1910: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
L →Berne: + |
→Foarfallen: + |
||
Rigel 3: | Rigel 3: | ||
{{Kalinders}}{{Kalinderjier}} |
{{Kalinders}}{{Kalinderjier}} |
||
== Foarfallen == |
== Foarfallen == |
||
* [[13 jannewaris]] - |
* [[13 jannewaris]] - Yn [[New York (stêd)|New York]] wurdt de earste [[radio]]-útstjoering ea fersoarge, besteande út twa live spile [[opera's]]. |
||
*[[15 jannewaris]] - [[Frânsk-Ekwatoriaal-Afrika]] wurdt foarme út 'e [[Frankryk|Frânske]] [[koloanje]]s [[Frânsk-Gabon]], de [[Midden-Kongo]], [[Ubangûy-Sjary]] en [[Frânsk-Tsjaad]]. |
|||
⚫ | |||
*[[14 febrewaris]] - Yn 'e [[Dútslân|Dútske]] [[stêd]]en [[Berlyn]], [[Halle]] en [[Frankfurt am Main]] fine grutte [[demonstraasje (protest)|demonstraasjes]] plak tsjin 'e fierdere beheining fan it [[kiesrjocht]] yn [[Prusen]]. |
|||
⚫ | |||
*[[14 maart]] - De [[Dútslân|Dútske]] [[rykskânselier]] [[Theobald von Bethmann-Hollweg]] kundiget yn 'e [[Ryksdei]] in beskate foarm fan [[selsbestjoer]] oan foar [[Elzas-Loataringen]]. |
|||
*[[26 maart]] - De [[Feriene Steaten]] ferskerpje harren regeljouwing op it mêd fan [[ymmigraasje]] troch [[amendemint|amendearring]] fan in [[wet]] út [[1907]]. |
|||
*[[23 april]] - Yn [[Brussel]] wurdt de [[wrâldtentoanstelling]] iepene. |
|||
*[[29 maaie]] - Der ûntstiet in ynsidint tusken it [[Fatikaan]] en de [[protestantisme|protestantske]] [[lannen]] yn noardlik [[Jeropa]] as [[paus]] [[Pius X]] yn 'e [[ensyklyk]] ''Editae Saepe'' útfart tsjin 'e "ûnechte tsjerkeherfoarmers" út 'e [[sechstjinde iuw]]. [[Prusen]] ûndernimt sels [[diplomatike]] stappen tsjin 'e [[Hillige Stoel]] om wat it beskôget as [[mislediging]]s fan [[Luther]] en [[Kalvyn]]. It ynsidint wurdt ûntsenuwd as it Fatikaan oanjout dat it om in misse [[oersetting]] giet en dat de paus eins inkeld de herfoarmers binnen de [[Roomsk-Katolike Tsjerke]] bedoelde. |
|||
*[[26 maaie]] - Yn 'e [[Nederlân]]ske [[koloanje]] [[Nederlânsk-Suriname|Suriname]] wurdt in [[mislearre steatsgreep yn Suriname (1910)|steatsgreep feridele]] fan in espeltsje gearspanners dy't ûnder lieding fan [[plysje-ynspekteur]] [[Frans Pavel Vaclav Killinger]] it koloniale bewâld ûnder fuotten helje en in ûnôfhinklike [[republyk]] útroppe wolle. |
|||
*[[15 juny]] - It [[Ruslân|Russyske]] [[parlemint]], de [[Dûma (Keizerryk Ruslân)|Dûma]], ûndergraaft it [[selsbestjoer]] fan it [[Gruthartochdom Finlân]] troch te bepalen dat alle Finske [[wet]]ten tenei earst troch de Dûma sels goedkard wurde moatte. Yn Finlân wurdt op dizze stap daliks tige ôfwizend reägearre, en de Finnen wegerje harren yn 'e Dûma fertsjintwurdigje te litten, mei't dat in stap op in hellend flak nei de folsleine [[anneksaasje]] fan harren [[autonome regio]] troch Ruslân wêze soe. |
|||
*[[4 july]] - Nei de oerwinning fan 'e [[negroïde]] [[bokser]] [[Li'l Artha Johnson]] op in [[jeropide ras|blanke]] tsjinstanner komt it yn in protte [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[stêd]]en ta in slimme [[ras (klassifikaasje fan minsken)|rasse-opskuor]]. Der falle in grut tal [[dea]]den. |
