Besjoch de boarne foar Firginia

{{Amerikaanske steat
|namme = Mienebêst Firginia <br><small>''Commonwealth of Virginia''</small>
|flagge = [[File:Flag of Virginia.svg|125px]]
|wapen = [[File:Seal of Virginia.svg|60px]]
|biedwurd = '''''Sic semper tyrannis''''' <br>([[Latyn]], "Alsa jimmer oan tirannen")
|lânkaart = [[File:Virginia in United States.svg|300px]]
|ôfkoarting = VA
|status (jier) = [[Amerikaanske steaten|steat]] ([[1788]])
|haadstêd = [[Richmond (Firginia)|Richmond]] 
|grutste stêd = [[Virginia Beach (Firginia)|Virginia Beach]] 
|offisjele taal = [[Ingelsk]]
|ynwennertal = 8.326.289 <small>(2014)</small>
|befolkingstichtens = 79,8 / km²
|oerflak = 110.785,7&nbsp;km²&nbsp;<small>(7,4%&nbsp;wetter)</small>
|bynamme = de ''Old Dominion State''
|tiidsône = [[UTC]] –5
|simmertiid = UTC –4
|webside = [http://www.virginia.gov/ www.virginia.gov]
}}
{{Oar|de Amerikaanske steat Firginia|Firginia (betsjuttingsside)}}
'''Firginia''' ([[Ingelsk]]: ''Virginia''; útspr.: [vəɹ'ʤɪɲə], likernôch "w'r<u>dzjin</u>je"), offisjeel it '''Mienebêst Firginia''' (Ingelsk: ''Commonwealth of Virginia''), is ien fan 'e fyftich [[Amerikaanske steaten|steaten]] dy't mei-inoar de [[Feriene Steaten fan Amearika]] foarmje. Firginia, byneamd de ''Old Dominion State'' of koartwei it ''Old Dominion'', leit yn it easten fan it [[lân]] oan 'e [[kust]] fan 'e [[Atlantyske Oseaan]], en heart ta de regio fan it [[Amerikaanske Suden]]. De [[haadstêd]] is [[Richmond (Firginia)|Richmond]], mar de grutste [[stêd]] is [[Virginia Beach (Firginia)|Virginia Beach]]. Neffens in skatting út [[2014]] hie de steat doe goed 8,3&nbsp;miljoen ynwenners, wêrmei't it kwa [[befolking]]sgrutte de 12e steat fan 'e Feriene Steaten is. Oangeande [[oerflakte|oerflak]] is Firginia mei krapoan 111.000&nbsp;[[km²]] de 35e steat. Firginia stiet bekend om syn (foar [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] begripen) lange [[skiednis]], om syn neite ta de Amerikaanske federale [[haadstêd]] [[Washington, D.C.]], om it [[Pentagon (Feriene Steaten)|Pentagon]] en it [[Nasjonaal Begraafplak Arlington]], en om 'e liedende rol dy't de steat spile yn 'e [[Konfederearre Steaten fan Amearika]] ûnder de [[Amerikaanske Boargeroarloch]].

==Etymology==
Firginia kaam oan syn [[namme]] doe't it yn [[1584]] troch [[Ingelân|Ingelske]] [[ûntdekkingsreizger]]s foar de [[Ingelske Kroan]] yn besit nommen waard. It is net alhiel dúdlik wêr't de namme op basearre wie. Der wurdt faak foar wier ferteld dat it ôflaat wie fan 'e [[bynamme]] fan [[keninginne]] [[Elizabeth&nbsp;I fan Ingelân]], dy't har ''the Virgin Queen'' ("de Keninginne yn Fammesteat") neame liet, in ferwizing nei de myte dat hja har hiele libben [[faam (seksualiteit)|faam]] bleaun wêze soe. In oare teory is dat de earste Ingelske ûntdekkingsreizgers fûnen dat it sa'n ûnoantaast gebiet wie, as in [[faam (seksualiteit)|faam]], yn it [[Latyn]] ''virgina''. Noch wer in oare teory is dat de namme ôflaat is fan in namme of oantsjutting yn in [[Yndianen|lânseigen]] [[taal]]: ''Wingandoacoa'' of ''Wingina''.
[[File:Virginia_painted_relief.png|left|thumb|300px|In reliëfkaart fan Firginia, mei fan [[east]] nei [[west]] de fiif [[geografy]]sk-[[geology]]ske regio's fan 'e steat: de [[Tidewaterflakte]]; it [[heuvel]]ige foarlân fan 'e [[Appalachen]]; it [[Blue Ridge-berchtme]]; de [[berch|bergen]] en [[delling]]en fan 'e binnenste [[Appalachen]]; en it [[Cumberlandplato]].]]

Yn elts gefal is Firginia mei [[Kentucky]], [[Massachusetts]] en [[Pennsylvania]] ien fan fjouwer [[Amerikaanske steaten]] dy't harsels "[[mienebêst]]" neame. Lykwols hat dat gjin inkele [[rjocht|juridyske]] betsjutting, mar komt it allinnich fuort út in [[skiednis|histoaryske]] ûntwikkeling. De [[bynamme]] ''the Old Dominion'' krige de steat yn 'e [[koloanje|koloniale tiid]] fan [[kening]] [[Karel&nbsp;II fan Ingelân]], om't de [[koloanje Firginia]] ûnder de [[Ingelske Boargeroarloch]] de [[monargy]] trou bleaun wie.

==Geografy==
Firginia hat in [[oerflak]] fan 110.785,7&nbsp;km², wêrfan't 7,4% út [[wetter]] bestiet. It leit yn 'e [[Eastlike Tiid (Feriene Steaten)|Eastlike Tiidsône]] ([[UTC]] –5, [[simmertiid]] –4), en grinzget oan 'e steat [[Noard-Karolina]] yn it suden; de steat [[Tennessee]] yn it uterste súdwesten; de steat [[Kentucky]] yn it uterste westen, de steat [[West-Firginia]] yn it westen en noardwesten; en de steat [[Marylân]] en it federale [[Distrikt Kolumbia]], dêr't de [[Feriene Steaten|Amearikaanske]] [[haadstêd]] [[Washington, D.C.]] leit, yn it noarden. De súdgrins fan 'e Firginia is in rjochte line dy't eins persiis op 36°30′ [[noarderbreedte]] lizze moatte soe, hoewol't er dêr troch flaters makke troch de oarspronklike [[lânmjitter]] soms in hiel stik fan ôfwykt. It ferrin fan 'e grins mei Tennessee waard pas yn [[1893]] fêstlein, doe't dy kwestje beslist waard troch it [[Amerikaansk Heechgerjochtshôf]]. De noardgrins mei Marylân en it Distrikt Kolumbia folget de [[êb|leechwetterline]] oan 'e súdlike [[igge]] fan 'e [[rivier]] de [[Potomac (rivier)|Potomac]].  
[[File:Shenandoah_green.jpg|right|thumb|180px|[[Mingd wâld]] mei op 'e efter- grûn it [[Blue Ridge-berchtme]].]]

