Braille: ferskil tusken ferzjes

←Toan eardere ferskillen Neikommende ferskillen →

Content deleted Content added

Inline

De ferzje fan 28 apr 2012 om 11.11

Braille is in spesjaal foar blinen ûntwikkele lês- en skriuwalfabet. De Frânsman Louis Braille (1809-1852), dy't sels blyn wurdeen wie doe't er trije jier wie, ûntwikkele en perfeksjonearre dit skrift, oant it yn 1829 as brûkbere metoade brûkt wurde koe op it Paryske blinenynstitút dêr't hy siet. Pas yn 1854 waard it lykwols offisjeel as alfabet akseptearre.

Braille hie it idee foar in reliëfalfabet grif fan in Frânske militêre útfining út 1819. De artilleryoffisier Charles Barbier ûntwikkele it 'nachtskriuwen', in systeem fan tolwe puntsjes dêr't nachts boadskippen mei trochjûn wurrde koenen.

Braille is in saneamd reliëfalfabet; de letters en oare oantsjuttings wurde mei puntsjes yn it papier drukt, sadat der in lytse ferhegeing fielber is, dy't meit de fingertoppen 'lêzen' wurde kinne. De puntsjes steane op rasters fan 2 by 3 puntsjes (in ferienfâldiging fan de tolwe puntsjes fan it nachtskriuwen), wêrbt't yn totaal 63 tekens mooglik binne. Binne by de punten- en streepkeskoade fan it 'morse' de meastbrûkte letters it ienfâldichst hâlden, by braille nimt de kompliseardens fan de kombinaasjes ta mei it plak yn it alfabet.

Oan dizze side wurdt noch wurke! Fier hjir asjebleaft gjin bewurkings út oant de skriuwer mei de side klear is.

De braillepuntsjes binne nûmere: fan linksboppe nei linksûnder 1, 2 en 3; fan rjochtsboppe neo rjochtsûnder 4, 5 en 6. De puntsjes 1, 2, 4 en 5 wurde brÛkt foar de letters a o/m j (groep 1). Punt 3 komt derby foar de letters k o/m t (groep 2) en foar de oeubleaune letters wurdt punt 6 derby brûkt, útsein foar de letter 'w', dy't Braille as in twaklank beskôge en dy't hy dêrom yndielde by de bysûndere kombinaasjes: twaklanken (lykas de 'ui'), letterkombinaasjes, letters mei aksinten, en lêstekens, wêrûnder ek kursiven, haadletteroantsjutting, sifers, in herstelteken, dollarteken, ensfh. Alle combinaties zijn ingedeeld yn 7 groepen. Cijfers worden overigens aangeduid door het cijferteken (de puntjes 3, 4, 5 en 6) voor de letters a o/m j te zetten. Een hoofdletter wordt voorafgegaan door een speciaal hoofdletterteken. Afkortingen zoals 'NAVO' kunnen door gebruik van een kapitaalvast teken worden aangeduid met 5 tekens.

Letters en sifers

A of 1

B of 2

C of 3

D of 4

E of 5

F of 6

G of 7

H of 8

I of 9

J of 0

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

Oare symboalen

hoofdletter volgt

cijfer volgt

aanhalingsteken openen^[1]

aanhalingsteken sluiten

vraagteken^[1]

haakje^[2]

afbreekteken (streepje)

It skriuwen yn braille gebeurt van rechts naar links, zodat bij omkering van het papier de bobbeltjes van links naar rechts gelezen kunnen worden. Een geoefende braillelezer kan vrijwel even snel lezen als een ziende. Brailleboeken nemen wel vijf keer zoveel volume in als gewone boeken.

Der bestiet ek Koartskrift yn graden, een soort steno voor braille, en braillemethoden voor muziek en wiskunde. Speciaal voor tekstverwerking op de computer is een nieuwe braillemethode ontwikkeld met 8 puntjes, zodat er enkelvoudige combinaties voor stijlaanduidingen, cijfers en hoofdletters beschikbaar kwamen. Hierdoor neemt het brailleschift niet meer plaats in dan het gewone schrift.

Er bestaan braille-schrijfmachines (met 7 toetsen, 1 voor elk puntje en een spatietoets), braille-printers, en brailleleesregels (waarmee blinden tekst kunnen lezen die anders op het computerscherm verschijnt).

Trivia

Het tegengestelde van braille - een gedrukte of geschreven tekst die voor ziende mensen leesbaar is - wordt door blinden zwartschrift of zwartdruk genoemd.

Zie ook

Berjocht:Appendix

{{Boarnenboarnefernijing=

Nele Decroock en Kim Bols: het brailleschrift
Brailleliga
Via de Belgische site Braillepost is het mogelijk online gratis braillepost te versturen.