|||
⚫ | |||
*[[20 augustus]] - In iepentlik troch de [[Feriene Steaten]] stipe [[opstân]] hellet yn [[Nikaragûa]] it [[regear]] fan [[presidint]] [[José Madriz]] ûnder fuotten. Yn it plak dêrfan wurdt in pro-Amerikaansk regear ynstallearre. |
|||
*[[22 augustus]] - [[Koreä]] wurdt troch [[Japan]] [[Japanske anneksaasje fan Koreä|anneksearre]]. Dat betsjut de ein fan it [[Keizerryk Koreä]] en it begjin fan 'e 35-jierrige [[Japanske besetting fan Koreä]]. |
|||
*[[3 septimber]] - Under [[mynwurker]]s yn [[Wales]] brekt [[Mynstaking yn Wales (1910-1911)|in grutte staking]] út. |
|||
*[[4 oktober|4]]-[[5 oktober]] - Yn [[Portegal]] wurdt by de [[Revolúsje fan 5 oktober 1910]] it [[regear]] fan [[kening]] [[Manuël II fan Portegal|Manuël II]] ûnder fuotten helle. De kening moat de wyk nimme nei [[Ingelân]]. De [[liberale]] [[skriuwer]] en [[heechlearaar]] [[Teófilo Braga]] wurdt [[premier]] fan 'e nije [[Portegeeske Republyk]]. |
|||
*[[5 oktober]] - Yn [[ballingskip]] yn [[Teksas]] ropt de [[Meksiko|Meksikaanske]] [[opposysje (polityk)|opposysjelieder]] [[Francisco Madero]] op ta [[wapen]]e ferset yn syn heitelân tsjin 'e [[diktatuer]] fan [[Porfirio Diaz]]. |
|||
*[[10 oktober]] - Yn [[Frankryk]] set [[premier]] [[Aristide Briand]] it [[leger]] yn om in [[spoarwei]]staking te brekken. |
|||
*[[18 oktober]] - De [[liberaal]] [[Eleftherios Venizelos]] wurdt foar de earste kear [[premier]] fan [[Grikelân]]. |
|||
⚫ | |||
*[[1 novimber]] - Yn [[Frankryk]] komt it [[regear]] fan [[premier]] [[Aristide Briand]] te fallen fanwegen de gong fan saken mei de grutte [[spoarwei]]staking yn [[oktober]]. |
|||
*[[8 novimber]] - By de [[Mynstaking yn Wales (1910-1911)|mynstaking yn Wales]] is de sitewaasje no sa oanboaze, dat de [[plysje]] it fjoer op 'e [[staking|stakers]] iepenet. Dêrby komme 2 [[mynwurker]]s om en falle sa'n 200 [[ferwûne]]n. |
|||
*[[20 novimber]] - Yn [[Meksiko]] brekt in [[opstân]] út tsjin it bewâld fan [[diktator]] [[Porfirio Diaz]]. Dit is it begjin fan 'e [[Meksikaanske Boargeroarloch]]. |
|||
*[[9 desimber]] - [[Frankryk|Frânske]] [[troepen]] besette de [[haven]]stêd [[Agadir]], yn it [[Keninkryk Marokko|Sultanaat Marokko]]. [[Dútslân]] protestearret dêr ferheftich tsjin. |
|||
== Berne == |
== Berne == |
De ferzje fan 12 nov 2018 om 22.45
Iuwen: | 15e | 16e | 17e | 18e | 19e | 20e iuw | 21e | 22e | 23e | 24e | 25e |
Jierren: | 1905 | 1906 | 1907 | 1908 | 1909 | 1910 | 1911 | 1912 | 1913 | 1914 | 1915 |
Kalinders | |
Gregoriaanske kalinder |
1910 MCMX |
Ab urbe condita | 2663 |
Armeenske kalinder | 1359 ԹՎ ՌՅԾԹ |
Etiopyske kalinder | 1902 – 1903 |
Hebriuwske kalinder | 5670 – 5671 |
Hindoekalinders | |
- Vikram Samvat | 1965 – 1966 |
- Shaka Samvat | 1832 – 1833 |
- Kali Yuga | 5011 – 5012 |
Iraanske kalinder | 1288 – 1289 |
Islamityske kalinder | 1328 – 1328 |
Juliaanske kalinder |
Gregoriaansk min 13 dgn. |
Sineeske kalinder | 4606 – 4607 丙酉 – 丁戌 |
1910 is in gewoan jier dat begjint mei in sneon. (Gregoriaanske kalinder foar 1910.)