Yn it easten wurdt Firginia begrinzge troch de [[Atlantyske Oseaan]], en it leechste punt fan 'e steat is it [[strân]] oan 'e Atlantyske [[kust]]. It noardlike twatrêde part fan 'e [[kustline]] leit eins oan 'e [[Chesapeakebaai]], dat in [[see-earm]] fan 'e [[oseaan]] is dy't nei it noarden en noardwesten ta [[Noard-Amearika]] ynkringt en it fêstelân skiedt fan it [[Delmarva-skiereilân]]. Op 'e súdpunt fan dat [[skiereilân]], dat fierders ta it grûngebiet fan 'e steaten [[Marylân]] en [[Delaware]] heart, lizze twa [[county (Feriene Steaten)|countys]] fan Firginia, dy't de saneamde [[Eastkust fan Firginia]] foarmje. Mei't in grut part fan 'e [[rivier]]en fan Firginia yn 'e Chesapeakebaai útmûnje, wêrûnder de [[Potomac (rivier)|Potomac]], de [[James (rivier yn Firginia)|James]], de [[Susquehanna (rivier)|Susquehanna]], de [[Rappahannock (rivier)|Rappahannock]] en de [[York (rivier yn Firginia)|York]], bestiet de Firginiaanske kustline dêre út trije grutte skiereilannen, dy't nei it súdeasten ta útstekke yn 'e [[baai]]. Fan noard nei súd binne dat de [[Northern Neck]], it [[Middelskiereilân]] en it [[Firginia-skiereilân]].

[[Geografy]]sk en [[geology]]sk kin Firginia opdield wurde yn fiif regio's, dy't fan [[east]] nei [[west]] troch de steat rinne. De [[Tidewaterflakte]] is in [[leechlân]] dat in brede stripe grûn by de Atlantyske kust lâns beslacht en dêr't ek de [[Eastkust fan Firginia]] ta heart. Westlik dêrfan leit it [[heuvel]]ige foarlân fan 'e [[Appalachen]], dat yn it [[Ingelsk]] de ''Piedmont'' neamd wurdt. Dêrta hearre ek de [[Súdwestlike Bergen]] yn 'e krite om [[Charlottesville (Firginia)|Charlottesville]] hinne. Noch fierder nei it westen rint yn in smelle line it [[Blue Ridge-berchtme]], de eastlike [[berch]]rige fan 'e Appalachen, fan it súdwesten nei it noarden dwers troch de steat. Yn dy krite leit it heechste punt fan Firginia, de [[berch]]top fan 'e [[Mount Rogers]], dy't 1.746&nbsp;[[meter|m]] boppe [[see]]nivo útstiket. Efter dy berchkaam lizze de legere bergen en [[delling]]en fan 'e binnenste Appalachen, en it uterste westen fan 'e steat omfiemet noch in stikje fan it [[Cumberlandplato]]. Der is yn Firginia ien [[List fan Amerikaanske Yndianestammen mei federale erkenning|federaal]]  [[Yndianereservaat]], te witten it [[Pamunky Yndianereservaat]]. 
[[File:Yndianereservaten yn Firginia.png|left|thumb|300px|[[Yndianereservaat|Yndianereservaten]] yn Firginia.]]

==Skiednis==
===Prehistoarje===
De ierste [[Yndianen|Yndiaanske]] bewenners setten har omtrint [[10.000 f.Kr.]] op it grûngebiet fan it tsjintwurdige Firginia nei wenjen. Tsjin [[3000 f.Kr.]] ûntstiene der de earste permaninte [[doarp|delsetting]]s, en omtrint [[900|900 nei Kr.]] begûn men der [[lânbougewaaks|gewaaksen]] te [[bou|ferbouwen]]. Tsjin [[1500]] hiene [[Algonkwynske talen|Algonkwynske]] [[folk]]en op 'e [[Tidewaterflakte]] lytse [[stêd|stedsjes]] stifte, lykas [[Werowocomoco]]. Yn dyselde tiid waard it westen fan Firginia bewenne troch [[Sûaanske talen|Sûaanske]] folken, en it uterste noarden en it suden troch [[Irokeeske talen|Irokeeske]] folken. Nei [[1570]] ferienen de Algonkwinen út 'e midden en it eastlike part fan Firginia har ûnder lieding fan it [[opperhaad (stamhaad)|opperhaad]] [[Powhatan (opperhaad)|Powhatan]] fierhinne yn 'e [[Pouhattan (folk)|Pouhattan]]-[[konfederaasje]]. Dat steatsferbân bestie út [[stamme (folk)|stammen]]n dy't in mienskiplike [[taal]] dielden, it [[Firginiaansk-Algonkwynsk]], en omfette mear as 150 delsettings. Yn [[1607]] moat it in [[befolking]] fan 13.000 oant 14.000 [[minske]]n hân hawwe.

===Koloniale tiid===
De earste [[Jeropa|Jeropeeske]] [[ûntdekkingsreizger]]s dy't Firginia oandiene, wiene de leden fan ferskate [[ekspedysje]]s dy't yn 'e [[sechstjinde iuw]] de kusten fan 'e [[Chesapeakebaai]] ferkenden, wêrûnder in groep [[Spanje|Spaanske]] [[jezuïten]]. Yn [[1583]] skonk [[keninginne]] [[Elizabeth&nbsp;I fan Ingelân]] oan [[admiraal]] [[Walter Raleigh]] by [[oarkunde]] it [[rjocht]] om noardlik fan [[Spaansk-Floarida]] in [[koloanje]] te stiftsjen. It jiers dêrop stjoerde Raleigh in ekspedysje nei de eastkust fan [[Noard-Amearika]], dy't ûnder de namme 'Virginia' dat hiele gebiet, fan [[Súd-Karolina]] oant [[Maine]] plus it [[eilân]] [[Bermuda]], foar de [[Ingelske Kroan]] yn besit naam. Nei't de iere koloanje te [[Roanoke (Noard-Karolina)|Roanoke]], yn [[Noard-Karolina]], op mysterieuze wize ferdwûn, kaam de [[kolonisaasje]] fan it gebiet lykwols suver in fearnsiuw stil te lizzen.
[[File:John_Smith_Saved_by_Pocahontas.jpg|right|thumb|200px|[[Pocahontas]] rêdt it [[libben]] fan [[John Smith (ûntdekkingsreizger)|John Smith]].]]

Pas yn [[1607]] waard it op 'e nij besocht, doe't de [[Londenske Kompanjy]] de koloanje [[Jamestown (Firginia)|Jamestown]] op 'e kust fan Firginia stifte. Dy nije koloanje wie ferneamd nei [[kening]] [[Jakobus I fan Ingelân|Jakobus I "''James''" fan Ingelân]], en de oanfierder fan 'e kolonisten wie in [[Christopher Newport]]. Ut 'e iere dagen fan 'e nije koloanje komt it (sterk [[romantyk (sjenre)|romantisearre]]) [[ferhaal]] fan [[Pocahontas]], de [[dochter]] fan it opperhaad Powhatan, dy't út [[leafde]] it [[libben]] rêden hawwe soe fan 'e Ingelske kolonist [[John Smith (ûntdekkingsreizger)|John Smith]]. Yn [[1619]] waard it [[Hûs fan de Boargers]] oprjochte, in [[parlemint]] dat noch altyd bestiet (no as de [[folksfertsjintwurdiging|steatssenaat]] fan Firginia), en dat dêrmei de âldste [[wetjaande macht]] fan it [[westlik healrûn]] is. Doe't de Londenske Kompanjy yn [[1634]] [[fajyt]] gie, waard de koloanje oernommen troch de [[Ingelske Kroan]].

