Wringedieren: ferskil tusken ferzjes

Keppelings bewurkje
Ut Wikipedy
Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
L red
L red hiele side + oanf
Rigel 1: Rigel 1:
{{Universele ynfoboks bisteryk
De '''wringedieren''' of '''rêchbonkedieren''' ([[Latyn]]ske namme: ''Vertebrata'') foarmje in [[ûnderstamme]] fan it [[ryk (taksonomy)|ryk]] fan 'e [[dieren]] (''Animalia'') en de [[stamme (taksonomy)|stamme]] fan 'e [[rêchstringdieren]] (''Chordata''). De bisten dy't ta dizze ûnderstamme hearre, ûnderskiede har fan 'e oare rêchstringdieren trochdat by har it [[rêchpiid]] beskerme wurdt troch in [[wringe (rêchbonke)|wringe]].
| ôfbylding =Vertebrates.png
| ôfbyldingsbreedte =250px
| ôfbyldingstekst = De biodiversiteit fan wringedieren.
| takson1 =
| namme1 =
| takson2 = [[ryk (taksonomy)|ryk]]:
| namme2 = [[dieren]] (''Animalia'')
| takson3 = [[ûnderryk]]:
| namme3 = [[echte dieren]] (''Metazoa'')
| takson4 = [[tuskenryk]]:
| namme4 = [[twasidigen]] (''Bilateria'')
| takson5 = (sûnder rang):
| namme5 = [[termdieren]] (''Nephrozoa'')
| takson6 = [[boppestamme]]:
| namme6 = [[nijmûnigen]] (''Deuterostomata'')
| takson7 = [[stamme (taksonomy)|stamme]]:
| namme7 = [[rêchstringdieren]] (''Chordata'')
| takson8 = [[ûnderstamme]]:
⚫
| namme8 = '''wringedieren''' (''Vertebrata'')
| takson9 =
| namme9 =
| takson11 =
| namme11 =
| takson12 =
| namme12 =
| takson13 =
| namme13 =
| takson14 =
| namme14 =
| takson15 =
| namme15 =
| takson16 =
| namme16 =
| takson17 =
| namme17 =
| takson18 =
| namme18 =
| takson19 =
| namme19 =
| beskriuwer, jier = Cuvier, 1812
}}
De '''wringedieren''', '''rêchbonkedieren''' of '''fertebraten''' ([[Latyn]]ske namme: ''Vertebrata'') foarmje in [[ûnderstamme]] fan it [[ûnderryk]] fan 'e [[echte dieren]] (''Metazoa''), de [[boppestamme]] fan 'e [[nijmûnigen]] (''Deuterostomata'') en de [[stamme (taksonomy)|stamme]] fan 'e [[rêchstringdieren]] (''Chordata''). Ta dizze ûnderstamme hearre û.m. de [[sûchdieren]], [[fûgels]], [[reptilen]], [[amfibyen]] en [[fisken]], mei yn totaal sa'n 64.000 [[wittenskip]]lik beskreaune [[soarte]]n. Dêrmei foarmje de wringedieren fierwei de grutste groep binnen de rêchstringdieren, dy't út likernôch 67.000 soarten besteane.


Alle [[soarte]]n yn de [[ûnderstam]] fan Wringedieren hawwe in [[ynwindich skelet]] mei wringen dêr't in [[sintraal senuwstelsel]] trochhinne rint. De measte soarten hawwe in [[holleplasse]] en [[kake]]n, en hawwe twa paer [[lid]]den.
Wringedieren ûnderskiede har fan 'e oare rêchstringdieren trochdat by har it [[rêchpiid]] beskerme wurdt troch in [[wringe (rêchbonke)|wringe]]. Alle wringedieren hawwe in [[ynwindich skelet]] mei [[draaibonke]]n (''wervels'') dêr't in [[sintraal senuwstelsel]] trochhinne rint. De measte soarten hawwe ek in [[plasse (bonke)|plasse]] (''skedel''), [[kaak|kaken]], en twa pear [[lid (lichemsdiel)|lidden]]. De plasse beskermet de [[harsens]], en de [[each|eagen]] en [[ear (lichemsdiel)|earen]], wat nei alle gedachten laat hat ta gruttere [[yntelliginsje]]. De draaibonken (of wringen) foarmje mei-inoar de wringe of rêchbonke, dêr't it rêchpiid binnenyn sit. De wringe as gehiel jout stevichheid oan it [[skelet]] en makket gruttere groei mooglik.


Ta de wringedieren wurde ek de [[slymnjoggeneagen]] (''Myxini'') rekkene, dat [[kaakleaze fisken]] binne, dy't gjin echte wringe hawwe. Har neiste sibben, de [[njoggeneagen]] (''Pteromozontida'' of ''Hyperoartia''), hawwe lykwols àl in wringe. Om't de slymnjoggeneagen har fan 'e neiste net-wringedieren ûnderskiede trochdat se in plasse hawwe, wurde de wringedieren yn wittenskiplike fermiddens ek wolris de ''Craniata'' of '''plassedieren''' neamd.
De holleplasse beskermet de [[harsens]], en de [[each|eagen]] en [[ear]]en, wat nei alle gedachten laat hat ta gruttere [[yntelliginsje]]. De wringen foarmje de rêchbonke, dy't it rêchpiid beskermet, mar ek de ynwindige organen ôfskermet wat mear beweging talit om't de risiko's lytser binne. It hiele skelet soarchet foar stipe en makket gruttere waakst mooglik.


