Samoerai: ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen

←Toan eardere ferskillen Neikommende ferskillen →

Content deleted Content added

FisueelWikitekst

Inline

De ferzje fan 30 okt 2011 om 20.16

Bepantsere Japanske samûray mei tachy (1860)

Samûray (侍 of soms 士) is de term dêr't yn it eardere Japan oarnaris in lid fan krigersklasse mei oantsjutte waard. De besjutting fan it wurdt is Hy dy tsjinnet. Fan de 12e ieu oant de lette 19e ieu wiene de Samûray de wapene troepen fan Japan.

Skiednis

De samûrayklasse is ûntstien ûnder de Heianperioade, mar dêrfoar binne ek al inkele spoaren fan harren te finen. De samûrayklasse soe ûnder oare ynfierd wurde ûnder de taika-herfoarming troch keizer Tenji.

Yn it iere Heiantiidrek hawwe inkele aadlike famyljes, wêrûnder de Fujiwara spesjale troepen oprjochte om harren machtsposysjes feilich te stellen. Ek waarden dy troepen troch keizer Kammu ynsetten om it lân helpe te ferienigen en opstannen del te slaan. Dy samûraykrigers omskreaune harsels as folgers fan it paad fan de kriich, oftewol de Bushido. Wat ynhâlde dat it swurd de syl fan in samûray wie. In samûray moast dat altyd by him dragen as syn foarnaamste wapen. It wurd moast mei respekt behandele wurde. It swurd kwytrekke waard as in skande beskôge en der hawwe guons west dy't dêrfoar seppuku (ek wol bekend as harakiry, 切腹) plige. It goed omgean kinne mei it swurd, hiet ken-jutsu. Mei jiu-jiutsu en oare feardichheden is ken-jitsu ûnderdiel fan budo, de Japanske kriichskeunsten.

De samûray yn eardere tiden wienen net allinnich bedreaun yn it fjochtsjen mei wapens lykas it swurd, mar hja bekwaamden har ek yn selsferdigening sûnder gebrûk fan wapens, lykas it jiujitsu. In samûray moast himsels ek sûnder wapens rêde kinne. Ek kalligrafy en ikebana, it blomskikken wienen feardichheden dy't sy behearsken moasten.

Yn de rin fan de tiid waarden de samûray troch bannen mei aadlike famyljes en it keizerlik hof machtich genôch om sels in oerheid te foarmjen. De macht fan regionale klens naam ûnder harren tafersjoch ta. Nei de Gempei-oarloch waard Minamoto no Yoritomo de earste Shogun fan Japan, wêrmei de samûray offisjeel de befelhawwers waarden yn it lân. Yn 1192 rjochte Seii Taishogun it Kamakura-shogunaat op.

Van samûray werd verwacht dat ze cultureel op de hoogte waren en dat ze geletterd waren. Verschillende samoeraiclans vochten tegen elkaar ten tijde van het Kamakura- en Ashikaga-shogunaat. Tijdens de 13e eeuw verspreidde het Zen-boeddhisme zich onder de samoerai, en vormde zo enkele standaard eigenschappen van de samoeraicode zoals geen angst moeten kennen voor de dood of het doden van tegenstanders. De samoerai uit deze tijdsperiode stonden bekend als de elite-krijgers van Japan. Tweemaal wisten ze, zij het met behulp van enkele natuurelementen zoals een tyfoon en onweersbuien, een Mongoolse invasie af te slaan ondanks dat ze sterk in de minderheid waren.

In de 15e en 16e eeuw namen de oorlogstechnieken van de samoerai in rap tempo toe. Zo werd er een vorm van infanterie genaamd ashigaru ingevoerd. De komst van Europese bezoekers naar Japan introduceerde voor de samoerai nieuwe wapens zoals de haakbus.

Under it Tokugawa-shogunaat hawwe de samûray stadich oan harren militêre funksje ferlern. Op de ein fan dat tiidrek wiene de de samûray in soart fan amtners wurden, dêr't harren swurden inkeld noch in seremonjele funksjes ferfolden.

By de herfoarmingen fan de Meiji-restauraasje oan de ein fan de 19e ieu, waard de klasse fan samûray ôfskaafd en in nij leger oprjochte nei westersk foarbyld. It dragen fan in samûray-swurd of katana waard doe ferbean. Net alle samûray leiden harren dêr samar by del, wat late ta in tal wapene opstanden tsjin de nije oerheid. De grutste dêrfan wie de Satsuma-opstân.

