Theresienstadt (konsintraasjekamp): ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added

Inline

De ferzje fan 25 mrt 2013 om 18.16

Oan dizze side wurdt noch wurke! Fier hjir asjebleaft gjin bewurkings út oant de skriuwer mei de side klear is.

Theresienstadt (Dútsk) of Terezín (Tsjechysk) is de namme fan in fort yn de Tsjechyske festingstêd Theresienstadt. It ein 18e ieuske fort, dat it eardere konsintratiekamp fan Theresienstadt wie, hjit "Lytse Festing", de stêd sels wurdt "Grutte Festing" neamd.

Lêste helte fan de 19e ieu tsjinne it fort as finzenis. Yn de Earste Wrâldkriich wie it fort in krichfinzenekamp, dêr't ek de moardner fan Frans Ferdinand, Gavrilo Princip oant 1916 fêstholden waard. Yn de Twadde Wrâldkriich brûkten de nazi's Theresienstadt as konsintraasjekamp en it Lytse Fort wie doe in Gestapofinzenis.

Theresienstadt yn de Twadde Wrâldkriich

Op 10 juny 1940 naam de Gestapo it befel yn Terezín oer. Tsjechyske en Moravyske fersetsstriders waarden yn it fort fêst set. Fan novimber 1941 ôf soe de stêd Theresienstadt (de Grute Festing) tsjinje as getto foar deportearre Joaden en wie Theresienstadt feitlik in konsintraasjekamp wurden. Theresienstadt wie fral in trochstjoerkamp foar Joaden dy't meast rillegau nei Auschwitz-Birkenau of oare ferneatigingskampen stjoerd waarden.

Op 30 oktober 1941 moast SS-Obersturmführer Siegfried Seidl fanwege Adolf Eichmann it getto opsette. Fan novimber 1941 oant july 1943 funksjonearre Seidl as earste kommandant fan it getto.^[1] It kamp Theresienstadt gie offisjeel iepen op 24 novimber 1941. In soad Joaden út Tsjecho-Slowakije waarden doe nei Terezín deportearre. Simmer 1942 waard de net-Joadske befolking fan Theresienstadt fuortstjoerd. Under de 'nije bewenners' wienen in protte keunstners, musisy en juristen. Dêrtroch ûnstie in drok kultuereel libben yn it getto. Yn it kamp húsmannen neist de folwoeksenen ek sa'n 11.000 bern.

De Joadse gettobefolking hie een zekere mate van zelfbestuur: de ried fan âlden. Deze raad had onder andere de taak om lijsten op te stellen van wie gedeporteerd zou worden en wie niet. Weigerde men met de Duitsers mee te werken, dan zouden simpelweg alle bewoners gedeporteerd en vermoord worden. Ondertussen werden de leefomstandigheden in Theresienstadt steeds slechter. Waar eerst zo'n 7.000 Tsjechoslowaken hadden gewoond, waren nu 50.000 mensen gehuisvest. Er was weinig voedsel en alleen al in 1942 stierven er zo'n 16.000 bewoners. Inwoners die zich verzetten tegen de Duitsers of anderszins iets deden dat volgens de Duitsers niet door de beugel kon, kwamen in het "kleine fort" (de finzenis) terecht, waar de leefomstandigheden nóg slechter waren.

Modelstêd

In 1943 werden 500 Deense Joden naar Terezín gestuurd. De Deense regering stond er op dat het Rode Kruis toegang kreeg tot de gevangenen. Eind 1943 kreeg het Rode Kruis toestemming om in 1944 de stad te bezoeken. Daarop richtten de nazi's nepcafés en winkels op in het kamp, om het geheel de aanblik te geven van een normale woonplaats. Om de overbevolking voor het Rode Kruis verborgen te houden werden vele Joden naar Auschwitz gestuurd. Daardoor zaten de overgebleven gevangenen met niet meer dan drie mensen op een kamer. Het Reade Krúss wie 'tefreden' oer de opfang fan Joaden en rapporteerde dienovereenkomstig; men had zich compleet laten bedotten.

