Besjoch de boarne foar Folksrepublyk Sansibar en Pemba

{{histoarysk lân
|namme = Folksrepublyk Sansibar en Pemba <br><small>''Jamhuri wa Zanzibar na Pemba'' <small>(Swahily)</small><br> ''People's Republic of Zanzibar and Pemba'' <small>(Ingelsk)</small> </small>
|bestean = 12 jannewaris – 26 april 1964
|flagge = [[File:Flag of Zanzibar (January-April 1964).svg|125px]] 
|wapen = [[File:FR_Coats-of-arms-of-None.svg|60px]]
|biedwurd = 
|lânkaart = [[File:Anglo-Zanzibar war map.png|200px]]
|haadstêd = [[Sansibar (stêd)|Sansibar]]
|offisjele taal = [[Swahily (taal)|Swahily]], [[Ingelsk]]
|steatsfoarm = [[republyk]] 
|ûntstien út = [[File:Flag of the Sultanate of Zanzibar (1963).svg|20px]] [[Sultanaat Sansibar]]
|opgien yn = [[File:Flag of Tanzania.svg|20px]] [[Tanzania]]
|no diel fan = [[File:Flag of Tanzania.svg|20px]] [[Tanzania]]
|ynwennertal = 300.000 <small>(1964)</small>
|befolkingstichtens = 113,2 / km² <small>(1964)</small>
|oerflak = 2.461 km² <small>(1964)</small>
|folksliet = 
|muntienheid = [[Sansibareeske ryal]] 
|tillefoan = 
|ISO 3166-koade = 
|ynternetekstinsje = 
}}
De '''Folksrepublyk Sansibar en Pemba''' ([[Swahily (taal)|Swahily]]: ''Jamhuri wa Zanzibar na Pemba''; [[Ingelsk]]: ''People's Republic of Zanzibar and Pemba'') wie in [[soevereiniteit|soeverein]] en [[list fan lannen en territoaria|ûnôfhinklik]] [[lân]] yn [[Afrika]] dat begjin [[1964]] in fearnsjier lang bestie. It besloech de [[Sansibareilannen]], dy't foar de [[East-Afrika|Eastafrikaanske]] yn 'e [[Yndyske Oseaan]] en ûntstie yn [[jannewaris]] [[1964]] nei in bloedige [[steatsgreep]] wêrby't de lêste [[sultan]] fan [[Sultanaat Sansibar|Sansibar]] ôfset wie. Under druk fan 'e ynternasjonale mienskip gie de Folksrepublyk Sansibar en Pemba trije moannen letter op yn 'e nije [[Feriene Republyk Tanzania]].

==Skiednis==
It [[Sultanaat Sansibar]] wie yn [[1890]] ûnder [[Grut-Brittanje|Britsk]] bestjoer kommen doe't de Britten der in [[protektoraat]] fan makke hiene. Mids [[1950]]-er jierren waarden der yn it [[sultanaat]], foarútrinnende op 'e [[dekolonisaasje]], [[demokrasy|demokratyske]] herfoarmings trochfierd. Der waarden ferskate [[politike partij]]en oprjochte, wêrfan't de [[Sansibareeske Nasjonale Partij]] (ZNP), dy't de [[etnyske groep|etnyske]] [[Arabieren]] fertsjintwurdige, en de [[Folkspartij fan Sansibar en Pemba]] (ZPPP), dy't in mingde oanhing fan Arabieren en [[Swahily (folk)|Swahily]] hie, de wichtichsten wiene. Fierders wiene der ek de lytse [[polityk radikalisme|radikale]] [[Afro-Sjirazy Partij]] (ASP) en de [[Ummapartij (Sansibar)|Ummapartij]] (UP, "Partij fan it Folk"), in op it [[maoïsme]] ynspirearre ôfspjalting fan 'e ZNP.
[[File:Zanzibar 1964 Jamhuri overprint stamp.jpg|left|thumb|180px|In Sansibareeske [[postsegel]] útjûn ta gelegenheid fan 'e ûnôfhinklikheid yn [[1963]], en letter oerprinte mei ''Jamhuri 1964'' ("Republyk 1964").]]