== Klassifikaasje ==
==Klassifikaasje==
* ûnderstamme [[wringedieren]] (''Vertebrata'')
De klassike klassifikaasje fan de [[stam]] fan rêchstringdieren jout problemen. Under oaren hawwe net alle fisken wringen. Dêrom wurdt de ûnderstam fan wringedieren brûkt dy't dat part fan de fisken net omfet, mar fierders deselde klassen hat.
** ''incertae sedis'' (yndieling ûnwis)
⚫
*** boppeklasse [[kaakleaze fisken]] (''Agnatha'')
⚫
**** klasse ''[[Anaspida]]'' †
**** klasse ''[[Cephalospidomorphi]]'' †
**** klasse ''[[Conodonta]]'' †
**** klasse [[njoggeneagen]] (''Pteromozontida'' of ''Hyperoartia'')
**** klasse ''[[Pteraspidomorphi]]'' †
⚫
**** klasse [[slymnjoggeneagen]] (''Myxini'')
**** klasse ''[[Thelodonti]]'' †
** tuskenstamme [[kaakdieren]] (''Gnathostomata'')
*** ''incertae sedis'' (yndieling ûnwis)
⚫
**** klasse [[kreakbienfisken]] (''Chondrichthyes'')
⚫
**** klasse [[pânserfisken]] (''Placodermi'') †
**** klasse [[stikelhaaien]] (''Acanthodii'') †
*** boppeklasse [[bienfisken]] (''Osteichthyes'')
**** klasse [[kwastfinnigen]] (''Sarcopterygii'')
**** klasse [[strielfinnigen]] (''Actinopterygii'')
*** boppeklasse [[fjouwerpoatigen]] (''Tetrapoda'')
**** klasse [[amfibyen]] (''Amphibia'')
**** klasse [[fûgels]] (''Aves'')
**** klasse [[reptilen]] (''Reptilia'')
**** tuskenklasse [[sûchdierfoarmigen]] (''Mammaliaformes'')
***** klasse [[synapsiden]] (''Synapsida'') †
***** klasse [[sûchdieren]] (''Mammalia'')


{{boarnen|boarnefernijing=
⚫
* ûnderstamme '''wringedieren''' (''Vertebrata'')
Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: [http://en.wikipedia.org/wiki/Vertebrate ''References'', op dizze side].
⚫
** klasse [[fisken]] (''Pisces'')
----
⚫
** klasse [[amfibyen]] (''Amphibia'')
{{commonscat|Vertebrata}}
⚫
** klasse [[reptilen]] (''Reptilia'')
}}
⚫
** klasse [[fûgels]] (''Aves'')
⚫
** klasse [[sûchdieren]] (''Mammalia'')


⚫
[[Kategory:Rêchstringdier]]
Der binne al fierdere opdielings makke krekt neffens de [[evolúsje|evolusjonêre]] ûntwikling, mar dêr is nog gjin fêste [[taksonomy|klassifikaasje]] yn klassen en oarders útkaam, dat de klassike klassifikaasje wurdt hieltyd noch brûkt.


⚫
[[ml:നട്ടെല്ലുള്ള ജീവികള്]]
⚫
[[Kategory:Bist]]

⚫
[[ml:നട്ടെല്ലുള്ള ജീവികള്‍]]

De ferzje fan 22 sep 2014 om 17.51

Wringedieren
De biodiversiteit fan wringedieren.
De biodiversiteit fan wringedieren.
Taksonomy
ryk: dieren (Animalia)
ûnderryk: echte dieren (Metazoa)
tuskenryk: twasidigen (Bilateria)
(sûnder rang): termdieren (Nephrozoa)
boppestamme: nijmûnigen (Deuterostomata)
stamme: rêchstringdieren (Chordata)
ûnderstamme: wringedieren (Vertebrata)
Cuvier, 1812

De wringedieren, rêchbonkedieren of fertebraten (Latynske namme: Vertebrata) foarmje in ûnderstamme fan it ûnderryk fan 'e echte dieren (Metazoa), de boppestamme fan 'e nijmûnigen (Deuterostomata) en de stamme fan 'e rêchstringdieren (Chordata). Ta dizze ûnderstamme hearre û.m. de sûchdieren, fûgels, reptilen, amfibyen en fisken, mei yn totaal sa'n 64.000 wittenskiplik beskreaune soarten. Dêrmei foarmje de wringedieren fierwei de grutste groep binnen de rêchstringdieren, dy't út likernôch 67.000 soarten besteane.

Wringedieren ûnderskiede har fan 'e oare rêchstringdieren trochdat by har it rêchpiid beskerme wurdt troch in wringe. Alle wringedieren hawwe in ynwindich skelet mei draaibonken (wervels) dêr't in sintraal senuwstelsel trochhinne rint. De measte soarten hawwe ek in plasse (skedel), kaken, en twa pear lidden. De plasse beskermet de harsens, en de eagen en earen, wat nei alle gedachten laat hat ta gruttere yntelliginsje. De draaibonken (of wringen) foarmje mei-inoar de wringe of rêchbonke, dêr't it rêchpiid binnenyn sit. De wringe as gehiel jout stevichheid oan it skelet en makket gruttere groei mooglik.

Ta de wringedieren wurde ek de slymnjoggeneagen (Myxini) rekkene, dat kaakleaze fisken binne, dy't gjin echte wringe hawwe. Har neiste sibben, de njoggeneagen (Pteromozontida of Hyperoartia), hawwe lykwols àl in wringe. Om't de slymnjoggeneagen har fan 'e neiste net-wringedieren ûnderskiede trochdat se in plasse hawwe, wurde de wringedieren yn wittenskiplike fermiddens ek wolris de Craniata of plassedieren neamd.

Klassifikaasje

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side.

Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wringedieren&oldid=701033"