De list was zó succesvol, dat er een propagandafilm over Theresienstadt werd gemaakt: Theresienstadt: Ein Dokumentarfilm aus dem jüdischen Siedlungsgebiet. In de film wordt gedaan alsof Hitler de Joden een mooie stad heeft geschonken. De film toont gevangen Joden die sport beoefenen of winkelen in het kamp. Na de opnamen werden zowel de acteurs als regisseur Kurt Gerron naar Auschwitz gestuurd en daar vergast. Met de film wilden de Duitsers de geruchten over concentratiekampen voor Joden de kop in drukken. Het was de bedoeling dat de film, via het Reade Krús, de wereld rond zou gaan. Bij de bevrijding van Theresienstadt werd de film door de geallieerden gevonden. De film wordt vandaag de dag nog steeds vertoond in het museum op de plek van het kamp.

Befrijding

Op 3 maaie 1945 droegen de nazi's de kontrôle oer it kamp oer oan it Reade Krús en op 8 maaie waard Theresienstadt offisjeel troch it Reade Leger befrijd.

Deadetal

Fan novimber 1941 oant april 1945 waarden sa'n 144.000 Joaden nei Theresienstadt deportearre; 33.000 fan harren stoaren yn de stêd sels troch brekme, sykte, tramtearring of eksekúsje. 88.000 Joaden waarden út Theresienstadt wei deportearre nei ferneatigingskampen, fral nei Auschwitz en Treblinka). By de befrijding wiene noch 19.000 finzenen yn libben. Fan de deportearre joaden dy't yn ferneatigingskampen bedarre oerlibben mar 3000. Fan de 10.500 bern yn it getto soene mar 142 de oarloch oerlibje. In grut part fan de finzenen waard krekt foar de befrijing fan Theresienstadt troch de Alliearden noch deasketten en yn massagrêven smiten.

De goed 140.000 nei Theresienstadt deportearre minsken kamen út de folgjende lannen:

Tsjechoslowakije - 75.500
Dútslân - 42.000
Eastenryk - 15.000
Nederlân - 5.000
Hongarije - 1.150
Poalen - 1.000
Denemarken- 500

Keppelings om utens

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

↑ [http://textfeld.ac.at/download/179.pdf. Die Lagerkommandanten von Theresienstadt; skriuwer Answer Lang en Prof. Dr. Wolfgang Neugebauer. Utjouwer: Universität Wien/Historisch-Kulturwissenschaftliche Fakultät/Institut für Geschichte, 2011]

[1] [http://textfeld.ac.at/download/179.pdf. Die Lagerkommandanten von Theresienstadt; skriuwer Answer Lang en Prof. Dr. Wolfgang Neugebauer. Utjouwer: Universität Wien/Historisch-Kulturwissenschaftliche Fakultät/Institut für Geschichte, 2011]

[1]

