Archimedes: ferskil tusken ferzjes
L Bot - oars: tk:Arhimed→tk:Arhimed |
|||
| Rigel 15: | Rigel 15: | ||
[[Kategory:Natuerkundige|Argimedes]] |
[[Kategory:Natuerkundige|Argimedes]] |
||
[[Kategory:Wiskundige|Argimedes]] |
[[Kategory:Wiskundige|Argimedes]] |
||
[[min:Archimedes]] |
|||
[[af:Archimedes]] |
|||
[[an:Arquimedes]] |
|||
[[ar:أرخميدس]] |
|||
[[arz:ارشميدس]] |
|||
[[as:আৰ্কিমিডিছ]] |
|||
[[ast:Arquímedes]] |
|||
[[az:Arximed]] |
|||
[[ba:Архимед]] |
|||
[[bat-smg:Archimeds]] |
|||
[[be:Архімед]] |
|||
[[be-x-old:Архімэд]] |
|||
[[bg:Архимед]] |
|||
[[bn:আর্কিমিডিস]] |
|||
[[bo:ཨར་ཁི་མེའུ་ཏེ་སི།]] |
|||
[[br:Arc'himedes]] |
|||
[[bs:Arhimed]] |
|||
[[ca:Arquimedes]] |
|||
[[ceb:Archimedes]] |
|||
[[cy:Archimedes]] |
|||
[[ckb:ئارکیمیدز]] |
|||
[[cs:Archimédés]] |
|||
[[da:Arkimedes]] |
|||
[[de:Archimedes]] |
|||
[[diq:Archimedes]] |
|||
[[el:Αρχιμήδης]] |
|||
[[en:Archimedes]] |
|||
[[eo:Arkimedo]] |
|||
[[es:Arquímedes]] |
|||
[[et:Archimedes]] |
|||
[[eu:Arkimedes]] |
|||
[[ext:Arquímedi]] |
|||
[[fa:ارشمیدس]] |
|||
[[fi:Arkhimedes]] |
|||
[[fiu-vro:Archimedes]] |
|||
[[fr:Archimède]] |
|||
[[ga:Airciméidéas]] |
|||
[[gan:阿基米德]] |
|||
[[gd:Archimedes]] |
|||
[[gl:Arquimedes]] |
|||
[[gu:આર્કિમીડીઝ]] |
|||
[[he:ארכימדס]] |
|||
[[hi:आर्किमिडिज़]] |
|||
[[hy:Արքիմեդես]] |
|||
[[hif:Archimedes]] |
|||
[[hr:Arhimed]] |
|||
[[ht:Archimedes]] |
|||
[[hu:Arkhimédész]] |
|||
[[ia:Archimedes]] |
|||
[[id:Archimedes]] |
|||
[[yi:ארכימעד]] |
|||
[[ilo:Arkimedes]] |
|||
[[io:Arkimedes]] |
|||
[[yo:Archimedes]] |
|||
[[is:Arkímedes]] |
|||
[[it:Archimede]] |
|||
[[ja:アルキメデス]] |
|||
[[jv:Archimedes]] |
|||
[[ka:არქიმედე]] |
|||
[[kaa:Arximed]] |
|||
[[kk:Архимедес]] |
|||
[[kn:ಆರ್ಕಿಮಿಡೀಸ್]] |
|||
[[ko:아르키메데스]] |
|||
[[ku:Arşîmed]] |
|||
[[la:Archimedes]] |
|||
[[lb:Archimedes]] |
|||
[[lez:Архимед]] |
|||
[[lij:Archimedde]] |
|||
[[lmo:Archimede]] |
|||
[[lt:Archimedas]] |
|||
[[lv:Arhimēds]] |
|||
[[map-bms:Archimedes]] |
|||
[[mg:Arsimeda]] |
|||
[[my:အာခီမီးဒီးစ်]] |
|||
[[mk:Архимед]] |
|||
[[ml:ആർക്കിമിഡീസ്]] |
|||
[[mn:Архимед]] |
|||
[[mr:आर्किमिडीज]] |
|||
[[ms:Archimedes]] |
|||
[[mt:Arkimede]] |
|||
[[mwl:Arquimedes]] |
|||
[[nds-nl:Archimedes]] |
|||
[[new:आर्किमिडिज]] |
|||
[[nl:Archimedes]] |
|||
[[nn:Arkimedes]] |
|||
[[no:Arkimedes]] |
|||
[[oc:Arquimèdes]] |
|||
[[or:ଆର୍କମିଡ଼ିସ]] |
|||
[[pam:Archimedes]] |
|||
[[pl:Archimedes]] |
|||
[[pms:Archimede]] |
|||
[[pnb:ارشمیدس]] |
|||
[[pt:Arquimedes]] |
|||
[[qu:Arkhimidis]] |
|||
[[ro:Arhimede]] |
