Permafrost: ferskil tusken ferzjes

←Toan eardere ferskillen Neikommende ferskillen →

Content deleted Content added

Inline

De ferzje fan 28 aug 2012 om 17.42

Oan dizze side wurdt noch wurke! Fier hjir asjebleaft gjin bewurkings út oant de skriuwer mei de side klear is.

Pears: permafrost
Blau: yn de winter beferzen grûn (15 dagen of mear it jier)
Rôse: grûn minder as 15 dagen it jier beferzen

Yn de geology is permafrost of kryotyske ierde de oantsjutting foar grûn dy't twa jier as langer beferzen bliuwt. Permafrost wurdt it meast fûn op hege breedtegraden (dat wol sizze lân tichtby de noardpoal en súdpoal), mar alpine permafrost komt foar op grutte hichten op folle legere breedtegraden. At de ûndergrûn wettertichte rots is, is der iis, grif at de grûn mear as sêd fan wetter is, mar dat hoecht op oare plakken net sa te wêzen. Sa'n 0.022% fan it totale wetter op ierde is permafrost en komt foar yn 24% fan it lân op it noardlik healrûn. De boppekant fan de permafrost hjit permafrost-tafel (meastal op de djipte fan de maksimale teilaach).

Yn de winter is de grûn oant op grutte djipte beferzen en simmerdeis raant allinnich it boppeste laachje dat in pear sintimeter oant in pear meter dik wêze kin. It wetter út de boppelaach kin net sakje yn de beferzen boaiem, dat it lân sil sompich wurde. De laach dy't wol raant en wer befriest, hjit de aktive laach. Yn de aktive laach kin planten woartelje, yn de permafrost net. De dikte fan de aktive laach hinget fan it waar ôf en wikselt mei it jier, mar sit meast tusken 60 en 360 sm. De dikte fan de permafrostlaach kin tsientallen meters wêze (by Barrow yn Alaska is ea goed 400 meter metten).

Permafrost kin in soad koalstof yn opslein wêze, yn de foarm fan fean en as metaangas. Resint ûndersyk fan de permafrost wurdt yn rûsd dat de permafrost yn de hiele wrâld 1400–1700 Gt koalstof befettet. Dy mannichte koalstof is grutter as de koalstof yn alle no libjende organismen en twa kear safolle as de koalsof (CO²) dy't hjoeddedei yn de atmosfear sit.

Bouwe op permafrost

It is dreech bouwen op permafrost omdat de waarmte fan in gebou as lieding de boaiemlaach rane lit. Dêrtroch drige gebouwen te fersakjen en binne djoere oplossings noadich, bygelyks:

op houten peallen bouwe;
op in grindbêd fan 1,20 oant 1,60 meter tsjok bouwe;
gebrûk meitsje fan waarmteliedende buizen mei wetterfrij ammoniak.

Ferskynsels

De kombinaasje fan permanint beferzen ûndergrûn en in bytiden tei-ende boppelaach kinne iiskilen, pingo's, palsa's en polygoonboaims troch ûntstean.

Ekologyske gefolgen

Formation of permafrost has significant consequences for ecological systems, primarily due to constraints imposed upon rooting zones, but also due to limitations on den and burrow geometries for fauna requiring subsurface homes. Secondary effects impact soarten dependent on planten en bisten whose habitat is constrained by the permafrost.

Should a substantial amount of the carbon enter the atmosphere, it would accelerate planetary warming. A significant proportion may will emerge as methaan, which is produced when the breakdown occurs in lakes or wetlands. Although it does not remain in the atmosphere for long, methane traps more of the sun’s heat. The potential for large methane emissions in the Arctic is poorly understood. De United States Department of Energy en de Europeeske Uny recently committed to related research projects. Preliminary computer analyses suggest that permafrost could produce carbon equal to 15 percent or so of today’s emissions from human activities

Sjoch ek

Toendra

Wikimedia Commons

Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Permafrost fan Wikimedia Commons.

