Besjoch de boarne foar Jeropeesk Parlemint

[[Ofbyld:Hemicycle of European Parliament, Strasbourg, with chamber orchestra performing-cropped.jpg|thumb|250px|''De plenêrseal fan it Jeropeesk Parlemint yn Straasburch'']]
[[Ofbyld:European-parliament-brussels-inside.JPG|thumb|250px|''De plenêrseal fan it Jeropeesk Parlemint yn Brussel'']]

It '''Jeropeesk Parlemint''' is it iennichste orgaan fan de [[Jeropeeske Uny]] dat direkt keazen wurdt. De ferkiezings foar it parlemint wurde om de fiif jier hâlden.

== Skiednis ==
Fan 10 oant en mei 13 septimber 1952 hold de foarrinder fan de [[Jeropeeske Uny]], de [[Jeropeeske Mienskip foar Koalen en Stiel]], foar de earste kear in parlemintêre gearkomste. Dy gearkomste bestie út 78 nasjonale fertsjintwurdigers, dy't út de ûnderskate nasjonale parleminten keazen wienen.

Yn [[1957]] waard mei it [[Ferdrach fan Rome]] de [[Jeropeeske Ekonomyske Mienskip]] en de [[Euratom]] oprjochte. De parlemintêre gearkomste fan de Jeropeeske Mienskip foar Koalen en Stiel fertsjinwurdige tenei alle trije [[Jeropeeske Mienskippen]] en it tal sitten gong nei 142. De parlemintêre gearkomste krige gjin nije taken, mar neamde himsels al wol Jeropeesk Parlemint (yn 1986 waard dy namme pas erkend troch de lidsteaten).

Yn juny [[1979]] wurde foar it earst direkte ferkiezings foar it Jeropeesk Parlemint holden. Troch de ferdraggen fan ûnder oaren [[Ferdrach fan Maastricht|Maastricht]] ([[1992]]) en [[Ferdrach fan Amsterdam|Amsterdam]] hat it Jeropeesk Parlemint mear foech krigen. It Jeropeesk Parlemint krige stadichoan hieltyd mear oerienkomsten mei parleminten fan nasjonale steaten.

== Foech ==
Der binne trije haadsaken dêr't it Parlemint him mei dwaande hâldt; wetjouwing, finansiën en tafersjoch op de Jeropeeske Kommisje.
# It Jeropeesk Parlemint is mei de [[Ried fan Ministers]] de wetjouwende macht fan de Jeropeeske Uny. It Parlemint kin Jeropeeske wetten (rjochtlinen, feroardenings, ensafh.) oannimme, feroarje of fersmite.
# It Parlemint en Ministerrie beslisse tegearre oer de Jeropeeske begrutting.
# It Parlemint jout goedkar en beneam leden fan de [[Jeropeeske Kommisje]]. It Jeropeesk Parlemint kin, as it moat, beslisse om alle leden fan de Jeropeeske Kommisje dien te jaan.

== Gearstalling ==
It Europeesk Parlemint hat 705 sitten.