It libben yn 'e koloanje wie nuodlik, en mannich in kolonist kaam om yn 'e [[Hongertiid (Jamestown)|Hongertiid]] fan [[1609]] en ûnder de [[Pouhattan-oarloggen]], yn 't bysûnder by it [[Yndiaanske Bloedbad fan 1622]], dat de kolonisten in negative miening oer alle Yndianen joech. Tsjin [[1624]] wiene der fan 'e oarspronklike 6.000 kolonisten noch mar 3.400 oer. De koloanje waard lykwols rêden troch de almar fierder oanwaaksende Jeropeeske fraach nei [[tabak]], in [[plant]] dy't fan natuere yn Firginia foarkaam en dêre ûnder it hearskjende [[klimaat]] florearre. Oan 'e ein fan 'e [[achttjinde iuw]] begûn ek [[katoen]] hieltyd wichtiger te wurden as [[eksport]]produkt.
[[File:Colonial_Williamsburg_Governors_Palace_Front_Dscn7232.jpg|left|thumb|280px|It [[gûverneur]]spaleis yn it [[iepenloftmuseum]] [[Colonial Williamsburg]].]]

It gefolch wie de oankomst fan nije groepen kolonisten en harren [[tsjinstfolk]]. It [[arbeidstekoart]] waard oplost troch de ynfiering fan in systeem wêrby't kolonisten foar eltse [[kontraktarbeid]]er dy't se op eigen kosten oerkomme lieten út Jeropa, der in stik lân op ta krigen. Sokke kontraktarbeiders hiene it amper better as slaven, mar as se mei sân jier harren kontrakt úttsjinne hiene, wiene se wer folslein frij, en koene se in nij bestean opbouwe yn Firginia. Se wiene lykwols te [[earmoede|earm]] om sels de oertocht nei Amearika betelje te kinnen, wat de reden wie dat se ynstimd hiene mei harren kontraktearring. De earste [[Afrika]]nen arrivearren yn [[1619]] ek as kontrakarbeiders yn 'e [[koloanje Firginia]]. Pas folle letter ferskode it systeem fan kontraktarbeid nei [[slavernij]], in ûntwikkeling dy't sterk yn 'e hân wurke waard troch de [[rjochtsaak|feroardieling]], yn [[1640]], fan [[John Punch]], in kontraktarbeider dy't besocht hy út te naaien, ta libbenslange slavernij. Neitiid kamen sokke feroardielings faker foar, wêrnei't yn [[1661]]-[[1662]] de [[wet]] feroare waard om derfoar te soargjen dat slavernij fia de [[mem]] fan [[âlder]] op [[bern (persoan)|bern]] oerdroegen waard. 

Spannings en [[geografy]]ske ferskillen tusken de arbeiders en [[plantaazje|plantaazje-eigners]] laten yn [[1676]] ta [[Bacons Rebûlje]]. Tsjin dy tiid makken kontraktarbeiders en eardere kontraktarbeiders sa'n 80% fan 'e [[befolking]] fan 'e koloanje út. De [[opstanneling]]en, dy't foar in grut part fan 'e westlike foargrins fan Firginia kamen, kanten har ek oan tsjin gearwurking mei Yndiaanske folken. Sadwaande resultearre de [[opstân]] yn 'e ûndertekening te [[Middle Plantation (Firginia)|Middle Plantation]] fan it [[Ferdrach fan 1677]], dat fan 'e Yndiaanske stammen dy't har derby oansleaten [[fazal]]len fan 'e koloniale oerheid makke. Dy ûntwikkeling makke diel út fan in groeiend patroan fan it ôfnimmen fan lân fan 'e Yndianen troch [[ferdrach|ferdraggen]] en as dat net slagge, troch [[geweld]]. Yn [[1693]], doe't it de status fan [[haadstêd]] fan 'e koloanje Firginia krige, waard Middle Plantation omnamme ta [[Williamsburg (Firginia)|Williamsburg]], nei de [[kening]]-[[steedhâlder]] [[Willem&nbsp;III fan Oranje-Nassau]].
[[File:MountVernonOctober2006.JPG|right|thumb|250px|[[Mount Vernon]], de [[plantaazje]] fan [[George Washington]].]]

Yn [[1747]] foarme in groep [[lânspekulaasje|lânspekulators]] út Firginia de [[Ohiokompanjy]], dy't mei stipe fan 'e [[Britske Kroan]] úteinsette mei de Ingelske kolonisaasje fan it [[Ohio]]lân bewesten de [[Appalachen]]. Mei't dy krite ûnderdiel wie fan 'e [[Frankryk|Frânske]] koloanje [[Nij-Frankryk]], late dat ta de [[Frânske en Yndiaanske Oarloch]], dy't it [[Noard-Amearika|Noardamerikaanske front]] fan 'e [[Sânjierrige Oarloch]] ([[1756]]-[[1763]]) yn Jeropa waard. In koloniale [[milysje]] gearstald út ferskate Britske koloanjes focht ûnder de namme fan it [[Firginiarezjimint]] mei tsjin 'e Frânsen. Dat [[rezjimint]] waard oanfierd troch in Firginiaanske plantaazje-eiger dy't [[George Washington]] hiet.

===Unôfhinklikheidsoarloch===
It besykjen fan it [[Britske Parlemint]] om nei ôfrin fan 'e [[Frânske en Yndiaanske Oarloch]] nije [[belesting]]s te heffen, wie yn 'e Amerikaanske koloanjes tige ympopulêr. Yn Firginia waard de [[opposysje (polityk)|opposysje]] tsjin sokke [[belesting sûnder fertsjintwurdiging]] (de koloanjes wiene net fertsjintwurdige yn it Britske Parlemint) yn it Hûs fan de Boargers oanfierd troch [[Patrick Henry]] en [[Richard Henry Lee]]. Fia it [[Komitee fan Briefkerij]] begûnen hja yn [[1773]] harren aksjes te koördinearjen mei de [[polityk|politike]] lieders yn 'e oare koloanjes, en it jiers dêrop waard it [[Kontinintaal Kongres]] oprjochte, dêr't fertsjintwurdigers út [[trettjin koloanjes|trettjin Britske koloanjes yn Noard-Amearika]] sit yn hiene. Nei't it Hûs fan de Boargers yn [[1774]] troch de keninklike [[gûverneur]] ûntbûn waard, beholden de [[revolúsje|revolúsjonêre]] lieders it bestjoer oer Firginia fia yllegale [[gearkomste]]n dy't de [[Firginiaanske Konvinsjes]] neamd waarden.
[[File:Christchurchalexandria.jpg|left|thumb|230px|De Christ Church yn [[Alexandria (Firginia)|Alexandria]], dêr't sawol [[George Washington]] as [[Robert E. Lee]] [[tsjerke]].]]