Yn [[1961]] waard [[territoarium Tanganjika|Tanganjika]], it oanswettende diel fan it Afrikaanske fêstelân, ûnôfhinklik. Dat wie in eardere [[Dútslân|Dútske]] [[koloanje]], dy't sûnt de ein fan 'e [[Earste Wrâldoarloch]] as in [[mandaatgebiet]] fan it [[Folkebûn]] en letter as in [[trustgebiet]] fan 'e [[Feriene Naasjes]] troch de Britten bestjoerd wie. Twa jier letter, op [[10 desimber]] [[1963]], waard Sansibar sels ek ûnôfhinklik, yn 'e foarm fan in [[grûnwet|konstitúsjonele]] [[monargy]]. Der waarden [[ferkiezing]]s holden, dy't wûn waarden troch de ZNP en de ZPPP; neitiid waard der in regear foarme troch de ZNP. Dêr leine de leden fan 'e ASP har net by del, dat op 'e jûn fan 'e [[12 jannewaris]] [[1964]] diene se ûnder lieding fan in [[John Okello]], dy't oarspronklik út [[Oeganda]] kaam, in [[Sansibareeske Revolúsje|greep nei de macht]]. [[Djamsjyd bin Abdûlla fan Sansibar|Djamsjyd bin Abdûlla]], de lêste [[sultan]] fan Sansibar, waard ôfset mank in protte bloedferjitten, wêrby't de tûzenen slachtoffers oer it algemien Sansibarezen fan [[Arabieren|Arabysk]] en [[Yndia|Yndiaask]] komôf wiene. Neitiid fûn der in [[etnyske suvering]] plak, wêrby't frijwol alle Arabieren en teffens Swahily dy't foar in part Arabyske foarâlden hiene, it lân ûntflechten en beskûl sochten yn [[Omaan]].

Nei't de ASP it op 'e [[Sansibareilannen]] foar it sizzen krigen hie, waard ûnder lieding fan Okello de Folksrepublyk fan Sansibar en Pemba útroppen. [[Abeid Karume]], de lieder fan 'e ASP, dy't net by de [[revolúsje]] belutsen west hie, waard útnûge om út [[ballingskip]] yn Tanganjika werom te kearen en it amt fan [[presidint]] fan 'e nije [[republyk]] op te nimmen. De [[marxisme|marxistyske]] [[politikus]] [[Abdulrahman Mohammad Babu]], de lieder fan 'e UP, kearde ek werom, en waard beneamd yn 'e [[Revolúsjonêre Ried (Sansibar)|Revolúsjonêre Ried]], it [[folksfertsjintwurdiging|hegerhûs]] fan Sansibar. Foar himsels reservearre Okello de titel fan [[fjildmaarskalk]], sûnder dy fierder te definiëarjen. Neitiid folge in trije moannen lange ynterne machtsstriid, wêrby't de betûfte Karume sawol Okello as Babu op in sydspoar wist te ranzjearjen. Sadree't Okello op reis gie en Sansibar ferliet, ferklearre Karume him ta in 'fijân fan 'e steat' en ta [[persona non grata]]. Troch it ferlies fan harren lieder en de oanwêzigens fan 'e Tanganjikaanske [[plysje]], dy't Karume útnûge om yn Sansibar ta te sjen op 'e [[wet]]shanthavening, waarden Okello syn oanhingers bûtenspul setten.

Ynternasjonaal bestie yn it ramt fan 'e [[Kâlde Oarloch]] grutte noed mank de Westerske lannen oer de ynfloed fan Babu yn 'e nije [[folksrepublyk]]. Men freze dat dy de [[Sovjet-Uny]] de mooglikheid biede soe en fêstigje in brêgehaad op 'e [[East-Afrika|Eastafrikaanske]] kust. Dêrom waard der druk útoefene om it lytse Sansibar gear te foegjen mei it gruttere en polityk stabilere [[Tanganjika]]. Yn [[april]] [[1964]] sleat Karume dêrta in oerienkomst mei de Tanganjikaanske presidint [[Julius Nyerere]], sadat der op [[26 april]] in nij lân ûntstie, de [[Feriene Republyk Tanzania]], wêrfan't de namme opmakke wie út 'e earste [[wurdlid]]den fan 'e beide steaten dy't der yn opgiene. Yn it nije lân waard Nyerere presidint en Karume presidint fan 'e [[selsbestjoer|autonome]] [[republyk]] [[Sansibar]], in amt dêr't it [[fise-presidintskip]] fan Tanzania oan ferbûn wie. Troch de uny mei Tanganjika wûn Karume de ynternasjonale legitimiteit foar syn regear dy't er earder net krije kinnen hie, mei as gefolch dat it him slagge om Babu en dy syn [[kommunisme|kommunistyske]] oanhingers folslein te marginalisearjen.

==Sjoch ek==
*[[Autonome Republyk Sansibar]]
*[[Sultanaat Sansibar]]
*[[Sansibar (eilân)]]
*[[Sansibareilannen]]

{{boarnen|boarnefernijing=
Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: [http://en.wikipedia.org/wiki/People's_Republic_of_Zanzibar_and ''References'' en ''Sources'', op dizze side].
----
{{commonscat|Zanzibar}}
}}

{{DEFAULTSORT:Sansibar en Pemba, Folksrepublyk}}
[[Kategory:Histoarysk lân yn Afrika]]
[[Kategory:Skiednis fan Tanzania]]
[[Kategory:Skiednis fan Sansibar]]
[[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1964]]
[[Kategory:Bestjoerlike ienheid opheft yn 1964]]
[[Kategory:Republyk]]