@@ Rigel 7: / Rigel 7: @@
 == Theresienstadt yn de Twadde Wrâldkriich ==
-Op [[10 juny]] [[1940]] naam de [[Gestapo]] it befel yn Terezín oer. Tsjechyske en [[Moraavje (regio)|Moravyske]] fersetsstriders waarden yn it fort fêst set. Vanaf november [[1941]] zou de stad Theresienstadt (de Grote Vesting) dienstdoen als [[getto]] voor [[deportatie|gedeporteerde]] [[Joaden]]. Daarmee was Theresienstadt een [[concentratiekamp]] geworden. Theresienstadt was vooral een [[doorgangskamp]] voor Joden die meestal spoedig naar [[Auschwitz|Auschwitz-Birkenau]] of andere [[vernietigingskamp]]en werden gestuurd.
+Op [[10 juny]] [[1940]] naam de [[Gestapo]] it befel yn Terezín oer. Tsjechyske en [[Moraavje|Moravyske]] fersetsstriders waarden yn it fort fêst set. Fan novimber [[1941]] ôf soe de stêd Theresienstadt (de Grute Festing) tsjinje as [[getto]] foar [[deportaasje|deportearre]] [[Joaden]] en wie Theresienstadt feitlik in [[konsintraasjekamp]] wurden. Theresienstadt wie fral in [[trochstjoerkamp]] foar Joaden dy't meast rillegau nei [[Auschwitz|Auschwitz-Birkenau]] of oare [[ferneatigingskamp]]en stjoerd waarden.
-Op 30 oktober 1941 werd SS-Obersturmführer [[Siegfried Seidl]] door [[Adolf Eichmann]] belast met het opzetten van het getto.
+Op 30 oktober 1941 moast SS-Obersturmführer [[Siegfried Seidl]] fanwege [[Adolf Eichmann]] it getto opsette.
-Van november 1941 tot juli 1943 functioneerde Seidl als eerste commandant van het getto.<ref name=textfeld>{{cite web |url=http://textfeld.ac.at/download/179.pdf|title= Die Lagerkommandanten von Theresienstadt|author= Answer Lang| coauthors= Hon. Prof. Dr. Wolfgang Neugebauer |work= textfeld |publisher=
+Fan novimber 1941 oant july 1943 funksjonearre Seidl as earste kommandant fan it getto.<ref>[http://textfeld.ac.at/download/179.pdf.  ''Die Lagerkommandanten von Theresienstadt''; skriuwer Answer Lang en Prof. Dr. Wolfgang Neugebauer. Utjouwer:
-Universität Wien/Historisch-Kulturwissenschaftliche Fakultät/Institut für Geschichte|language=Duits|accessdate=3 december}} 2011</ref>
+Universität Wien/Historisch-Kulturwissenschaftliche Fakultät/Institut für Geschichte, 2011]</ref>
-Het kamp Theresienstadt opende officieel zijn deuren op [[24 november]] [[1941]]. Veel Joden uit [[Tsjecho-Slowakije]] werden naar Terezín gedeporteerd. In de [[zomer]] van [[1942]] werd de niet-Joodse bevolking van Theresienstadt weggestuurd. Onder de nieuwe bevolking bevonden zich vele [[kunstenaar]]s, musici en [[jurist]]en. Daardoor ontstond er een druk cultureel leven in het getto. Het kamp herbergde, naast volwassenen, ook zo'n 11.000 kinderen.
+It kamp Theresienstadt gie offisjeel iepen op [[24 novimber]] [[1941]]. In soad Joaden út [[Tsjecho-Slowakije]] waarden doe nei Terezín deportearre. Simmer [[1942]] waard de net-Joadske befolking fan Theresienstadt fuortstjoerd. Under de 'nije bewenners' wienen in protte  [[keunstner]]s, musisy en [[jurist]]en. Dêrtroch ûnstie in drok kultuereel libben yn it getto. Yn it kamp húsmannen neist de folwoeksenen ek sa'n 11.000 bern.
-De Joodse gettobevolking had een zekere mate van zelfbestuur: de raad van ouderen. Deze raad had onder andere de taak om lijsten op te stellen van wie gedeporteerd zou worden en wie niet. Weigerde men met de Duitsers mee te werken, dan zouden simpelweg alle bewoners gedeporteerd en vermoord worden. Ondertussen werden de leefomstandigheden in Theresienstadt steeds slechter. Waar eerst zo'n 7.000 Tsjechoslowaken hadden gewoond, waren nu 50.000 mensen gehuisvest. Er was weinig [[voedsel]] en alleen al in 1942 stierven er zo'n 16.000 bewoners. Inwoners die zich verzetten tegen de Duitsers of anderszins iets deden dat volgens de Duitsers niet door de beugel kon, kwamen in het "kleine fort" (de finsenis) terecht, waar de leefomstandigheden nóg slechter waren.