Op [[15 maaie]] [[1776]] rôp de Konvinsje de ûnôfhinklikheid fan Firginia út, en waard de [[Firginiaanske Rjochteferklearring]] oannommen, dy't opsteld wie troch [[George Mason]]. In oare Firginiaan, [[Thomas Jefferson]], borduerre op Mason syn wurk fuort by it opstellen fan 'e nasjonale [[Amerikaanske Unôfhinklikheidsferklearring]]. Doe't yn [[1774]] de [[Amerikaanske Unôfhinklikheidsoarloch]] begûn, waard de Firginiaan [[George Washington]] oansteld as haad fan it opstannige [[Kontinintale Leger]], dat gearstald wie út 'e milysjes fan 'e trettjin koloanjes. Under de [[oarloch]] waard op oantrún fan gûverneur Thomas Jefferson de [[haadstêd]] fan Firginia ferpleatst fan Williamsburg nei [[Richmond (Firginia)|Richmond]], mei't Williamsburg, troch syn lizzing oan 'e kust, kwetsber wie foar oanfallen troch de Britske [[marine]].

Yn [[1781]] wist it Kontinintale Leger, yn gearwurking mei in Frânsk ekspedysjeleger, it Britske leger yn Noard-Amearika yn te sluten op it [[Firginia-skiereilân]]. Dêr waarden de Britten, ûnder [[generaal]] [[Charles Cornwallis, 1e markys Cornwallis|Charles Cornwallis]], by it [[Belis fan Yorktown]] einlings en te'n lêsten beslissend ferslein troch George Washington en de Frânske [[Jean-Baptiste Donatien fan Vimeur, greve fan Rochambeau|greve fan Rochambeau]]. De oerjefte fan Cornwallis late ta [[Frede fan Parys (1783)|fredesûnderhannelings yn Parys]], wêrmei't yn [[1783]] de ûnôfhinklikheid fan 'e [[Feriene Steaten]] feilichsteld wurde koe.
[[File:Union_soldiers_entrenched_along_the_west_bank_of_the_Rappahannock_River_at_Fredericksburg,_Virginia_(111-B-157).jpg|right|thumb|250px|[[Feriene Steaten|Noardlike]] [[soldaat|soldaten]] oan it front by [[Fredericksburg (Firginia)|Fredericksburg]], yn [[Noardlik Firginia]], ûnder de [[Amerikaanske Boargeroarloch]].]]

===Antebellum===
Neitiid spilen ferskate Firginianen in wichtige rol by it skriuwen fan 'e [[Amerikaanske Grûnwet]]. [[James Madison]] stelde yn [[1789]] de ''[[Bill of Rights]]'' op, en op [[25 juny]] [[1788]] [[ratifikaasje|ratifisearre]] Firginia de Grûnwet, wêrmei't it de tsiende [[Amerikaanske steat|steat]] fan 'e [[Feriene Steaten|Amerikaanske Uny]] waard. It [[Kompromis fan Trijefyfde Part]], as gefolch wêrfan't slaven foar trijefyfde part (yn ferhâlding ta frije lju) meiteld waarden yn it fêststellen fan it tal sitten yn it [[Amerikaanske Kongres]] dêr't in steat rjocht op hie, bewissige dat Firginia, mei syn grutte tal [[slavernij|slaven]], yn 't earstoan de grutste groep fertsjintwurdigers yn it [[Amerikaanske Hûs fan Offurdigen]] hie. Yn 'e mande mei de saneamde [[Firginiaanske dynasty]] fan [[Amerikaanske presidint]]en ([[George Washington]], [[Thomas Jefferson]], [[James Madison]] en [[James Monroe]]) makke dat, dat Firginia lange tiid it wichtichste part fan 'e Feriene Steaten wie.

Yn [[1790]] joegen Firginia en de buorsteat [[Marylân]] beide in lyts diel fan harren grûngebiet op sadat it [[Distrikt Kolumbia]] foarme wurde koe, dêr't de nije federale haadstêd [[Washington, D.C.]] boud waard (dy't net yn ien fan 'e steaten lizze mocht). It Firginiaanske diel waard lykwols yn [[1846]] [[Weromjefte fan it Distrikt Kolumbia|weromjûn]], sadat it hjoeddeiske Distrikt Kolumbia inkeld gebiet omfiemet dat oarspronklik by Marylân hearde. Yn [[1792]] joech Firginia, dat neffens de oarspronklike koloniale oarkunde yn prinsipe nei it westen ta trochrûn oant de [[Stille Oseaan]], syn oanspraken op it fierdere binnenlân op, sadat dêr de steat [[Kentucky]] stifte wurde koe. Fanwegen it ûntstean fan in stikmannich steaten fanút Firginia (behalven Kentucky û.m. [[Ohio]] en [[West-Firginia]]), wurdt Firginia ek wol de ''Mother of States'' ("Mem fan de Steaten") neamd.
[[File:The_Pentagon_January_2008.jpg|left|thumb|250px|It [[Pentagon (Feriene Steaten)|Pentagon]], yn [[Arlington (Firginia)|Arlington]], de sit fan it [[Amerikaanske Ministearje fan Definsje]].]]

Behalven foar [[tabak]]sbou en oare foarmen fan [[lânbou]] waarden slaven yn it Firginia fan 'e [[Antebellum]]perioade ek almar mear ynset yn 'e [[mynbou]], [[skipsbou]] en oare tûken fan [[yndustry]]. De [[eksekúsje]] fan [[Gabriel Prosser]] yn [[1800]], de [[Slave-opstân fan Nat Turner]] yn [[1831]] en de [[Oerfal op Harpers Ferry]], dêr't it federale [[arsenaal]] fêstige wie, troch in groep radikale [[abolysjonisme|abolysjonisten]] ûnder lieding fan [[John Brown (abolysjonist)|John Brown]] yn [[1859]] wiene wichtige ûntwikkelings dy't deroan bydroegen dat de [[maatskippij|maatskiplike]] ûnfrede oer it ynstitút fan 'e [[slavernij]] en de rol dy't dat spile yn 'e [[plantaazje-ekonomy]] almar grutter waard. Tsjin [[1860]] bestie rûchwei 31% fan 'e [[befolking]] fan Firginia, hast in heal miljoen minsken, út slaven.