De sitferdieling fan it parlemint nei de Europeeske ferkiezings fan 2019:
{| class="wikitable" width="100%" border="0" cellspacing="0" cellpadding="2"
|- style="text-align: center; style="background:#eeeeee"
|-
| width="40%" style="background:skyblue;" | '''Namme'''
| width="20%" style="background:skyblue;" | '''Ingelske ôfkoarting'''
| width="20%" style="background:skyblue;" | '''Tal sitten'''
| width="20%" style="background:skyblue;" | '''Ideology'''
|- style="text-align: left"
|style="background:#ddddff" | Europeeske folkspartij
|style="background:#ddddff" | EPP
|style="background:#ddddff" | 177
|style="background:#ddddff" | 
* Liberaal-konservatisme
* Kristendemokrasy
* Pro-Europa
|-
|style="background:#ffdddd" | Progressive Alliânsje fan Liberalen en Demokraten
|style="background:#ffdddd" | S&D
|style="background:#ffdddd" | 145
|style="background:#ffdddd" | 
* Sosjaaldemokrasy
|-
|style="background:#ffffdd" | Alliânsje fan Liberalen en Demokraten foar Europa
|style="background:#ffffdd" | Renew (ALDE)
|style="background:#ffffdd" | 102
|style="background:#ffffdd" | 
* Liberalisme
* Sosjaal-liberalisme
* Konservatyf liberalisme
|-
|style="background:#ddffdd" | De Grienen-[[Jeropeeske Frije Alliânsje|Europeeske Frije Alliânsje]]
|style="background:#ddffdd" | Greens-EFA
|style="background:#ddffdd" | 72
|style="background:#ddffdd" | 
* Griene polityk
* Regionalisme
|-
|style="background:#faebd7" | Europa fan Frijheid en Demokrasy
|style="background:#faebd7" | ID (EFD)
|style="background:#faebd7" | 65
|style="background:#faebd7" | 
* Euroskeptysk
* Konservatisme
|-
|style="background:#e0ffff" | Erropeeske Konservativen en Reformisten
|style="background:#e0ffff" | ECR
|style="background:#e0ffff" | 64
|style="background:#e0ffff" | 
* Konservatisme
* Anty-federalisme
|-
|style="background:#ffc0cb" | Europeesk Unytêr Lofts/Noardsk Grien Lofts
|style="background:#ffc0cb" | GUE/NGL
|style="background:#ffc0cb" | 39
|style="background:#ffc0cb" | 
* Sosjalisme
* Kommunisme
|-
|style="background:#dcdcdc" | ''Sûnder fraksje''
|style="background:#dcdcdc" | NI
|style="background:#dcdcdc" | 41
|style="background:#dcdcdc" |
|-
|style="background:#dcdcdc" | ''Vacant''
|style="background:#dcdcdc" |
|style="background:#dcdcdc" | 
|style="background:#dcdcdc" |
|-
|style="background:#eeeeee" | '''Mei-inoar'''
|style="background:#eeeeee" | 
|style="background:#eeeeee" | '''705'''
|style="background:#eeeeee" | 
|-
|}

=== Sitferdieling per lân ===
De sitferdieling sûnt 1 febrewaris 2020:
{{Kolommen4
|Kolom1=
* {{Flagge DE}} [[Dútslân]] 96 
* {{Flagge FR}} [[Frankryk]] 79
* {{Flagge IT}} [[Itaalje]] 76
* {{Flagge ES}} [[Spanje]] 59
* {{Flagge PL}} [[Poalen]] 52
* {{Flagge RU}} [[Roemeenje]] 33
* {{Flagge NL}} [[Nederlân]] 29
|Kolom2=
* {{Flagge BE}} [[Belgje]] 21
* {{Flagge CZ}} [[Tsjechje]] 21
* {{Flagge GR}} [[Grikelân]] 21 
* {{Flagge HU}} [[Hongarije]] 21 
* {{Flagge PT}} [[Portegal]] 21
* {{Flagge SE}} [[Sweden]] 21
* {{Flagge AT}} [[Eastenryk]] 19
|Kolom3=
* {{Flagge BG}} [[Bulgarije]] 17 
* {{Flagge DK}} [[Denemark]] 14
* {{Flagge FI}} [[Finlân]] 14
* {{Flagge SK}} [[Slowakije]] 14
* {{Flagge IE}} [[Ierlân]] 13
* {{Flagge HR}} [[Kroaasje]] 12
* {{Flagge LT}} [[Litouwen]] 11
|Kolom4=
* {{Flagge LV}} [[Letlân]] 8
* {{Flagge SI}} [[Sloveenje]] 8
* {{Flagge EE}} [[Estlân]] 7
* {{Flagge CY}} [[Syprus]] 6
* {{Flagge LU}} [[Lúksemboarch (lân)|Lúksemboarch]] 6  
* {{Flagge MT}} [[Malta]] 6
}}

== Lokaasje ==
It Jeropeesk Parlemint komt ien kear yn 'e moanne yn Straasburch byinoar foar in fjouwerdeiske plenêre gearkomste. Ekstra plenêre gearkomsten wurde yn [[Brussel]] hâlden. Dêr fine ek alle gearkomsten plak, fan de fêste parlemintêre kommisjes, dêr't plenêre stimmings tarieden wurde. It Siktariaat-generaal sit yn [[Lúksemboarch (stêd)|Lúksemboarch]]. 

Net eltsenien is bliid mei dizze ferskillende ''haadstêden'' fan Jeropa. [[One Seat]] wol bygelyks alle funksjes yn Brussel ha.

== Sjoch ek ==
* [[Nederlânske ferkiezings foar it Jeropeesk Parlemint]]

== Keppeling om utens ==
* [http://europarl.europa.eu/ Offisjele webstee]

[[Kategory:Jeropeesk Parlemint| ]]
[[Kategory:Jeropeeske Uny]]
[[Kategory:Parlemint]]
[[Kategory:Organisaasje oprjochte yn 1952]]