Edsger Wybe Dijkstra

Edsger Wybe Dijkstra (Rotterdam, 11 mei 1930 – Nuenen, 6 augustus 2002) wie in Nederlâns wiskundige en ynformatikus. Hy is soan fan Douwe Wybe Dijkstra, gemikus, en Brechtje Cornelia Kruyper, wiskundige. Hy is troud yn 1957 mei Maria C. Debets. Syn wurk wie fan grut belang foar de ûntwikkeling fan de ynformatica, mei namme op it mêd fan strukturearre programearjen. Yn 1972 waard hy ûnderskieden mei de Turing Award. Dizze wurdt beskôge as meast prestyzjeuze ûnderskieding op it mêd fan komputerwittenskip.

Biografy

Dijkstra studearre oan de Leidse Universiteit, wêr’t hy yn 1951 syn kandidaats helle yn wiskunde en natoerkunde, en yn 1956 afstudearre yn de teoretyske natoerkunde. Beslissend foar syn wurkpaad wie de gelegenheid die’t hy yn 1951 as wis- en natoerkundestudint yn Leiden krige om yn Cambridge in simmerkursus yn it programmearjen fan in elektronyske rekkenmasine te folgjen. Dosint Maurice Wilkes jûch him in pûnsbantsje mei, mei een boadskip foar Aad van Wijngaarden, sjef fan de Rekkenôfdieling fan it Mathematysk Sintrum yn Amsterdam. Dy joech Dijkstra direkt in baan as programmeur foar de ARRA, de ARRA wie de rekkenautomaat die’t doe yn oanbou wie. Sa waard Dijkstra yn ‘e foarjiersmoanne fan 1952 de earste Nederlander mei it berop programmeur. Fan 1952 oant 1962 wurke Dijkstra bij it Matematysk Sintrum yn Amsterdam as wittenskiplik programmeur, wêr’t hy aannommen wie om de ARRA I te programmearjen. Letter ûntwikkele hy ek de programmatuer foar de ARMAC. Yn syn tiid by it CWI wurke hy ûnder oaren oan in kompiler foar de programmeartaal Algol-60. By dit wurk krige hy syn burd: hy en syn meiwurker Jaap Zonneveld hiene ôfsprutsen harren net te skearen oan’t it wurk klear wie. Fierder ûntwikkele hy hjir yn 1959 syn wrâldferneamde kortstepadalgoritme – ek bekind as Dijkstra's algoritme. Vanwege de grutte yndruk die’t hy as wittenskiplik programmeur makke, waard Dijkstra yn 1962 beneamd as heechlearer oan de Technische Hogeschool Eindhoven, wêrt hij oan’t 1984 wurkjen bleau. Yn dizze tiid gie syn oandacht út nei de kunst en wittenskip fan de ûntwikkeling fan it komputerprogramma op matematyske grûnslach (wat nammers ek de titel wie fan ien fan de fakken die’t hy dosearre). Yn 1972 krige hy de Turing Award foar syn bydragen oan de ynformatika yn de jaren 1950. Fanôf 1982 wie hy ek ferbûn oan de Burroughs Corporation. Yn 1984 ferruile Dijkstra Eindhoven foar de Universiteit fan Texas yn Austin yn de Feriene Steaten. Dêr ferfette hy syn wurk, faaks noch yn gearwurking mei syn âld-kollegas en studinten út Nederlân. Dijkstra bleau dêr wurkjen oant syn emeritaat yn 1999. Likegoed as lâns syn wurksumme libben yn de Feriene Steaten as nei syn emeritaat makke Dijkstra tegearre mei syn wiif lange reizen troch de steats- en nasjonale parken fan dat lân. Hjirfoar brûkten hja harren Folksweinbuske, die’t hja grytsich de "Touring Machine" (wurdboarterij op Turing Machine) neamden. Dijkstra fertige op 72-jierige âldens yn Nuenen oan darmkanker.

