Kolk, Kollumerâldsyl, Krabbuorren, Leechte, De Skâns en Sânbulten leine yn it eastike Nedersaksyske taalgebiet.

== Untwikkeling ynwennertal ==
* [[2014]] - 12.880
* [[2013]] - 12.829
* [[2012]] - 12.906
* [[2004]] - 13.128
* [[2003]] - 13.363
* [[1973]] - 11.341
* [[1969]] - 10.358
* [[1964]] - 10.122
* [[1959]] - 10.021
* [[1958]] - 10.020
* [[1954]] - 10.433
* [[1939]] - 9.530
* [[1840]] - grut 6.000
* [[1811]] - 4.242
* [[1744]] - 3.304

== Sjoch ek ==
* [[Fryske doarpen]]
* [[Fryske gemeenten]]
* [[List fan Grytmannen fan Kollumerlân]]
* [[List fan boargemasters fan Kollumerlân]]

== Keppeling om utens ==
* [http://www.kollumerland.nl Webstee fan de gemeente]
{{Commonscat|Kollumerland en Nieuwkruisland}}
{{GemeentenFryslân}}

[[Kategory:Kollumerlân| ]]
[[Kategory:Eardere gemeente yn Fryslân]]
[[Kategory:Noardeast-Fryslân]]
[[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1851]]
[[Kategory:Bestjoerlike ienheid opheft yn 2019]]