===Boargeroarloch===
It wiene lykwols benammen [[ekonomy]]ske tsjinstellings tusken de Noardlike [[yndustry]]steaten en it fierhinne [[agrarysk]]e [[Amerikaanske Suden|Suden]] dy't de direkte oanlieding foarmen ta it útbrekken fan 'e [[Amerikaanske Boargeroarloch]] op [[12 april]] [[1861]]. Tsjin dy tiid hiene sân Súdlike steaten har al [[sesesje|ôfskaat]] fan 'e Feriene Steaten en harren eigen [[Konfederearre Steaten fan Amearika]] foarme. Doe't [[presidint]] [[Abraham Lincoln]] nei it begjin fan 'e [[Slach om Fort Sumter]], in militêre [[fêsting]] yn 'e [[haven]] fan [[Charleston (Súd-Karolina)|Charleston]], yn [[Súd-Karolina]], de [[mobilisaasje]] ôfkundige, wie dat foar Firginia reden om it foarbyld fan 'e oare steaten te folgjen en him op [[17 april]] ôf te skieden. Op [[24 april]] sleat de steat him by de Konfederaasje oan, wêrnei't de Firginiaanske haadstêd [[Richmond (Firginia)|Richmond]] de nasjonale haadstêd fan 'e hiele Konfederaasje waard. Dat betsjutte dat de Noardlike en Súdlike haadstêden op mar 160&nbsp;km ôfstân faninoar leine.
[[File:USA-Arlington National Cemetery0.jpg|right|thumb|250px|It [[Nasjonaal Begraafplak Arlington]], ûnder de reek fan [[Washington, D.C.]]]]

Neitiid joegen har noch trije oare steaten by de Konfederaasje, sadat dy úteinlik út alve steaten bestie. [[Marylân]], fuort benoarden Firginia, dat eins ek in Súdlike, slavehâldende steat wie, waard lykwols fan ôfskieding wjerholden troch [[Feriene Steaten|Noardlike]] [[troepen]], mei as gefolch dat [[Noardlik Firginia]] yn 'e Boargeroarloch oan it front kaam te lizzen en ien fan 'e swierst troch oarlochsgeweld en ferwuostgings troffen kriten fan it hiele lân waard. In oar gefolch fan 'e ôfskieding fan Firginia wie dat 48 [[county (Feriene Steaten)|countys]] mei Noardlike sympatyen yn it noardwestlike part fan 'e steat har yn it neijier fan [[1861]] op 'e [[Konvinsje fan Wheeling]] besleaten [[ôfskieding fan West-Firginia|ôf te skieden fan Firginia]], om 'e nije steat [[West-Firginia]] te stiftsjen, dy't yn [[1863]] formeel ta de [[Feriene Steaten|Amerikaanske Uny]] talitten waard.

Yn [[1862]] naam de Firginiaanske [[generaal]] [[Robert E. Lee]] it befel oer it Konfederearre [[Leger fan Noardlik Firginia]] oer, in kommando dat er de rest fan 'e Boargeroarloch behâlde soe. Lee fierde ferskate ynfaazjes op Noardlike grûngebiet út, mar it meastepart fan 'e oarlochshannelings fûn binnen de grinzen fan Firginia plak. Guon fan 'e grutskalichste treffens yn 'e steat wiene de [[Earste Slach by Bull Run]], de [[Sândeiske Slach]], de [[Slach by Chancellorsville]] en de [[Slach yn de Wyldernis]]. Ek it lêste treffen fan 'e oarloch, de [[Slach by it Gerjochtsgebou fan Appomattox]], fûn yn Firginia plak. Nei de [[Belis fan Petersburg|Fal fan Richmond]], begjin [[april]] [[1865]], waard de steatshaadstêd ferpleatst nei [[Lynchburg (Firginia)|Lynchburg]], wylst it [[regear]] fan 'e Konfederaasje de wyk naam nei [[Danville (Firginia)|Danville]]. Op [[9 april]] [[1865]] tekenen Robert E. Lee en de Noardlike legerkommandant [[Ulysses S. Grant]] yn it [[Gerjochtsgebou fan Appomattox]] de oerjefte fan Lee syn leger, wat de ein fan 'e Konfederaasje betsjutte.
[[File:USA Today building.jpg|left|thumb|250px|It [[haadkertier]] fan 'e [[krante]] ''[[USA Today]]'', yn [[McLean (Firginia)]].]]

===Weropbou===
Nei ôfrin fan 'e Boargeroarloch, ûnder it [[Tiidrek fan de Weropbou]], doe't de slavernij krekt ôfskaft wie, naam Firginia in [[grûnwet]] oan dy't tagong ta it [[ûnderwiis]] fergees makke en dy't [[polityk|politike rjochten]], [[minskerjochten|boargerrjochten]], en algemien [[stimrjocht]] foar [[manlju]] garandearre. De steat waard yn [[1870]] wer formeel lid fan 'e Feriene Steaten, troch it krewearjen fan 'e [[Kommisje fan Njoggen]]. De [[populisme|populistyske]] [[Oanpasserspartij]] (''Readjuster Party'') bestjoerde de steat mei in politike koälysje dy't foar eltsenien iepenstie, oant de troch [[konservatisme|konservative]] [[jeropide ras|blanken]] behearske [[Demokratyske Partij (Feriene Steaten)|Demokratyske Partij]] yn [[1883]] wer oan 'e macht kaam.

Fan dy tiid ôf naam it steatskongres ferskate wetten oan dy't it [[negroïde ras|swarte]] folksdiel [[segregaasje|fan it blanke skate]]. Yn [[1902]] waard de steatsgrûnwet sa werskreaun dat men fan dy tiid ôf in beskate mjitte oan [[belesting]] betelje moast om stimme te meien, wat it foar swarten en [[earmoede|earme]] blanken ûnmooglik makken om diel te nimmen oan [[ferkiezings]], hoewol't se yn prinsipe wol it [[stimrjocht]] hiene. Tagelyk waarden ek ferskate oare stimrjochtbeheinende maatregels trochfierd. 

===Moderne tiid===
Underwilens hiene ek [[ekonomy]]ske faktoaren ynfloed op 'e ûntwikkeling fan Firginia. Yn [[1880]] fûn de Firginiaan [[James Albert Bonsack]] in [[masine]] út dy't [[sigaret]]ten rôlje koe, wat ta in hiele nije [[yndustry]] late (de sigarette-yndustry) mei grut tal [[fabryk|fabriken]] yn 'e omkriten fan [[Richmond (Firginia)|Richmond]]. Yn [[1886]] rjochte de [[spoarwegen|spoar]]magnaat [[Collis Potter Huntington]] yn [[Newport News (Firginia)|Newport News]] de [[skipswerf]] [[Newport News Shipbuilding]] op, dy't tusken [[1907]] en [[1923]] seis grutte [[slachskip]]pen boude foar de [[Amerikaanske Marine]]. Under de [[Earste Wrâldoarloch]] foelen [[Dútslân|Dútske]] [[ûnderseeboat]]en de skipfeart fuort bûten Newport News oan. 
[[File:Norfolk, VA.jpg|right|thumb|250px|Utsjoch op [[Norfolk (Firginia)|Norfolk]], de twadde stêd fan Firginia.]]

