Gloeilampe: ferskil tusken ferzjes
L r2.7.3) (Bot - derby: af:Gloeilamp |
L Bot: Migrating 66 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q47616 (translate me) |
||
| Rigel 10: | Rigel 10: | ||
[[Kategory:Elektrotechnyk]] |
[[Kategory:Elektrotechnyk]] |
||
[[Kategory:Natuerkunde]] |
[[Kategory:Natuerkunde]] |
||
[[af:Gloeilamp]] |
|||
[[ar:مصباح متوهج]] |
|||
[[bat-smg:Alektrėnė lėmpele]] |
|||
[[be-x-old:Лямпа напальваньня]] |
|||
[[bg:Лампа с нажежаема жичка]] |
|||
[[bs:Sijalica]] |
|||
[[ca:Bombeta elèctrica]] |
|||
[[cs:Žárovka]] |
|||
[[da:Glødelampe]] |
|||
[[de:Glühlampe]] |
|||
[[el:Λαμπτήρας πυράκτωσης]] |
|||
[[en:Incandescent light bulb]] |
|||
[[eo:Ampolo]] |
|||
[[es:Lámpara incandescente]] |
|||
[[et:Hõõglamp]] |
|||
[[eu:Bonbilla]] |
|||
[[fa:لامپ رشتهای]] |
|||
[[fi:Hehkulamppu]] |
|||
[[fr:Lampe à incandescence classique]] |
|||
[[gan:燈泡]] |
|||
[[gd:Bolgan (innleachd)]] |
|||
[[gl:Lámpada incandescente]] |
|||
[[he:נורה חשמלית]] |
|||
[[hi:उद्दीप्त दीपक]] |
|||
[[hr:Električna žarulja]] |
|||
[[hu:Izzólámpa]] |
|||
[[id:Lampu pijar]] |
|||
[[is:Ljósapera]] |
|||
[[it:Lampadina]] |
|||
[[ja:電球]] |
|||
[[jv:Lampu pijar]] |
|||
[[ka:ნათურა]] |
|||
[[ko:백열등]] |
|||
[[ksh:Bier (en de Lamp)]] |
|||
[[la:Globulus electricus]] |
|||
[[lt:Kaitrinė lemputė]] |
|||
[[lv:Kvēlspuldze]] |
|||
[[ml:വൈദ്യുതവിളക്ക്]] |
|||
[[ms:Mentol lampu]] |
|||
[[ne:बिजुली बत्ती]] |
|||
[[nl:Gloeilamp]] |
|||
[[nn:Glødelampe]] |
|||
[[no:Glødelampe]] |
|||
[[pl:Żarówka]] |
|||
[[pt:Lâmpada incandescente]] |
|||
[[qu:Sansa k'anchana]] |
|||
[[ro:Bec incandescent]] |
|||
[[ru:Лампа накаливания]] |
|||
[[simple:Lightbulb]] |
|||
[[sk:Žiarovka]] |
|||
[[sl:Žarnica]] |
|||
[[sn:Bhoni]] |
|||
[[sq:Poçi]] |
|||
[[sr:Сијалица]] |
|||
[[sv:Glödlampa]] |
|||
[[sw:Balbu]] |
|||
[[szl:Byrna]] |
|||
[[ta:வெள்ளொளிர்வு விளக்கு]] |
|||
[[th:หลอดไส้ร้อนแบบธรรมดา]] |
|||
[[tr:Ampul]] |
|||
[[uk:Лампа розжарення]] |
|||
[[ur:برقی قمقمہ]] |
|||
[[vi:Đèn sợi đốt]] |
|||
[[war:Bumbilya]] |
|||
[[zh:電燈泡]] |
|||
[[zh-yue:電燈膽]] |
|||
De ferzje fan 24 apr 2013 om 16.06
In gloeilampe is in metaaltriedlampe dy't elektrisiteit omset yn ljocht. De gloeilamp is út trije parten opboud: in metalen hâlder, in glêsfoarm en in gloeitried. De glêsfoarm, meast in bol, is fêstset yn de hâlder, en fan de einen fan gloeitried yn de bol liede elektrisiteitstriedden troch de hâlder nei bûten ta, of meast foarmje twa parten fan de hâlder sels in kontakt mei de elektrisiteit bûten de lampe.
De tried foarmet in hege wjêrstân. De enerzjy dy't yn dy wjerstân teloar giet ferwaarmet de tried sa bot dat dy begjint te gloeien. Yn de bol mei dêrom gjin lucht sitte, om't op it hege enerzjynivo fan de lampe de gloeitried oars daalks reagere soe mei de lucht en ferbaarne. Oarspronklik wie de lampe yn stee dêrfan hielendal luchtliddich. It neidiel dêrfan is dat de tried dan stadichoan ferdampt nei it luchtliddige, dat om dat foar te kommen wurdt in gloeilampe hjoed de dei meast folle mei in ynert gas.
Patint
De útfining fan de gloeilampe wurdt faak taskreaun oan Thomas Alva Edison. It wurk dêr't dy 27 jannewaris 1880 yn de Feriene Steaten patint op krige wie lykwols basearre op it eardere wurk fan William Sawyer. Ek hie Joseph Swan twa jier earder al, yn 1878, in Britsk patint krigen op de gloeilampe. Al mei al laat Edison syn patint ta in protte protesten en rjochtsaken. Doe't yn 1893 alle rjochtsaken ôfwikkele wienen, hie bliken dien dat de Dútske immigrant Heinrich Göbel yn New York al yn 1854 gloeilampen makke hie, mar der gjin patint op oanfrege hie. Göbel hat lykwols net lang mei syn erkenning libje kind; hy ferstoar itselde jier noch oan longûntstekking.