Riedpinsjonaris

Oan dizze side wurdt noch wurke! Fier hjir asjebleaft gjin bewurkings út oant de skriuwer mei de side klear is.

Riedpensjonaris (as riedspensjonaris) wie de titel fan de earste amtner en rjochtskundich adviseur fan de steaten fan it goa Hollân en Seelân.

De riedpensjonaris, oant 1617 lânsadvokaat neamd, waard foar fiif jier troch de ridderskip beneamd. Hij leidde de deputatie van de steaten fan Hollân naar de Steaten-Generaal. Tevens fungeerde hij als zaakwaarnemer van de ridders tussen twee vergaderingen. Hij opende hun post, stelde de agenda samen en bereidde de vergadering voor. Dit was zo geregeld ten tijde van de Bourgondische hertogen, en bleef aanvankelijk zo na de opstand van de Nederlanden tegen de Landsheer.

Daarna ontwikkelde de functie zich snel. De landsadvocaat ging de besluiten voorbereiden en fungeerde in wezen vaak als de hoogste bestuurder van de gehele Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Maar uiteindelijk werd over het wel en wee van Holland (en als afgeleide: van de Republiek) beslist door de stadsregeringen (froedskippen), fan Amsterdam oant Inkhuzen. Sedert de dood van Johan van Oldenbarnevelt werd de titel veranderd van Landsadvocaat in Raadpensionaris.

Doardt wie de "earste stêd fan Holl&an" en had daarmee het recht over het ambt van raadpensionaris te beschikken. Wanneer er geen meerderheid voor de Dordtse kandidaat was, of Dordrecht afzag van een eigen kandidatuur, werd een ander gekozen.

De raadpensionaris is vaak afgezet tegen de stadhouder. Bekend zijn de strubbelingen tussen Johan van Oldenbarnevelt en Maurits en die tussen Johan de Witt en Willem III. Na Johan de Witt waren onder andere Gaspar Fagel, Anthonie Heinsius, Isaäc van Hoornbeek, Simon van Slingelandt en Anthonie van der Heim raadpensionaris.

Raadpensionaris was ook de titel van Rutger Jan Schimmelpenninck, die in de jaren 1805 en 1806 staatshoofd van het Bataafs Gemenebest was. Deze functie had echter een andere inhoud; feitelijk was Schimmelpenninck president van het Bataafsk Mienebest. Overigens had hij zelf liever de titel van presidint gedragen, maar de Franse regering gaf de voorkeur aan het archaïsche 'raadpensionaris'. Met de ontbinding van het Bataafsk Minebest op 25 juny 1806 wie it mei de funksje fan riedpensjonaris ek dien.

Literatuer

• H. P. Fölting: De landsadvocaten en raadpensionarissen der Staten van Holland en West-Friesland 1480–1795. s. n., De Haach 1976.

Zie ook

List fan riedspensjonarissen