+De Joadse gettobefolking hie een zekere mate van zelfbestuur: de ried fan âlden. Deze raad had onder andere de taak om lijsten op te stellen van wie gedeporteerd zou worden en wie niet. Weigerde men met de Duitsers mee te werken, dan zouden simpelweg alle bewoners gedeporteerd en vermoord worden. Ondertussen werden de leefomstandigheden in Theresienstadt steeds slechter. Waar eerst zo'n 7.000 Tsjechoslowaken hadden gewoond, waren nu 50.000 mensen gehuisvest. Er was weinig [[voedsel]] en alleen al in 1942 stierven er zo'n 16.000 bewoners. Inwoners die zich verzetten tegen de Duitsers of anderszins iets deden dat volgens de Duitsers niet door de beugel kon, kwamen in het "kleine fort" (de finzenis) terecht, waar de leefomstandigheden nóg slechter waren.
 == Modelstêd ==
 [[Ofbyld:Theresienstadt barak.jpg|thumb|250px|Ynterieur fan de barakken]]
 [[Ofbyld:Theresienstadt - gedenkstenen.jpg|thumb|250px|Betinkstiennen by yngong Theresienstadt]]
-In [[1943]] werden 500 [[Denemarken|Deense]] Joden naar Terezín gestuurd. De Deense regering stond er op dat het [[Rode Kruis]] toegang kreeg tot de gevangenen. Eind 1943 kreeg het Rode Kruis toestemming om in 1944 de stad te bezoeken. Daarop richtten de nazi's nepcafés en winkels op in het kamp, om het geheel de aanblik te geven van een normale woonplaats. Om de overbevolking voor het Rode Kruis verborgen te houden werden vele Joden naar Auschwitz gestuurd. Daardoor zaten de overgebleven gevangenen met niet meer dan drie mensen op een kamer. Het Rode Kruis was 'tevreden' over de opvang van Joden en rapporteerde dienovereenkomstig; men had zich compleet laten bedotten.
+In [[1943]] werden 500 [[Denemarken|Deense]] Joden naar Terezín gestuurd. De Deense regering stond er op dat het [[Rode Kruis]] toegang kreeg tot de gevangenen. Eind 1943 kreeg het Rode Kruis toestemming om in 1944 de stad te bezoeken. Daarop richtten de nazi's nepcafés en winkels op in het kamp, om het geheel de aanblik te geven van een normale woonplaats. Om de overbevolking voor het Rode Kruis verborgen te houden werden vele Joden naar Auschwitz gestuurd. Daardoor zaten de overgebleven gevangenen met niet meer dan drie mensen op een kamer. Het Reade Krúss wie 'tefreden' oer de opfang fan Joaden en rapporteerde dienovereenkomstig; men had zich compleet laten bedotten.
 De list was zó succesvol, dat er een propagandafilm over Theresienstadt werd gemaakt: ''[[Theresienstadt: Ein Dokumentarfilm aus dem jüdischen Siedlungsgebiet]]''. In de film wordt gedaan alsof Hitler de Joden een mooie stad heeft geschonken. De film toont gevangen Joden die sport beoefenen of winkelen in het kamp. Na de opnamen werden zowel de acteurs als regisseur [[Kurt Gerron]] naar Auschwitz gestuurd en daar [[gaskamer|vergast]]. Met de film wilden de Duitsers de geruchten over concentratiekampen voor Joden de kop in drukken. Het was de bedoeling dat de film, via het [[Reade Krús]], de wereld rond zou gaan. Bij de bevrijding van Theresienstadt werd de film door de geallieerden gevonden. De film wordt vandaag de dag nog steeds vertoond in het museum op de plek van het kamp.
@@ Rigel 31: / Rigel 31: @@
 De goed 140.000 nei Theresienstadt deportearre minsken kamen út de folgjende lannen:
 * [[Tsjechoslowakije]] - 75.500
-* [[Duitsland]] - 42.000
+* [[Dútslân]] - 42.000
 * [[Eastenryk]] - 15.000
 * [[Nederlân]] - 5.000