Yn [[1926]] sette [[dû.]] [[W.A.R. Goodwin]] mei [[jild|finansjele stipe]] fan 'e [[ierdoalje|oalje]]magnaat [[John D. Rockefeller jr.]] útein mei de [[restauraasje]] fan [[skiednis|histoaryske]] [[gebou]]wen út [[koloanje|koloniale tiidrek]] yn [[Williamsburg (Firginia)|Williamsburg]]. Nettsjinsteande it feit dat it projekt te lijen hie ûnder de [[Grutte Depresje]] en de [[Twadde Wrâldoarloch]] ûntjoech it [[iepenloftmuseum]] [[Colonial Williamsburg]] him dochs ta in wichtige [[toerisme|toeristyske attraksje]]. Tusken [[1913]] en [[1940]] teach ûnder de [[Afro-Amerikaanske Folksferhuzing]] in grut part fan 'e swarte befolking út Firginia wei, op 'e siik nei in better libben yn 'e [[yndustry]]stêden fan it noarden, lykas [[Philadelphia]], [[Baltimore]], [[New York (stêd)|New York]], [[Washington, D.C.]], [[Detroit]], [[Cleveland (Ohio)|Cleveland]] en [[Chicago]]. 

In protest tsjin [[segregaasje|segregearre]] [[ûnderwiis]] dêr't [[Barbara Rose Johns]] yn [[1951]] yn [[Farmville (Firginia)|Farmville]] mei úteinsette, late ta de [[rjochtsaak]] ''[[Davis v. County School Board of Prince Edward County]]''. Dy saak, oanbrocht troch de Richmonders [[Spottswood Robinson]] en [[Oliver Hill]], waard yn [[1954]] beslist mei in útspraak yn in oare rjochtsaak, ''[[Brown v. Board of Education]]'', wêryn't de segregative [[doktrine]] fan "[[apart mar gelikens]]" ôfwiisd waard. Yn [[1958]] fierde de steat Firginia, ûnder oanfiering fan 'e ynfloedrike [[rasisme|rasistyske]] [[Amerikaanske Senaat|senator]] [[Harry F. Byrd]], lykwols it belied fan "[[massive wjerstân]]" yn, wêrby't der in ferbod op oerheidsstipe oan desegregearre [[skoalle (ynstelling)|skoalle]]n ôfkundige waard.
[[File:Virginia_Civil_Rights_Memorial_wide.jpg|left|thumb|250px|It Tinkteken foar de Boargerrjochte-beweging, yn [[Richmond (Firginia)|Richmond]], dat yn [[2008]] ûntbleate waard.]]

Yn 'e [[1960]]-er jierren woeks de [[Amerikaanske Boargerrjochtebeweging]] fluch oan. It slagge om op federaal nivo de [[Boargerrjochtewet fan 1964|Boargerrjochtewet]] fan [[1964]] en de [[Stimrjochtwet]] fan [[1965]] oannommen te krijen. Dêrop oardere it [[Amerikaansk Heechgerjochtshôf]] alle [[county (Feriene Steaten)|countys]] yn Firginia om 'e skoallen te [[rasiale yntegraasje|yntegrearjen]]. Yn [[1967]] makke it Heechgerjochtshôf yn 'e saak ''[[Loving v. Virginia]]'' ek koarte metten mei it Firginiaanske steatsferbod op [[ynterrasiaal houlik yn de Feriene Steaten|ynterrasiale houliken]]. Fan gefolgen werskreau it steatskongres ûnder lieding fan [[gûverneur]] [[Mills Godwin]] tusken [[1969]] en [[1971]] de steatsgrûnwet. Yn [[1989]] wie [[Douglas Wilder]] de earste [[Afro-Amerikaan]] dy't yn Firginia (en yn 'e hiele Feriene Steaten) ta gûverneur keazen waard.

De taname fan útjeften op it mêd fan [[definsje]] ûnder de [[Kâlde Oarloch]] late ta in [[ekonomy]]ske opgong yn [[Noardlik Firginia]] en yn 'e [[skipswerf|skipswerven]] en [[marine]]bases oan 'e Firginiaanske kust. Yn dy kriten naam yn dyselde snuorje de [[befolking]] ek navenant ta. Behalven de definsje-yndustry soargen ek [[plysje]]- en [[spionaazje]]-aktiviteiten ûnder de Kâlde Oarloch yn Firginia foar banen, mei't de bûtenlânske [[feilichheidstsjinst]] [[CIA]] syn [[haadkertier]] yn [[Langley (Firginia)|Langley]] fêstige, wylst de nasjonale [[resjersje]] [[FBI]] in grut opliedingsynstitút yn [[Quantico (Firginia)|Quantico]] oanlei. Dêropta wie ûnder de Twadde Wrâldoarloch yn [[Arlington (Firginia)|Arlington]], krekt oan 'e Firginiaanske kant fan 'e grins bûten [[Washington, D.C.]], it [[Pentagon (Feriene Steaten)|Pentagon]] boud, dat de sit waard fan it [[Amerikaanske Ministearje fan Definsje]]. Dat mânske gebou wie op [[11 septimber]] [[2001]] ien fan 'e doelwiten fan 'e [[9/11]]-[[oanslach (misdriuw)|oanslaggen]]. [[Terrorist]]en fan [[Al-Qaida]] boarren dêrby in [[ferkearsfleantúch]] yn it Pentagon, wêrby't 189 minsken omkamen.
[[File:Va State Capitol.JPG|right|thumb|250px|It Steatskapitoal fan Firginia.]]

==Bestjoer==
Firginia bestiet [[bestjoer]]lik út 95 [[county (Feriene Steaten)|countys]] en 39 saneamde [[ûnôfhinklike stêd (Feriene Steaten)|ûnôfhinklike stêden]]. De [[haadstêd|steatshaadstêd]], [[Richmond (Firginia)|Richmond]], is sa'n ûnôfhinklike [[stêd]]. Krekt as alle Amerikaanske steaten wurdt Firginia bestjoerd troch in [[regear|steatsregear]] mei oan it haad de [[gûverneur]]. De [[wetjaande macht]] is yn 'e hannen fan de [[Algemiene Assimblee fan Firginia]], dy't bestiet út 'e Steatssenaat mei 40 sitten en it Steatshûs fan Delegearren mei 100 sitten. Yn 'e [[Amerikaanske Senaat]] wurdt Firginia, lykas alle Amerikaanske steaten, fertsjintwurdige troch 2 [[Amerikaanske Senaat|senator]]s. Yn it [[Amerikaanske Hûs fan Offurdigen]] hat Firginia 11 sitten.

It [[polityk|politike lânskip]] fan Firginia wurdt behearske troch de beide grutte Amerikaanske [[politike partij]]en, de [[Demokratyske Partij (Feriene Steaten)|Demokratyske Partij]] en de [[Republikeinske Partij (Feriene Steaten)|Republikeinske Partij]]. Alle oare partijen spylje mar in tige behyplike rol. Oarspronklik wie Firginia sterk op 'e hân fan 'e Demokraten, oant dy yn 'e [[1950]]-er en [[1960]]-er almar progressiver waarden. Dêrnei ferskode it grutste part fan it Firginiaanske [[elektoraat]] nei de hieltyd [[konservatisme|konservativer]] wurdende Republikeinen. Troch de [[befolking]]sgroei yn 'e [[stêd]]en, dêr't men oer it algemien folle foarútstribjender is as op it [[plattelân]], is Firginia lykwols sûnt [[2000]] wer yn it Demokratyske kamp bedarre. Fral de oanhâldende oanwaaks fan 'e [[foarstêd]]en fan [[Washington, D.C.]], yn [[Noardlik Firginia]], is sterk debet oan dy ûntwikkeling.
[[File:Virginia_Beach_from_Fishing_Pier.jpg|left|thumb|250px|[[Strân]]toerisme by [[Virginia Beach (Firginia)|Virginia Beach]].]]

