Archimedes: ferskil tusken ferzjes

Ut Wikipedy
Content deleted Content added
L r2.7.1) (Bot - derby: ast:Arquímedes
MerlIwBot (oerlis | bydragen)
L Bot - oars: tk:Ar­hi­medtk:Arhimed
Rigel 130: Rigel 130:
[[tg:Архимед]]
[[tg:Архимед]]
[[th:อาร์คิมิดีส]]
[[th:อาร์คิมิดีส]]
[[tk:Ar­hi­med]]
[[tk:Arhimed]]
[[tl:Archimedes]]
[[tl:Archimedes]]
[[tr:Arşimet]]
[[tr:Arşimet]]

De ferzje fan 2 mrt 2013 om 22.30

Brûnzen byld fan Argimedes by it Archenhold Observatory yn Berlyn, makke troch Gerhard Thieme yn 1972.

Argimedes fan Syrakuse (287-212 f. Kr.) wurdt tsjintwurdich beskôge as de grutste en ferneamdste wis- en natuerkundige fan de Aldheid. De berekkening fan it pi-getal en de wet fan Argimedes wurde oan him taskreaun.

Libben

Argimedes waard berne yn Syrakuse yn 287 f. Kr. Hy wie soan fan de stjerrekundige Fidias, en hearde by de famylje fan Hiëro II, hearsker fan Syrakuse. Hy studearre yn de wichtige 'universiteitsstêd' Aleksandrje mei syn ferneamde bibleteek, dêr't er learling wie fan Euklides. Hy rekke der befreone mei Eratosthenes.

Nei syn stúdzjes gong er werom nei Syrakuse, en lei him ta op alle ûnderdielen fan de wiskunde en de fysika, dêr't er in master in waard. Hy hâlde him oeral mei dwaande, fan de abstrakte matematika oant de praktyske meganika en de resultaten fan syn ûndersyk skreau er op yn in rige monografyën, dêr't tsien fan bewarre bleaun binne.

Troch de ûntdekking fan de nei him ferneamde wet koed er bewize dat de gouden kroan fan Hiëron ferfalske wie troch in edelsmid, dy't der sulver oan tafoege hie. Neffens de oerlevering soed er - neidat er it teoretyske bewiis levere hie - entûsjast oer strjitte rûn hawwe en raasd hawwe: "Eureka, eureka!" = "Ik haw it (fûn), ik haw it (fûn)!"

Yn syn eigen tiid waard hy benammen sjoen as de útfiner fan allegearre kriichs- en oare tugen, apparaten, hyskranen en katrollen. Ek perfeksjonearre hy de wurking fan de Egyptyske wetterskroef, dy't ek wol de wetterskroef fan Argimedes neamd wurdt.

By de ynname fan Syrakuse troch de Romeinen yn 212 f. Kr. (tidens de Twadde Punyske Oarloch) waard Argimedes deade troch in fanatike mar net neitinkende Romeinske soldaat doe't er drok dwaande wie mei syn tinkwurk.