Myten en gerochten

Mei troch de ferhalen dy't guons út it westen oer de samûray fertelden hat binne de wersterske wrâld faak in fertekene byld ûntstean fan de samûray. Hoewol't in soad samûray yndied bûn wiene oan in earekoade, hawwe der genôch samûray west dy't net sa bot loyaal wienen as de ferhalen ús leauwe dogge wolle. In foarbyld hjirfan is Akechi Mitsuhide.^[1]

Ferneamde samûray

Samûray yn media

Foar in protte film- en tillevyzjemeitsjers hawwe de samûray as ynspiraasjeboarne tsjinne. Inkele films oer samûray of basearre op de samûraykultuer binne:

Histoarysk

Troch Akira Kurosawa

Oare films

Ynspirearre op samûray

Sjoch ek

Ronin (samûray)

Keppeling om utens

De Samûray & It Japanske swurd. Ynfoside oer de Samûray en it Samûrayswurd

Wikimedia Commons

Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Samurai fan Wikimedia Commons.

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Fuotnoat:

↑ Mark Ravina, The Last Samurai — The Life and Battles of Saigō Takamori, John Wiley & Sons, 2004.

Berjocht:Link FA Berjocht:Link FA Berjocht:Link FA Berjocht:Link FA

[1] Mark Ravina, The Last Samurai — The Life and Battles of Saigō Takamori, John Wiley & Sons, 2004.

[1]

