Kamp Börgermoor

Oan dizze side wurdt noch wurke! Fier hjir asjebleaft gjin bewurkings út oant de skriuwer mei de side klear is.

Plattegrûn 1945 en 2010

Betinkstien Kamp Börgermoor

Earder kampterrein

Kamp Börgermoor (Dútsk: Lager I Börgermoor) wie it earste fan de fyftjin Emslandlager. Lager I lei sa'n 10 kilometer besúdeasten Papenburg.

Skiednis

Kamp Börgermoor waard 1933 boud as finzenekamp ornearre foar tsjinstanners fan it nasjonaalsosjalisme. De fakminsken ûnder de earste finzenen waard hjitten harren eigen kamp te bouwen. De finzenen bouden ek it kamp Esterwegen en moasten it fean yn de omkriten ûntginne. Yn 1943 gong it kamp oer nei justysje. De offisjele list fan Dútske konsintraasjekampen hat kamp Börgermoor ûnder nr 155. Under de Iemslânkampen is it kamp kend as Lager I Börgermoor. Yn de Twadde Wrâldkriich werden dêr feroardiele militêren fan de Wehrmacht fêstset; letter waard it ek de finzenis fan Franske, Belgyske en Nederlânske fersetsstriders. Ein fan de oarloch wie kamp Börgermoor in ûndersyksfinzenis fan de Wehrmacht.

De gevangenen moesten langdurig zware arbeid verrichten. Zij kregen geen machines tot hun beschikking. Ze kregen gebrekkige en onvolledige kleding, slechte voeding en werden regelmatig mishandeld. Soms werden ze aangevallen door opgehitste honden.

Na de bevrijding is het kamp nog tijdelijk in gebruik geweest, om vluchtelingen op te vangen. Daartoe werd Börgermoor overgenomen door justitie. In de zestiger jaren van de vorige eeuw zijn de barakken afgebroken. Van het kamp rest enkel nog een dichtgemetselde schuilkelder voor de voormalige bewakers, enkele verhogingen in het landschap en hier en daar wat restanten puin. Een herdenkingsplaat met de tekst 'Nie wieder Faschismus' en een steen met het 1e couplet van het lied 'Die Moorsoldaten' herinneren nog aan de kamp tijd.

Dodental

In de vijftien Emslandlager hebben naar schatting 100.000 krijgsgevangenen en 80.000 politieke- en strafgevangenen moeten verblijven. Naar schatting zijn 30.000 van deze gevangenen in de Emslandlager vermoord. Voor het merendeel zijn dat Russische krijgsgevangenen geweest. Deze liggen op negen begraafplaatsen en in massagraven begraven. Van de begraafplaatsen is voor een deel van de gevallen wel bekend hoeveel mensen er liggen en welke nationaliteit deze mensen hadden. Hoeveel van de 180.000 kampbewoners de oorlog hebben overleefd is onbekend. Velen zijn later in andere kampen vermoord.

Ontsnappingen

Soms moesten de gevangenen op enkele honderden meters van de Nederlandse grens werken. Regelmatig trachten de gevangenen de Nederlandse grens over te vluchten. Bij die vluchtpogingen werd er gericht op de gevangenen geschoten. Er zijn er enige tientallen ontsnappingen gelukt. Maar Nederland stuurde de asielzoekers in de meeste gevallen terug. Vaak betekende dat alsnog de dood van de vluchteling. In enkele gevallen, die publieke aandacht trokken, werden asielzoekers niet naar Duitsland teruggestuurd, maar naar andere landen uitgewezen.

Literatuer

• Gevangen in het veen. De geschiedenis van de Emslandkampen Pieter Albers Utjouwerij Friese Pers/Noordboek, printinge 4 / 2009. ISBN 9789033005411
• Erich Kosthort en Bernd Walter: Konzentrations- und Strafgefangenenlager im Dritten Reich, Beispiel Emsland, 3 Bde. Düsseldorf 1983
• Kurt Buck: Auf der Suche nach den Moorsoldaten. Emslandlager 1933 - 1945 und die historischen Orte heute. Papenburg 6. Aufl. 2008
• Giovanni R. Frisone en Deborah Smith Frisone: Von Albanien ins Stalag VI C, Zweiglager Versen und Fullen. Zeichnungen und Tagebuchaufzeichnungen des italienischen Militärinternierten Ferruccio Francesco Frisone 1943-1945, Papenburg 2009 (ISBN 978-3-926277-18-3)
• Erich Kosthorst, Konzentrations- und Strafgefangenenlager im Emsland 1933 - 1945: zum Verhältnis von NS-Regime und Justiz, Düsseldorf, 1985

Keppelings om utens

• Lager I Börgermoor
• Vergeten Verleden - Iemslânkampen
• Dokumintaasje- en ynformaasjesintrum Emslandlager
• Fergetten Ferline - Emslandlager
• Liet fon de finzenen yn it Iemslânkamp Börgermoor (Die Moorsoldaten)
• Liet "Die Moorsoldaten" en ôfbylden op You Tube hjir en hjir en hjir