Wikimedia Commons

Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Braille letters fan Wikimedia Commons.

}}

↑ ^1,0 ^1,1 Het aanhalingsteken openen en het vraagteken zijn identiek.
↑ Haakje openen en haakje sluiten zijn identiek.

[vraagteken-1] 1,0 ^1,1 Het aanhalingsteken openen en het vraagteken zijn identiek.

[2] Haakje openen en haakje sluiten zijn identiek.

[1]

[2]

@@ Rigel 3: / Rigel 3: @@
 Braille hie it idee foar in reliëfalfabet grif fan in Frânske militêre útfining út 1819. De artilleryoffisier Charles Barbier ûntwikkele it 'nachtskriuwen', in systeem fan tolwe puntsjes dêr't nachts boadskippen mei trochjûn wurrde koenen.
-{{wurk}}
-Braille is in saneamd [[blyndruk|reliëfalfabet]]; de letters en oare aanduidingen worden door middel van puntjes in het papier gedrukt, zodat er een kleine verhoging voelbaar is, die met de vingertoppen 'gelezen' kunnen worden. De puntjes zijn gegroepeerd op rasters van 2 bij 3 puntjes (een vereenvoudiging van de twaalf puntjes van het nachtschrijven), waarbij in totaal 63 tekens mogelijk zijn. Zijn bij de punten- en streepjescode van het '[[morse]]' de meest gebruikte letters het eenvoudigst gehouden, bij braille neemt de gecompliceerdheid van de combinaties toe met de plaats van de letter in het alfabet.
+Braille is in saneamd [[blyndruk|reliëfalfabet]]; de letters en oare oantsjuttings wurde mei puntsjes yn it papier drukt, sadat der in lytse ferhegeing fielber is, dy't meit de fingertoppen 'lêzen' wurde kinne. De puntsjes steane op rasters fan 2 by 3 puntsjes (in ferienfâldiging fan de tolwe puntsjes fan it nachtskriuwen), wêrbt't yn totaal 63 tekens mooglik binne. Binne by de punten- en streepkeskoade fan it '[[morse]]' de meastbrûkte letters it ienfâldichst hâlden, by braille nimt de kompliseardens fan de kombinaasjes ta mei it plak yn it alfabet.
-De braillepuntjes zijn genummerd: van linksboven naar linksonder 1, 2 en 3; van rechtsboven naar rechtsonder 4, 5 en 6. De puntjes 1, 2, 4 en 5 worden gebruikt voor de letters a t/m j (groep 1). Punt 3 komt erbij voor de letters k t/m t (groep 2) en voor de resterende letters wordt punt 6 erbij gebruikt, behalve voor de letter 'w', die Braille als een tweeklank beschouwde en die hij daarom indeelde bij de bijzondere combinaties: [[tweeklank]]en (zoals de 'ui'), lettercombinaties, letters met accenten, en [[leesteken]]s, waaronder ook [[cursief|cursieven]], hoofdletteraanduiding, cijfers, een herstelteken, dollarteken, enz. Alle combinaties zijn ingedeeld in 7 groepen. Cijfers worden overigens aangeduid door het cijferteken (de puntjes 3, 4, 5 en 6) voor de letters a t/m j te zetten. Een hoofdletter wordt voorafgegaan door een speciaal hoofdletterteken. Afkortingen zoals 'NAVO' kunnen door gebruik van een kapitaalvast teken worden aangeduid met 5 tekens.
+{{wurk}}
+De braillepuntsjes binne nûmere: fan linksboppe nei linksûnder 1, 2 en 3; fan rjochtsboppe neo rjochtsûnder 4, 5 en 6. De puntsjes 1, 2, 4 en 5 wurde brÛkt foar de letters a o/m j (groep 1). Punt 3 komt derby foar de letters k o/m t (groep 2) en foar de oeubleaune letters wurdt punt 6 derby brûkt, útsein foar de letter 'w', dy't Braille as in twaklank beskôge en dy't hy dêrom yndielde by de bysûndere kombinaasjes: [[twaklank]]en (lykas de 'ui'), letterkombinaasjes, letters mei aksinten, en [[lêsteken]]s, wêrûnder ek [[kursyf|kursiven]], haadletteroantsjutting, sifers, in herstelteken, dollarteken, ensfh. Alle combinaties zijn ingedeeld yn 7 groepen. Cijfers worden overigens aangeduid door het cijferteken (de puntjes 3, 4, 5 en 6) voor de letters a o/m j te zetten. Een hoofdletter wordt voorafgegaan door een speciaal hoofdletterteken. Afkortingen zoals 'NAVO' kunnen door gebruik van een kapitaalvast teken worden aangeduid met 5 tekens.
 == Letters en sifers ==