Foarfallen
- 13 jannewaris - Yn New York wurdt de earste radio-útstjoering ea fersoarge, besteande út twa live spile opera's.
- 15 jannewaris - Frânsk-Ekwatoriaal-Afrika wurdt foarme út 'e Frânske koloanjes Frânsk-Gabon, de Midden-Kongo, Ubangûy-Sjary en Frânsk-Tsjaad.
- 14 febrewaris - Yn 'e Dútske stêden Berlyn, Halle en Frankfurt am Main fine grutte demonstraasjes plak tsjin 'e fierdere beheining fan it kiesrjocht yn Prusen.
- 14 maart - De Dútske rykskânselier Theobald von Bethmann-Hollweg kundiget yn 'e Ryksdei in beskate foarm fan selsbestjoer oan foar Elzas-Loataringen.
- 26 maart - De Feriene Steaten ferskerpje harren regeljouwing op it mêd fan ymmigraasje troch amendearring fan in wet út 1907.
- 23 april - Yn Brussel wurdt de wrâldtentoanstelling iepene.
- 29 maaie - Der ûntstiet in ynsidint tusken it Fatikaan en de protestantske lannen yn noardlik Jeropa as paus Pius X yn 'e ensyklyk Editae Saepe útfart tsjin 'e "ûnechte tsjerkeherfoarmers" út 'e sechstjinde iuw. Prusen ûndernimt sels diplomatike stappen tsjin 'e Hillige Stoel om wat it beskôget as misledigings fan Luther en Kalvyn. It ynsidint wurdt ûntsenuwd as it Fatikaan oanjout dat it om in misse oersetting giet en dat de paus eins inkeld de herfoarmers binnen de Roomsk-Katolike Tsjerke bedoelde.
- 26 maaie - Yn 'e Nederlânske koloanje Suriname wurdt in steatsgreep feridele fan in espeltsje gearspanners dy't ûnder lieding fan plysje-ynspekteur Frans Pavel Vaclav Killinger it koloniale bewâld ûnder fuotten helje en in ûnôfhinklike republyk útroppe wolle.
- 15 juny - It Russyske parlemint, de Dûma, ûndergraaft it selsbestjoer fan it Gruthartochdom Finlân troch te bepalen dat alle Finske wetten tenei earst troch de Dûma sels goedkard wurde moatte. Yn Finlân wurdt op dizze stap daliks tige ôfwizend reägearre, en de Finnen wegerje harren yn 'e Dûma fertsjintwurdigje te litten, mei't dat in stap op in hellend flak nei de folsleine anneksaasje fan harren autonome regio troch Ruslân wêze soe.
- 4 july - Nei de oerwinning fan 'e negroïde bokser Li'l Artha Johnson op in blanke tsjinstanner komt it yn in protte Amerikaanske stêden ta in slimme rasse-opskuor. Der falle in grut tal deaden.
- 9 augustus - Roald Amundsen set mei it skip de Fram ôf fan Kristiania, op ûntdekkingstocht nei de Súdpoal.
- 20 augustus - In iepentlik troch de Feriene Steaten stipe opstân hellet yn Nikaragûa it regear fan presidint José Madriz ûnder fuotten. Yn it plak dêrfan wurdt in pro-Amerikaansk regear ynstallearre.
- 22 augustus - Koreä wurdt troch Japan anneksearre. Dat betsjut de ein fan it Keizerryk Koreä en it begjin fan 'e 35-jierrige Japanske besetting fan Koreä.
- 3 septimber - Under mynwurkers yn Wales brekt in grutte staking út.
- 4-5 oktober - Yn Portegal wurdt by de Revolúsje fan 5 oktober 1910 it regear fan kening Manuël II ûnder fuotten helle. De kening moat de wyk nimme nei Ingelân. De liberale skriuwer en heechlearaar Teófilo Braga wurdt premier fan 'e nije Portegeeske Republyk.
