Aleksander Petsjersky

	Aleksander Petsjersky
	militêr
	persoanlike bysûnderheden
namme folút	Aleksander Aronovitsj Petsjersky
nasjonaliteit	Russysk
berne	22 febrewaris 1909
berteplak	Krementsjûk
stoarn	19 jannewaris 1990
stjerplak	Rostov oan de Don
etnisiteit	Oekraynsk
	wurkpaad
tsjinsttiid	1941-1942
yn tsjinst fan	Sovjet-Uny
legerûnderdiel	Reade Leger
heechste rang	Kaptein
konflikt(en)	Twadde Wrâldoarloch
ûnderskiedings	Medalje foar de Wapene Striid (1951) ; Medalje "Foar de Oerwinning op Dútslân yn de Grutte Patriotyske Oarloch 1941–1945"
oar wurk	Oanfierder opstân kamp Sobibór

Aleksander (Sasja) Aronovitsj Petsjersky (Russysk: Алекса́ндр Аро́нович Пече́рский) (Krementsjûk (no: Oekraïne), 22 febrewaris 1909 – Rostov oan de Don, 19 jannewaris 1990) wie in Russysk-Joadsk ofsier en organisator en oanfierder fan de opstân fan de Joadske finzenen yn it ferneatigingskamp Sobibór yn Poalen yn de Twadde Wrâldoarloch.

Hy waard berne as soan fan in Joadske abbekaat, dêr't de famylje fan yn 1915 ferhuze nei Rostov oan de Don. Ynearsten waard er elektrisien. Nei in universitêre stúdzje muzyk en literatuer, gyng er oan 't wurk oan in muzykskoalle. Hy hie de rang fan luitenant yn it Reade Leger op it stuit dat de Nazy-Dútslân Ruslân ynfoel op 22 juny 1941. By de Slach om Moskou waard er kriichsfinzene makke troch de Dútskers ûnder Vyazma yn de oblast Minsk. Fan doe ôf oan begûn de lijenswei fan it iene wurkkamp nei it oare strafkamp, dêr't by in medysk ûndersyk oan it ljocht kaam dat er in Joad wie.

Sobibór

Op 18 septimber 1943 waard er mei mear as twatûzen Joaden út Minsk, dêr't 100 joadske kriichsfinzene Sovjetmilitêren ûnder wiene, yn 'e trein nei it ferneatigingskamp Sobibór transportearre. Hy en syn mannen waarden net direkt fermoarde, mar opsluten yn Kamp I. Dêr betocht er - yn 'e mande mei de Poal Leon Feldhendler - in grut opset flechtplan, dat al op 14 oktober 1943 útfierd waard. Soks koe barre, nei it deadzjen fan in oantal wachters mei messen en bilen. Op it lêst ûntflechten en oerlibben 53 finzenen. Alle efterbleaune finzenen en ek de flechtlingen dy't pakt wiene waarden eksekutearre. It kamp waard in skoft letter hielendal ûntmantele en ferneatige.

Nei't er ûntkaam wie sleat er him oan by in groep Poalske partisanen en focht mei harren oant yn de simmer fan 1944.^[1]

Werom by it Reade Leger waard Petsjersky promovearre ta kaptein en dekorearre foar syn bewiisde tsjinsten. Syn tsjûgenissen en it rapport oer it barren yn Sobibór waarden letter opnommen yn it Black Book skreaun troch Vasily Grossman en Ilya Ehrenburg.

Nei de oarloch

Nei de oarloch kaam er werom nei Rostov-oan-de-Don dêr't er in baan fûn as betsjinner by in teater. Erkenning fan syn fertsjinsten by de opstân krige er net. Foar persoanlike moed wie ûnder it stalinisme taboe. Boppedat waarden Joaden ek nei de oarloch yn de Sovtjet-Uny beneftersteld. Yn it ramt fan it Proses fan Neurenberch waard Petsjersky troch de Russyske oerheid behindere om te tsjûgen. Sels by prosessen dy't ferbân holden mei Sobibór mocht er net prate. Dat koe er dan wer wol by it proses tsjin Adolf Eichmann dat plak hie yn Israel, mar dan allinne yn Moskou en ûnder tafersjoch fan de KGB.

Op de ein fan it Stalinrezjym waard er as Joad ferballe nei de goelag, tegearre mei syn broer. Nei de dea fan Josef Stalin en ynternasjonale druk kaam er frij, syn broer wie ûnderwilens ferstoarn. Alexander gong op 'e nij syn brea fertsjinjen yn in teater. Nei syn ferstjerren yn 1990 waard er te hôf brocht yn Rostov oan de Don. Earst yn 2007 waard in plakette befêstige op it hûs dêr't er wenne hie. Mar de oantins oan him soe benammen fierder libje yn films, betinkingsgearkomsten en dokumintêres.^[2]^[3]

Neitins

Revolt in Sobibor: syn eigen tsjûgenis yn in Russysk-Dútske dokumintêre oer de reboelje yn Sobibór út 1989 fan Pavel Kogan.
Escape from Sobibor, in telefyzjefilm út 1987 dêr't de rol fan Aleksander Petsjerski yn spile wurdt troch Rutger Hauer.
Sobibor, 14 Octobre 1943, 16 heures, 2001, dokumintêre fan Claude Lanzmann
Yn de Israelyske stêd Safed waard in strjitte nei him ferneamd.

Sjoch ek

Jules Schelvis

Keppeling om utens

Webstee Stichting Sobibór

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

↑ Yad Vashem artikel oer Ptsjersky
↑ Jaarlijkse herdenking opstand Sobibor: Herinnering aan een vergeten held - webstee Stichting Sobibór
↑ Leader of the Sobibor Revolt - Webstee Holocaust Education & Archive Research Team

[1] Yad Vashem artikel oer Ptsjersky

[2] Jaarlijkse herdenking opstand Sobibor: Herinnering aan een vergeten held - webstee Stichting Sobibór

[3] Leader of the Sobibor Revolt - Webstee Holocaust Education & Archive Research Team

[1]

[2]

[3]