@@ Rigel 1: / Rigel 1: @@
-{{wurk}}
 [[Ofbyld:Samurai.jpg|thumb|right|200px|Bepantsere Japanske samûray mei [[tachy (wapen)|tachy]] (1860)]]
-[[Ofbyld:Samurai with sword.jpg|thumb|right|200px|Geharnaste samûray met zwaard en dolk. Makke troch de Britske fotograaf [[Felice Beato]] yn Japan begjin jierren 1860.]]
+[[Ofbyld:Samurai with sword.jpg|thumb|right|200px|Harnaste samûray mei swurd en dolk. Makke troch de Britske fotograaf [[Felice Beato]] yn Japan begjin jierren 1860.]]
 [[Ofbyld:KofunCuirass.jpg|thumb|200px|right|Samoeraibepantsering út it [[Kofuntiidrk]].]]
 '''Samûray''' (侍 of soms 士) is de term dêr't yn it eardere Japan oarnaris in lid fan krigersklasse mei oantsjutte waard. De besjutting fan it wurdt is '''Hy dy tsjinnet'''. Fan de 12e ieu oant de lette 19e ieu wiene de Samûray de wapene troepen fan Japan.
@@ Rigel 8: / Rigel 7: @@
 De samûrayklasse is ûntstien ûnder de [[Heianperioade]], mar dêrfoar binne ek al inkele spoaren fan harren te finen. De samûrayklasse soe ûnder oare ynfierd wurde ûnder de  [[taika]]-herfoarming troch keizer [[Tenji]].
-Yn it iere Heiantiidrek hawwe inkele aadlike famyljes, wêrûnder de [[Fujiwara (famylje)|Fujiwara]] spesjale troepen oprjochte om harren machtsposysjes feilich te stellen. Ek waarden dy troepen troch keizer [[Kammu]] ynsetten om it lân helpe te ferienigen en opstannen del te slaan. Dy samûraykrigers omskreaune harsels as folgers fan it paad fan de kriich, oftewol de [[Bushido]]. Wat ynhâlde dat it swurd de syl fan in samûray wie. Dit moest de samûray altijd bij zich dragen als zijn voornaamste wapen. Het zwaard moest met respect behandeld worden. Het zwaard verliezen werd als een schande beschouwd en soms werd daarvoor zelfs [[seppuku]] (ook bekend als harakiri, 切腹) gepleegd. De vaardigheid om te gaan met het zwaard, heet [[ken-jutsu]]. Met jiu-jiutsu en andere vaardigheden is ken-jitsu onderdeel van [[budo]], de Japanse krijgskunsten.
+Yn it iere Heiantiidrek hawwe inkele aadlike famyljes, wêrûnder de [[Fujiwara (famylje)|Fujiwara]] spesjale troepen oprjochte om harren machtsposysjes feilich te stellen. Ek waarden dy troepen troch keizer [[Kammu]] ynsetten om it lân helpe te ferienigen en opstannen del te slaan. Dy samûraykrigers omskreaune harsels as folgers fan it paad fan de kriich, oftewol de [[Bushido]]. Wat ynhâlde dat it swurd de syl fan in samûray wie. In samûray moast dat altyd by him dragen as syn foarnaamste wapen. It wurd moast mei respekt behandele wurde. It swurd kwytrekke waard as in skande beskôge en der hawwe guons west dy't dêrfoar [[seppuku]] (ek wol bekend as harakiry, 切腹) plige. It goed omgean kinne mei it swurd, hiet [[ken-jutsu]]. Mei jiu-jiutsu en oare feardichheden is ken-jitsu ûnderdiel fan [[budo]], de Japanske kriichskeunsten.
-De samûray in de eerdere tijden waren niet alleen bedreven in het vechten met wapens zoals het zwaard, maar zij bekwaamden zich ook in zelfverdediging zonder het gebruik van wapens, zoals het [[jiujitsu]]. De reden hiervoor was dat zij, ook wanneer zij ontwapend waren, probeerden te overleven. Ook bekwaamden zij zich in kalligrafie en ikebana, het bloemschikken.
+De samûray yn eardere tiden wienen net allinnich bedreaun yn it fjochtsjen mei wapens lykas it swurd, mar hja bekwaamden har ek yn selsferdigening sûnder gebrûk fan wapens, lykas it [[jiujitsu]]. In samûray moast himsels ek sûnder wapens rêde kinne. Ek kalligrafy en ikebana, it blomskikken wienen feardichheden dy't sy behearsken moasten.
-In de rin fan de tiid waarden de samûray door hun banden met adellijke families en het keizerlijk hof machtig genoeg om zelf een overheid te vormen. De macht van regionale clans nam onder hun toezicht toe. Na de [[Gempei-oorlog]] werd [[Minamoto no Yoritomo]] de eerste [[Shogun (titulatuur)|Shogun]] van Japan, waarmee de samûray officieel de bevelhebbers werden in het land. In 1192 richtte [[Seii Taishogun]] het [[Kamakura-shogunaat]] op.
+Yn de rin fan de tiid waarden de samûray troch bannen mei aadlike famyljes en it keizerlik hof machtich genôch om sels in oerheid te foarmjen. De macht fan regionale klens naam ûnder harren tafersjoch ta. Nei de [[Gempei-oarloch]] waard [[Minamoto no Yoritomo]] de earste [[Shogun]] fan Japan, wêrmei de samûray offisjeel de befelhawwers waarden yn it lân. Yn [[1192]] rjochte  [[Seii Taishogun]] it [[Kamakura-shogunaat]] op.
-[[Bestand: Mōko Shūrai Ekotoba 2.jpg|thumb|left|350px|De samûray bevechten de Mongolen tijdens de [[Mongoolse invasies van Japan]] circa 1293.]]
 Van samûray werd verwacht dat ze cultureel op de hoogte waren en dat ze geletterd waren. Verschillende samoeraiclans vochten tegen elkaar ten tijde van het Kamakura- en [[Ashikaga-shogunaat]]. Tijdens de 13e eeuw verspreidde het [[Zen]]-boeddhisme zich onder de samoerai, en vormde zo enkele standaard eigenschappen van de samoeraicode zoals geen angst moeten kennen voor de dood of het doden van tegenstanders. De samoerai uit deze tijdsperiode stonden bekend als de elite-krijgers van Japan. Tweemaal wisten ze, zij het met behulp van enkele natuurelementen zoals een [[orkaan|tyfoon]] en onweersbuien, een Mongoolse invasie af te slaan ondanks dat ze sterk in de minderheid waren.
@@ Rigel 22: / Rigel 20: @@
 By de herfoarmingen fan de [[Meiji-restauraasje]] oan de ein fan de 19e ieu, waard de klasse fan samûray ôfskaafd en in nij leger oprjochte nei westersk foarbyld.
-Het dragen van een samoerai-zwaard of [[katana]] werd hierbij verboden. Net alle samûray leiden harren  legden zich hier zomaar bij neer, wat leidde tot een aantal gewapende opstanden tegen de nieuwe overheid. De grootste hiervan was de [[Satsuma-opstand]]. De samoerai die wel de kant van de nieuwe overheid kozen kregen vaak taken binnen deze overheid.
+It dragen fan in samûray-swurd of [[katana]] waard doe ferbean. Net alle samûray leiden harren dêr samar by del, wat late ta in tal wapene opstanden tsjin de nije oerheid. De grutste dêrfan wie de [[Satsuma-opstân]].
 == Myten en gerochten ==