==Ekonomy==
Yn [[2013]] bedroech it [[Bruto Nasjonaal Produkt|bruto steatsprodukt]] fan Firginia [[$]]452&nbsp;miljard. Neffens it Amerikaanske [[Buro foar Ekonomyske Analyze]] hie Firginia dat jiers fan alle [[Amerikaanske steaten]] de measte [[county (Feriene Steaten)|countys]] yn 'e top 100 fan 'e rykste countys fan 'e Feriene Steaten, wêrûnder guon dy't it earste, twadde en trêde plak op dy ranglist ynnamen. Dêrby moat wol oantekene wurde dat [[Noardlik Firginia]], en yn 't bysûnder de [[foarstêd]]en fan 'e federale [[haadstêd]] [[Washington, D.C.]], fierwie it heechste gemiddelde [[ynkommen]] fan 'e hiele steat hawwe, wylst de countys yn 'e [[Appalachen]], fral yn [[Súdwestlik Firginia]], in hiel ein efterop komme.

De [[agraryske sektor]] hat 32% fan it [[oerflak]] fan Firginia yn gebrûk, mar omfiemet mar sa'n 7% fan 'e [[beropsbefolking]] fan 'e steat. De wichtichste [[lânbou]]produkten binne [[tomaat|tomaten]], [[soaja]]beane en [[pinda|pinda's]]. De [[fiskerij]] moat it benammen hawwe fan [[mantel (weakdier)|mantels]], [[oester]]s, [[blauwe swimkrabbe]]n en [[moksel]]s. Op it mêd fan 'e [[yndustry]] is fral yn [[Noardlik Firginia]] in grut tal [[high-tech]][[bedriuw]]en fêstige. Fierders binne der yn Firginia in protte [[ûndernimming]]s fêstige op it mêd fan 'e [[wapen]]yndustry en oare [[definsje]]-relatearre bedriuwen, wylst der ek in protte minsken direkt yn 'e tsjinst steane fan 'e [[Amerikaanske Striidkrêften]], benammen yn 'e foarstêden fan Washington, D.C. en op 'e [[marine]]bases yn [[Norfolk (Firginia)|Norfolk]], oan 'e súdeastkust, en [[Newport News (Firginia)|Newport News]], op it [[Firginia-skiereilân]].
[[File:Colonial Williamsburg ladies.jpg|right|thumb|250px|[[Libben]]e [[skiednis]] yn it [[iepenloftmuseum]] [[Colonial Williamsburg]].]]

Likernôch in trêdepart fan 'e beropsbefolking is wurksum yn 'e [[tsjinstesektor]]. Firginia is net ien fan 'e meast [[toerisme|toeristyske]] Amerikaanske steaten, mar dochs komt der elts jier in oansjenlik tal [[fakânsje]]gongers op ôf, û.m. foar it [[strân]]toerisme oan 'e Atlantyske kust, dêr't de [[ekonomy]] fan [[Virginia Beach (Firginia)|Virginia Beach]] fierhinne op draait, mar ek om it [[iepenloftmuseum]] [[Colonial Williamsburg]], it [[Nasjonaal Begraafplak Arlington]] en de [[fjildslach|slachfjilden]] fan 'e [[Amerikaanske Boargeroarloch]] te besykjen.

==Demografy==
Neffens in offisjele rûzing troch it [[Amerikaanske Folkstellingsburo]] (op grûn fan gegevens fan 'e Amerikaanske [[folkstelling]] fan [[2010]]) hie Firginia yn [[2014]] 8.326.289 ynwenners, wat in groei fan 4,07% is yn ferhâlding ta de stân fan saken yn [[2010]]. De [[befolkingstichtens]] wie yn [[2014]] 79,8 [[minske]]n de km². De grutste [[stêd]] fan 'e steat is [[Virginia Beach (Firginia)|Virginia Beach]], mei goed 448.000 ynwenners yn [[2011]]. Oare gruttere stêden binne: [[Norfolk (Firginia)|Norfolk]] (246.000), [[Chesapeake (Firginia)|Chesapeake]] (231.000), [[Arlington (Firginia)|Arlington]] (225.000), de steatshaadstêd [[Richmond (Firginia)|Richmond]] (214.000), [[Newport News (Firginia)|Newport News]] (182.000) en [[Alexandria (Firginia)|Alexandria]] (149.000). 
[[File:Virginia population map.png|left|thumb|300px|[[Befolkingstichtens]] yn Firginia.]]

===Etnisiteit===
Neffens gegevens fan 'e Amerikaanske [[folkstelling]] fan [[2010]] wie de [[etnyske groep|etnyske]] opbou fan 'e Firginiaanske [[befolking]] doe sa: 63,1% [[jeropide ras|blanken]]; 19,7% [[negroïde ras|swarten]]; 8,9% [[Latino's yn Noard-Amearika|Latino's]]; 6,3% [[Aazje|Aziaten]]; 0,5% [[Yndianen]]; 0,1% [[Polyneezje|Polyneziërs]], [[Melaneezje|Melaneziërs]] en [[Mikroneezje (eilannekloft)|Mikroneziërs]]; 1,4% oaren of fan mingd etnysk komôf. [[Jeropide ras|Blanke]] Firginianen binne fierhinne fan [[Noardwest-Jeropa|Noardwest]]- en [[Midden-Jeropa|Middenjeropeeske]] orizjine, mei as grutste oarsprongsgroepen [[Dútsers]] (11,7% fan 'e totale steatsbefolking), [[Ingelsen]] (10,7%), [[Ieren (folk)|Ieren]] (9,8%) en [[Angelsaksyske Amerikanen]] (9,7%).

De [[Afro-Amerikanen]] fan Firginia [[ôfstamming|stamje]] foar it meastepart ôf fan [[slavernij|slaven]] dy't yn 'e [[koloanje|koloniale perioade]] oanfierd waarden út wat no [[Angoala]] en súdlik [[Nigearia]] is. De grutste etnyske groep ûnder dy slaven waard foarme troch de [[Ibo (folk)|Ibo]] fan Nigearia. Mank de [[Aazje|Aziaten]] binne de grutste groepen de [[Fjetnamezen]], dy't har oan 'e ein fan 'e [[Fjetnamoarloch]], mids [[1970]]-er jierren, fral yn [[Noardlik Firginia]] nei wenjen setten, de [[Koreänen]], dy't oer it algemien resintere [[ymmigrant]]en binne, en de [[Filipino's]], dy't benammen konsintrearre binne oan 'e súdeastkust, en wêrfan't in grut tal bannen hat mei de [[Amerikaanske Marine]].
[[File:Virginia Ancestries by County 2018.svg|right|thumb|300px|Grutste [[ôfstamming]]sgroepen per [[county (Feriene Steaten)|county]]:<br>{{Color box|#FFD700}} [[Dútsers]] <br>{{Color box|#1E90FF}} [[Ingelsen]] <br>{{Color box|#008000}} [[Ieren (folk)|Ieren]] <br>{{Color box|#B22222}} [[Angelsaksyske&nbsp;Amerikanen]] <br>{{Color box|#9400D3}} [[Afro-Amerikanen]].]]