- 5 oktober - Yn ballingskip yn Teksas ropt de Meksikaanske opposysjelieder Francisco Madero op ta wapene ferset yn syn heitelân tsjin 'e diktatuer fan Porfirio Diaz.
- 10 oktober - Yn Frankryk set premier Aristide Briand it leger yn om in spoarweistaking te brekken.
- 18 oktober - De liberaal Eleftherios Venizelos wurdt foar de earste kear premier fan Grikelân.
- 20 oktober - It 'ûnsinkbere' skip de RMS Titanic wurdt yn Belfast te wetter litten.
- 1 novimber - Yn Frankryk komt it regear fan premier Aristide Briand te fallen fanwegen de gong fan saken mei de grutte spoarweistaking yn oktober.
- 8 novimber - By de mynstaking yn Wales is de sitewaasje no sa oanboaze, dat de plysje it fjoer op 'e stakers iepenet. Dêrby komme 2 mynwurkers om en falle sa'n 200 ferwûnen.
- 20 novimber - Yn Meksiko brekt in opstân út tsjin it bewâld fan diktator Porfirio Diaz. Dit is it begjin fan 'e Meksikaanske Boargeroarloch.
- 9 desimber - Frânske troepen besette de havenstêd Agadir, yn it Sultanaat Marokko. Dútslân protestearret dêr ferheftich tsjin.
Berne
- 28 jannewaris - Geert Jonkman, Frysk skriuwer en striptekener († 1970)
- 28 maaie - Ype Poortinga, Frysk skriuwer († 1985)
- 4 april - Jan Tjittes Piebenga, Frysk sjoernalist en frisiast († 1965)
- 23 april - Sipke Castelein, Frysk maratonrider en alvestêdetochtwinner († 1995)
- 12 maaie - Jo Daan, Nederlânsk taalkundige († 2006)
- 28 maaie - Hotze Brouwer, Frysk boer en fersetsman († 1945)
- 28 maaie - Ype Poortinga, Frysk skriuwer († 1985)
- 11 juny - Jacques Cousteau, Frânsk natoerfilmer en ûntdekkingsreizger († 1997)
- 22 juny - Konrad Zuse, Dútsk yngenieur en ynformatikus († 1995)
- 29 july - Eelke Bakker, âldste man fan Fryslân, Nederlân en de Benelúks
- 9 augustus - Nuttert Timmerman, Frysk bestjoerder yn 'e draafsport († 1981)
- 20 augustus - Garmant Nico Visser, Frysk sosjograaf, dichter en oersetter († 2001)
- 27 augustus - Mem Teresa, Albaneesk non, ûntwikkelingswurkster en Nobelpriiswinneresse († 1997)
Ferstoarn
- 21 april - Mark Twain, Amerikaansk skriuwer (* 1835)
- 6 maaie - kening Edwert VII fan it Feriene Keninkryk (* 1853)
- 25 maaie - Jitse de Groot, Frysk skoalmaster, bankdirekteur en ferieningsman (* 1844)
- 26 maaie - Claes Wybe Bolman, Frysk goudsmid en filantroop (* 1856)
- 12 july - Charles Rolls, Ingelsk auto- en fleantúchpionier (* 1877)
- 13 augustus - Florence Nightingale, Ingelsk ferpleechster (* 1820)
- 23 oktober - kening Rama V fan Siam (* 1841)
- 30 oktober - Henry Dunant, Switsersk aktivist, oprjochter fan it Reade Krús (* 1828)
- 1 novimber - Charles DeRudio, Italjaansk-Amerikaansk militêr (* 1832)
- 2 desimber - Eugene A. Carr, Amerikaansk militêr (* 1830)
- 3 desimber - Wesley Merritt, Amerikaansk militêr (* 1836)
Jierren: | 1905 | 1906 | 1907 | 1908 | 1909 | 1910 | 1911 | 1912 | 1913 | 1914 | 1915 |
Iuwen: | 15e | 16e | 17e | 18e | 19e | 20e iuw | 21e | 22e | 23e | 24e | 25e |
Boarnen, noaten en/as referinsjes: | ||
|