@@ Rigel 5: / Rigel 5: @@
 Rôse: grûn minder as 15 dagen it jier beferzen]]
 [[Ofbyld:Permafrost - ice wedge.jpg|thumb|250px|Trochsnee fan permafrost mei in [[iiskile]] krekt ûnder it oerflak.]]
-[[Ofbyld:Permafrost stone-rings hg.jpg|thumb|250px|Stienringen op permafrost op Spitsbergen]]
+[[Ofbyld:Permafrost stone-rings hg.jpg|thumb|250px|Stienringen op permafrost op [[Spitsbergen]]]]
-Yn de [[geology]] is '''permafrost''' of '''kryotyske ierde''' de oantsjutting foar [[grûn]] dy't twa jier as langer beferzen bliuwt. Permafrost wurdt it meast fûn op hege [[breedtegraad|breedtegraden]] (dat wol sizze lân tichtby de noardpoal en súdpoal), mar '''alpine permafrost''' komt foar op grutte hichten op folle legere breedtegraden. At de ûndergrûn wettertichte rots is is der iis, grif at de grûn mear as sêd fan wetter is, mar dat hoecht op oare plakken net sa te wêzen. Sa'n 0.022% fan it totale wetter op ierde is permafrost en komt foar yn 24% fan it lân op it [[noardlik healrûn]].
+Yn de [[geology]] is '''permafrost''' of '''kryotyske ierde''' de oantsjutting foar [[grûn]] dy't twa jier as langer beferzen bliuwt. Permafrost wurdt it meast fûn op hege [[breedtegraad|breedtegraden]] (dat wol sizze lân tichtby de noardpoal en súdpoal), mar '''alpine permafrost''' komt foar op grutte hichten op folle legere breedtegraden. At de ûndergrûn wettertichte rots is, is der iis, grif at de grûn mear as sêd fan wetter is, mar dat hoecht op oare plakken net sa te wêzen. Sa'n 0.022% fan it totale wetter op ierde is permafrost en komt foar yn 24% fan it lân op it [[noardlik healrûn]].
 De boppekant fan de permafrost hjit [[permafrost-tafel]] (meastal op de djipte fan de maksimale teilaach).
-Un de winter is de grûn oant op grutte djipte [[Froast|beferzen]] en 'simmerdeis raant allinnich it boppeste laachje dat in pear sintimeter oant in pear meter dik wêze kin. It wetter út de boppelaach kin net sakje yn de beferzen boaiem, dat it lân sil sompich wurde. De laach dy't wol raant en wer befriest hjit de ''aktive laach''. Yn de aktive laach kin planten woartelje, yn de permafrost net. De dikte fan de aktive laach hinget fan it waar ôf en wikselt mei it jier, mar sit meast tusken 60 en 360 sm. De dikte fan de permafrostlaach kin tsientallen meters wêze (by [[Barrow (Alaska)|Barrow]] yn [[Alaska]] is ea goed 400 meter metten).
+Yn de winter is de grûn oant op grutte djipte [[Froast|beferzen]] en simmerdeis raant allinnich it boppeste laachje dat in pear sintimeter oant in pear meter dik wêze kin. It wetter út de boppelaach kin net sakje yn de beferzen boaiem, dat it lân sil sompich wurde. De laach dy't wol raant en wer befriest, hjit de ''aktive laach''. Yn de aktive laach kin planten woartelje, yn de permafrost net. De dikte fan de aktive laach hinget fan it waar ôf en wikselt mei it jier, mar sit meast tusken 60 en 360 sm. De dikte fan de permafrostlaach kin tsientallen meters wêze (by [[Barrow (Alaska)|Barrow]] yn [[Alaska]] is ea goed 400 meter metten).
-Permafrost kin in soad koalstof yn opslein wêze, yn de foarm fan fean en as metaangas. Resint ûndersyk fan de permafrost wurdt yn rûsd dat de permafrost yn de hiele wrâld 1400–1700 Gt koalstof befettet. Dy mannicht koalstof is grutter as de koalstof yn alle no libjende organismen en twa kear safolle as de koalsof (CO²) dy't hjoeddedeis yn de atmosfear sit.
+Permafrost kin in soad [[koalstof]] yn opslein wêze, yn de foarm fan [[fean]] en as [[metaan]]gas. Resint ûndersyk fan de permafrost wurdt yn rûsd dat de permafrost yn de hiele wrâld 1400–1700 Gt koalstof befettet. Dy mannichte koalstof is grutter as de koalstof yn alle no libjende organismen en twa kear safolle as de koalsof (CO²) dy't hjoeddedei yn de atmosfear sit.
 == Bouwe op permafrost ==
-It is slim bouwen op permafrost omdat de waarmte fan in gebou as lieding de boaiemlaach rane lit. Dêrtroch drige gebouwen te fersakjen en binne djoere oplossings noadich, bygelyks:
+It is dreech bouwen op permafrost omdat de waarmte fan in gebou as lieding de boaiemlaach rane lit. Dêrtroch drige gebouwen te fersakjen en binne djoere oplossings noadich, bygelyks:
 * op houten peallen bouwe;
 * op in grindbêd fan 1,20 oant 1,60 meter tsjok bouwe;
@@ Rigel 24: / Rigel 24: @@
 == Ekologyske gefolgen ==
-Formation of permafrost has significant consequences for ecological systems, primarily due to constraints imposed upon rooting zones, but also due to limitations on den and [[burrow]] geometries for [[fauna]] requiring subsurface homes. Secondary effects impact [[species]] dependent on plants and animals whose habitat is constrained by the permafrost.
+Formation of permafrost has significant consequences for ecological systems, primarily due to constraints imposed upon rooting zones, but also due to limitations on den and [[burrow]] geometries for [[fauna]] requiring subsurface homes. Secondary effects impact soarten dependent on planten en bisten whose habitat is constrained by the permafrost.
-Should a substantial amount of the carbon enter the atmosphere, it would accelerate planetary warming. A significant proportion may will emerge as [[methaan]], which is produced when the breakdown occurs in lakes or wetlands. Although it does not remain in the atmosphere for long, methane traps more of the sun’s heat. The potential for large methane emissions in the Arctic is poorly understood. The ''United States Department of Energy'' and the [[Europeeske Uny]] recently committed to related research projects. Preliminary computer analyses suggest that permafrost could produce carbon equal to 15 percent or so of today’s emissions from human activities
+Should a substantial amount of the carbon enter the atmosphere, it would accelerate planetary warming. A significant proportion may will emerge as [[methaan]], which is produced when the breakdown occurs in lakes or wetlands. Although it does not remain in the atmosphere for long, methane traps more of the sun’s heat. The potential for large methane emissions in the Arctic is poorly understood. De ''United States Department of Energy'' en de [[Europeeske Uny]] recently committed to related research projects. Preliminary computer analyses suggest that permafrost could produce carbon equal to 15 percent or so of today’s emissions from human activities
 == Sjoch ek ==