Yn [[2015]] krige yn Firginia de earste [[List fan Amerikaanske Yndianestammen mei federale erkenning|Yndianestamme federale erkenning]], nammentlik:
* de [[Pamunky Yndianestamme]] 
Fierders binne der 12 [[List fan Amerikaanske Yndianestammen mei erkenning op steatsnivo|stammen dy't erkenning fan 'e steat, mar net fan 'e federale autoriteiten hawwe]]. Dat binne: 
* de [[Appalachyske Sjeroky Naasje]] <small>(sûnt [[2014]])</small>
* de [[Cheroenhaka Nottowee Naasje]] <small>(sûnt [[2010]]; foarhinne de Cheroenhaka (Nottowee) Yndianestamme)</small>
* de [[Mattapony Yndiaanske Naasje]] 
* de [[Monekan Yndiaanske Naasje]] 
* de [[Nansemond Yndianestamme]] <small>(ek wol bekend as de Nansemond Yndiaanske Stammeferiening)</small>
* de [[Nottowee fan Firginia]] <small>(sûnt [[2010]]; ek wol bekend as de Nottowee Yndianestamme)</small>
* de [[Opper-Mattaponi Yndianestamme]] 
* de [[Patawomek Yndianen fan Firginia]] <small>(sûnt [[2010]])</small>
* de [[Feriene Rappahannok Stamme]] <small>(ek wol bekend as de Rappahannok Yndianestamme, al is der ek in oare, net-erkende [[organisaasje]] mei dyseldichste [[namme]])</small>
* de [[Tsjikkahominy Yndianen, Eastlike Ofdieling]] 
* de [[Tsjikkahominy Stamme]] 
* de [[Wolf Creek Sjeroky Yndianestamme fan Firginia]] <small>(sûnt [[2015]])</small>

===Taal===
De [[offisjele taal]] fan Firginia is it [[Ingelsk]], dat yn [[1981]] en jitris yn [[1996]] by [[wet]] as sadanich fêstlein waard. Dy offisjele status makket lykwols gjin ûnderdiel út fan 'e [[grûnwet|steatsgrûnwet]] fan Firginia. Neffens gegevens op basis fan in [[enkête]] fan 'e [[Modern Language Association]], út [[2010]], wie it Ingelsk doe foar 85,9% fan 'e [[befolking]] fan Firginia de [[memmetaal]]. Oare wichtige [[taal|talen]] wiene it [[Spaansk]] (6,4% of 470.000 minsken), it [[Koreaansk]] (0,8% of 57.000 minsken), it [[Fjetnameesk]] (0,6% of 46.000 minsken), it [[Sineesk]] (0,6% of 42.000 minsken) en it [[Filipynsk]] (0,6% of 41.000 minsken).

It [[Piedmont-dialekt]] fan it heuvelige foarlân fan 'e [[Appalachen]] stiet bekend om 'e grutte ynfloed dy't it útoefene hat op 'e ûntwikkeling fan it [[Súdlik Amerikaansk-Ingelsk]]. Yn 'e [[stêd]]en fan Firginia wurdt in foarm fan [[Amerikaansk-Ingelsk]] sprutsen mei minder Súdlike skaaimerken. Dêrnjonken besteane der ferskate oare regionale farianten, wêrûnder it [[Tidewater-aksint]], it [[Aldfirginiaansk aksint]] en it argaysk oandwaande [[Elizabetaanske Tiid|Elizabetaansk]]-[[Ingelsk]] fan it [[eilân]] [[Tangier (eilân)|Tangier]], yn 'e [[Chesapeakebaai]].
[[File:Arlington_County_-_Virginia_-_2.jpg|left|thumb|250px|[[Arlington (Firginia)|Arlington]], ien fan 'e [[foarstêd]]en fan [[Washington, D.C.]]]]

===Godstsjinst===
Op it mêd fan [[godstsjinst]] bestie yn [[2008]] 76% fan 'e [[befolking]] fan Firginia út [[kristendom|kristenen]], wêrûnder 65% [[protestantisme|protestanten]] en 11% [[roomsk-katolisisme|roomsen]]. De grutste protestantske denominaasjes wiene [[Súdlike Baptistekonvinsje]] en de [[Feriene Metodistyske Tsjerke]]. [[Ateïsme|Ateïsten]] en [[agnostisisme|agnosten]] foarmen 18% fan 'e befolking. Fan 'e oare godstsjinsten omfiemen it [[boedisme]], it [[hindoeïsme]] en it [[joadendom]] allegear likernôch 1% fan 'e Firginiaanske befolking, en de [[islaam]] 0,5%.

==Klimaat==
Firginia hat in fochtich [[subtropysk klimaat|subtropysk]] [[klimaat]], mei hjitte, neare [[simmer]]s, kâlde [[winter]]s en mylde [[jiertiid|oergongsjiertiden]]. Wat fierder súdlik oft men komt, wat waarmer en fochtiger oft it wurdt. Simmerdeis binne [[temperatuer]]en [[dei|oerdeis]] fan boppe de 30&nbsp;°C net útsûnderlik, wylst it kwik by 't winter maklik sakje kin oant ûnder it [[friespunt]], benammen [[nacht]]s. Rekôrtemperatueren wiene 46&nbsp;°C op [[15 july]] [[1954]] yn [[Balcony Falls (Firginia)|Balcony Falls]], en –34&nbsp;°C op [[22 jannewaris]] [[1985]] te [[Mountain Lake (Firginia)|Mountain Lake]]. [[delslach (waar)|Delslach]]hoemannichten rinne útinoar, mar bedrage trochinoar sa'n 1.080&nbsp;mm. Benammen oan 'e [[Atlantyske Oseaan|Atlantyske]] kust wurdt it [[waar]] sterk beynfloede troch de [[Golfstream]], dy't út it suden wei by Firginia lâns giet en waarm wetter út it [[Karibysk Gebiet]] meifierd, mar ek ferskate [[orkaan|orkanen]] yn 't jier bringt. Fierders wurdt Firginia jiers troffen troch yn trochsneed 7 [[tornado|tornado's]], mar dat binne oer it algemien tige lichten.

==Keppelings om utens==
*{{en}}[http://www.virginia.gov/ Offisjele webside fan it regear fan Firginia]

{{boarnen|boarnefernijing=
Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: [http://en.wikipedia.org/wiki/Virginia ''References'' en ''Further reading'', op dizze side].
----
{{commonscat|Virginia}}
}}

{{Feriene Steaten}}

[[Kategory:Firginia| ]]
[[Kategory:Steat yn de Feriene Steaten]]
[[Kategory:Steat yn de Konfederearre Steaten fan Amearika]]
[[Kategory:Histoaryske Britske koloanje]]
[[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1788]]
[[Kategory:Bestjoerlike ienheid opheft yn 1861]]
[[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1870]]
[[Kategory:Suden (Feriene Steaten)]]