|||
[[ru:Архимед]] |
|||
[[rue:Архімед]] |
|||
[[sah:Архимед]] |
|||
[[scn:Archimedi]] |
|||
[[sco:Archimedes]] |
|||
[[sh:Arhimed]] |
|||
[[simple:Archimedes]] |
|||
[[sk:Archimedes zo Syrakúz]] |
|||
[[sl:Arhimed]] |
|||
[[sq:Arkimedi]] |
|||
[[sr:Архимед]] |
|||
[[su:Archimedes]] |
|||
[[sv:Arkimedes]] |
|||
[[sw:Archimedes]] |
|||
[[ta:ஆர்க்கிமிடீஸ்]] |
|||
[[te:ఆర్కిమెడిస్]] |
|||
[[tg:Архимед]] |
|||
[[th:อาร์คิมิดีส]] |
|||
[[tk:Arhimed]] |
|||
[[tl:Archimedes]] |
|||
[[tr:Arşimet]] |
|||
[[tt:Архимед]] |
|||
[[uk:Архімед]] |
|||
[[ur:ارشمیدس]] |
|||
[[uz:Arximed]] |
|||
[[vec:Archimede]] |
|||
[[vep:Arhimed]] |
|||
[[vi:Archimedes]] |
|||
[[vo:Arkimedes]] |
|||
[[war:Archimedes]] |
|||
[[zh:阿基米德]] |
|||
[[zh-yue:阿基米德]] |
|||
[[zh-min-nan:Archimedes]] |
|||
De ferzje fan 22 apr 2013 om 01.19
Argimedes fan Syrakuse (287-212 f. Kr.) wurdt tsjintwurdich beskôge as de grutste en ferneamdste wis- en natuerkundige fan de Aldheid. De berekkening fan it pi-getal en de wet fan Argimedes wurde oan him taskreaun.
Libben
Argimedes waard berne yn Syrakuse yn 287 f. Kr. Hy wie soan fan de stjerrekundige Fidias, en hearde by de famylje fan Hiëro II, hearsker fan Syrakuse. Hy studearre yn de wichtige 'universiteitsstêd' Aleksandrje mei syn ferneamde bibleteek, dêr't er learling wie fan Euklides. Hy rekke der befreone mei Eratosthenes.
Nei syn stúdzjes gong er werom nei Syrakuse, en lei him ta op alle ûnderdielen fan de wiskunde en de fysika, dêr't er in master in waard. Hy hâlde him oeral mei dwaande, fan de abstrakte matematika oant de praktyske meganika en de resultaten fan syn ûndersyk skreau er op yn in rige monografyën, dêr't tsien fan bewarre bleaun binne.
Troch de ûntdekking fan de nei him ferneamde wet koed er bewize dat de gouden kroan fan Hiëron ferfalske wie troch in edelsmid, dy't der sulver oan tafoege hie. Neffens de oerlevering soed er - neidat er it teoretyske bewiis levere hie - entûsjast oer strjitte rûn hawwe en raasd hawwe: "Eureka, eureka!" = "Ik haw it (fûn), ik haw it (fûn)!"
Yn syn eigen tiid waard hy benammen sjoen as de útfiner fan allegearre kriichs- en oare tugen, apparaten, hyskranen en katrollen. Ek perfeksjonearre hy de wurking fan de Egyptyske wetterskroef, dy't ek wol de wetterskroef fan Argimedes neamd wurdt.
By de ynname fan Syrakuse troch de Romeinen yn 212 f. Kr. (tidens de Twadde Punyske Oarloch) waard Argimedes deade troch in fanatike mar net neitinkende Romeinske soldaat doe't er drok dwaande wie mei syn tinkwurk.