Bydragen oan de ynformatika

Dijkstra hat yn syn karriêre in bysûnder grutte bydrage levere oan de ynformatika, sawol yn it oantal as yn it berik fan syn bydragen. Syn wittenskiplik oeuvre omspant rom 1300 publikaasjes. Dêrûnder falle ek syn ferneame EWD's (nei syn inisjalen). Dit wiene dokuminten die’t hy foar himsels skreau, mar frij beskikber steld hat. Fotokopyen dêrfan fûnnen harren paad oer de wrâld en tsjtintwurdich binne in soad fan dizze hânskreaune teksten skand. Fan in soad EWD's binne transkripsjes beskikber yn it E.W.Dijkstra Archive fan de Universiteit fan Texas. Dijkstra behannelt kompilerbou, ûntwerp fan bestjoeringssystemen, ûntwerp fan programmeartalen en algoritmyk, mar syn grutste bydrage oan it fakgebiet wiene sûnder twifel de wiskundige fûneminten fan de ynformatika. Mei namme dêrfoar fûn Dijkstra tegearre mei syn studinten yn 1962 ynoarme ynspiraasje yn in publikaasje oer predikatenkalkulus fan Tony Hoare. Mei dizze aksiomatyske basis foar de ûntwikkeling fan komputerprogramma's hat Dijkstra richting jûn oan de hiele ynformatica en it fakgebiet brocht boppe it nivo fan oangriemen ta echte wittenskip. Dijkstra wurdt dan ek beskôge as ien fan de echte foarfaars fan de ynformatika en as in direkte opfolger fan minsken lyk as Alan Turing. Dijkstra wie tige tsjin de GOTO-opdracht en hat in grutte rol spile by it ferfangen dêrfan troch funksjes,lussen en soartgelike struktueren. Dochs befieme de troch Dijkstra skreaune bronkode fan Pascal-S in soad GOTO's. Hy wie in belangryk lid fan de groep die’t de programmeartaal Algol-60 ûntwikkele, en skreau foar dizze taal de earste praktyske kompiler. Hy hat noch in protte oare bydragen oan de ûntwikkeling fan programmeartalen en bestjoeringssystemen levere.

Aforismen

Neist syn wittenskiplik wurk wie Dijkstra ferneam om syn húsrieme (en somtiden snauske) kommentaren op de praktyk fan syn fakgebiet, lyk as:

• "APL is a mistake, carried through to perfection. It is the language of the future for the programming techniques of the past: it creates a new generation of coding bums."
• "It is practically impossible to teach good programming to students that have had a prior exposure to BASIC: as potential programmers they are mentally mutilated beyond hope of regeneration."
• "The use of COBOL cripples the mind; its teaching should, therefore, be regarded as a criminal offence."
• "In their capacity as a tool, computers will be but a ripple on the surface of our culture. In their capacity as intellectual challenge, they are without precedent in the cultural history of mankind."
• "Simplicity is prerequisite for reliability."
• "The question of whether Machines Can Think (…) is about as relevant as the question of whether Submarines Can Swim."
• "It is not the task of the University to offer what society asks for, but to give what society needs."

Dijkstra as dosint

Dijkstra stie bekend as een karismatysk ûnderwizer. Syn skreaune wurk is goed lêsber. De foarbylden die’t hy brûkte binne fakentiden tige oansprekkend en bieldend. It probleem fan gearwurkjende prosessen yllustrearre hy bygelyks oan de hân fan in kapsalon.

De kapsalon

De kapsalon bestiet út in wachtkeamer en in salon. As der gjin klanten binne giet de kapper sliepen. De gedrachsregels fan de kapper besteane út it neiste: • salang der klanten binne: knip in klant yn de salon • oars: gean sliepen yn de wachtkeamer

En de gedrachsregels foar de klanten: • as de kapper sliept: meitsje him wekker • oars: bliuw wachtsjen yn de wachtkamer

De kearn sit yn it sliepen fan de kapper yn de wachtkeamer. By in ûnsichtber sliepende kapper sjocht de klant gjin ûnderskied tusken in kapper die’t dwaande is yn de salon en in kapper die’t yn de salon sliept.

De wolf, it skiep en de koal

In oar foarbield wie it fraachstik fan "De wolf, it skiep en de koal", oan de hân wêrfan hy yllustrearre hoe’t behâld fan symmetry yn in ûntwerp it ophelderjen fan fraachstikken ienfâldiger makket. It fraachstik fan de wolf, it skiep en de koal is in bekinde opjêfte foar bêrn: in harder hat in wolf, in skiep en in koal. Hy komt by in rivier mei in boat wêrmei hy himsels en ien oar ding oersette kin. Hoe komt hy no mei alles oan de oare kant sûnder dat de boel opfretten wurdt? Foar de útkomst is útgongspunt dat it fraachstik symmetrysk is; de wolf it skiep en de koal binnen eins deselde dingen. De wolf en de koal meie net allinnich by it skiep bliuwe. Wy neame it skiep S, de harder H en de wolf en de koal beide A. Der meie gjin stappen tebek nommen wurde by it oerfarren, dan is it fraachstik opheldere en is der noch mar ien útkomst. Beskreaun as in list fan opienfolgjende situaasjes op de lofter en rjochter kant, wêrby A(2) stiet foar "twa A eleminten":

	LOFTS	RJOCHTS
0)	HSA(2)	-
1)	A(2)	HS
2)	HA(2)	S
3)	A	HAS
4)	HAS	A
5)	S	HA(2)
6)	HS	A(2)
7)	-	HSA(2)

(1) De harder nimt it skiep mei nei de oare kant. (2) De harder fart allinnich wer werom. (3) De harder nimt de wolf (koal) mei nei de oare kant. (4) De harder nimt it skiep wer werom. (5) De harder nimt de koal (wolf) mei nei de oare kant. (6) De harder fart allinnich wer werom. (7) De harder nimt it skiep mei nei de oare kant.