West-Fryslân: ferskil tusken ferzjes
wat der oan tafoegt is, moat noch ris neisjen wurde |
No edit summary |
||
| Rigel 57: | Rigel 57: | ||
* http://www.regio-westfriesland.nl/gemeente/algemeen/wf_volkslied.shtml Volkslied van West-Friesland] |
* http://www.regio-westfriesland.nl/gemeente/algemeen/wf_volkslied.shtml Volkslied van West-Friesland] |
||
[[Kategory:West-Fryslân]] |
|||
[[de:Westfriesland]] |
[[de:Westfriesland]] |
||
De ferzje fan 23 jul 2007 om 21.15
 Jo wurde útnûge om dêr in begjin mei te meitsjen |
|---|
West-Fryslân (Westfrysk: West-Friesland) is in regio yn it noarden fan de provinsje Noard-Hollân, omsletten troch de Westfryske Ringdyk. It is ûntstien út it yn de Midsieuwen selstannige Westfryske goa Westflinge. Tsjintwurdich wenne der 303.000 minsken, de haadstêd is Hoorn en it folsleine oerflak is 781,8km².
West-Fryslân hat in agraryske útstraling en wurdt kenmerke troch lange lintdoarpen. Der binne in oantal gruttere stêden lykas Hoorn (sintrumfunksje foar West-Frieslând), Enkhúzen, Skagen, Medemblik en Heerhugowaard. De havenpleatsen Hoorn en Enkhuizen hawwe in ald-Hollânsk karakter fanwege harren VOC-ferline. West-Fryslân is benammen yn trek by de wettersport, dit komt trochdat de regio oan it Yselmar en it Markermar leit. Fanwege alle sleaten en fearten is West-Fryslân ek goad berikber mei de boat, En op de fiets is it der ek goed fertoefjen, want der leit in hiel netwurk fan fietspaden.
West-Fryske Gemeenten
| Fryske namme | Westfryske namme |
| Alkmar | Alkmare |
| Andyk | Andìk |
| Drechterlân | Drechterland |
| Harenkarspel | Harenkarspel |
| Heerhugowaard | Heregewaard |
| Hoarn | Hoorn |
| Inkhuzen | Inghúze |
| Koggelân | Koggeland |
| Langedyk | Lengedìk |
| Medemblik | Memelik |
| Niedoarp | Nierup |
| Opmar | Opmar |
| Skagen | Skagen |
| Stêde Broec | Stee Broek |
| Wervershoof | Werfershouf |
Dialekt
Yn West-Frieslân wurdt it Hollânsk dialekt West-Frysk sprutsen. Dit dialekt is in mingtaal fan it Hollânsk en de oarspronklike Fryske taal. Tjsintwurdich likket dit dialekt mear op it Hollânsk dan op it Frysk, mar der binne ek wol oerienkomsten mei it Frysk.
Skiednis
West-Fryslân waard al foar de tiid fan de Romeinen bewenne troch minsken. Sa om-ende-by 600 f. Kr. festigden de Friezen harren in dizze kontrijen. In skofke makke it part út fan it Romeinske ryk (12 f. Kr. - 47 n. Kr.. De skiednis fan West-Fryslân is foaral ferbûn west mei de rivier de Flehi, dy't troch it Flevomar (Almere) yn de Waadsee útmûnnet. Yn de rin fan ieuwen waard mar en rivier hieltyd breder en ûntstie wierskynlik troch ôfslach fan de wâlkant, it ôfgrave fan it fean en mei it rizen fan de seespiegel de Súderzee.
Nei it fertrek fan de Romeinen makke West-Fryslân sûnt de 7e ieu part út fan it Fryske ryk dat ûnder kening Aldgilles en Redbad harren grutste útwreiding berikke. Nei it bewâld fan kenning Redbad, fierde hofmeier Karel Martel kriich tsjin de Friezen dy't troch him yn 720 ferslein waarden. De Friese gebieten westlik fan it Flie, en der't ek West-Fryslân ta hearde kaam dermei yn Frankyske hannen.
Sonttiid wie West-Fryslân ûnderdiel fan it Frankyske ryk en hiete it doe West-Flinge. Yn de 9e ieu waard West-Fryslân stadich oan wer in selstannich gebiet en fierden har Fryske bewenners sa no en dan kriich mei de grêven fan Hollân. Yn 1297 waarden sy troch de grêve Jon fan Hollân ferslein en waard West-Fryslân troch him beset en ûnderdiel makke syn grûngebiet. Sûnt dy tiid wie West-Fryslân in part fan Hollân, earst fan it Grêfskip Holland, ferfolgjens it Grêfskip Hollân en West-Fryslân. Letter waard dit de Steaten fan Hollân en West-Fryslân, en sûnt 1840 de provinsje Noard-Hollân.