Fleantúch: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added

Inline

De ferzje fan 4 mai 2011 om 22.54

Thulin Bleriot XI

In fleantúch is in loftfartúcch dat in hegere tichtheid hat as loft en yn steat is in kontrolearre flucht te meitsjen. It makket dêrby gebrûk fan de opwertse krêft, lift neamd, feroarsake troch de loft dy't mei in sekere snelheid oer it spesjale profyl fan it fleugeloerflak streamt.

Skiednis

*De earste flecht fan de bruorren Wright, 17 desimber 1903, 10.35 oere*

Utfiners wienen oan de ein fan de 19e ieu dwaande mei it útfinen fan in ferfiermiddel dêr't motirisearre mei flein wurde koe. De loftballon wie al yn 1783 útfûn, it sweeffleantúch waard foar it earst súksesfol testen troch Otto Lilienthal yn 1891. Yn 1903 wisten de Amerikaanske Bruorren Wright as earste minsken mei harren sels boude en motorisearre fleantúch, "The Flyer", in kontrolearre flecht te meitsjen. Yn Nederlân fleach it earste fleantúch op 27 juny 1909, bestjoerd troch Charles de Lambert. Yn 1910 makke de Frânsman Henri Fabre it earste wetterfleantúch, dit makke it mooglik gruttere fleantugen te meitsjen omdat se net ôfhinklik wienen fan de lingte fan in fleanfjild. Twa jier letter kaam Curtiss mei de earste fleanboat. Yn datselde jier waard ek it earste eksperimint die mei opstigen fan in skip ôf troch Eugene Ely.

Hoewol't der eksperimintearre waard mei it ferfier fan post en passagiers, zou het vliegtuig vooral nog als sport- en stuntapparaat gebruikt worden. Sûnt 1911 begûnen de Europeeske legers har te ynteressearjen foar it fleantúch mei it each op in kommende oarloch, dy't útrinne soe yn de Earste Wrâldoarloch, al konsintrearren de Dútsers har noch lange tiid op de Zeppelin. De Earste Wrâldoarloch wurke yn Europa as in katalysator op de ûntwikkeling fan it militêre fleantúch. DEr waard begûn om fleantugen yn te setten as ferkenner. Doe't de fijannen dêrnei mei elkoar yn konflikt kamen yn de loft, kaam it jachtfleantúch yn byld. Dit krige mitrailleurs op de motorkape. Troch Sikorsky syn eksperiminten mei fjouwermotorige fleantugen waarden bommesmiters mooglik. De Britse marine gie fierder mei it opstigen en lannen fan skippen ôf, wat resultearre yn de earste torpedobommesmiters.

Nei de oarloch kamen in soad fleanders en fleantugen sûnder wurk te sitten. Bommesmiters waarden omboud ta de earste folweardige passazjiersfleantugen om de moeilike neioarlochske jierren troch te kommen. Wylst de passazjiersfleantugen geandewei better waarden, stienen de ûntwikkelingen yn de militêre takke sa goed as stil. Allinnich de loftraces joegen fleantúchbouwers de mooglikheid om nije techniken út te probearen. Ut dizze loftracers ûntstie dan ek de earste nije generaasje jachtfleantugen wêrmei't de Twadde Wrâldoarloch yngien waard. Ek dizze oarloch wurke as in katalysator op de ûntwikkeling. It sweeffleantúch waard yn Dútslân ta yn de finesses trochûntwikkele om it ferdrach fan Versailles te ûntdûken. Dêrneist ûntstienen der dûkbommesmiters, nachtjagers en de strielmotor waard yntrodusearre.

Oan dizze side wurdt noch wurke! Fier hjir asjebleaft gjin bewurkings út oant de skriuwer mei de side klear is.

Nei de Twadde Wrâldoarloch soarge de wapenwedrin tusken it ûntstiene Warschaupakt en de NAVO ta in bliuwende prikel om mei nije fleantugen te kommen. De fleantugen moasten heger, sneller en langer yn de loft bliuwe kinne. Chuck Yeager gie trioch de lûdsbarriêre, spionaazjefleantugen fleagen dêrnei oant trije kear sa hurd as it lûd. Ek waard mei de yntroduskje fan de F16 in fleantúch yntrodusearre dat allinnich fleane koe mei help fan in kompjûter, it saneamde fly-by-wire-prinsipe.

Yn dyselde tiid kaam ook het massatoerisme op in de westerse landen. Niet alleen werden de passagiersvliegtuigen steeds groter, zoals de Boeing 747, maar ook steeds sneller, met als hichtepunt de supersoanyske Concorde. Yn dyselde tiid ontwikkelde zich ook de privé- of zakenjet, zodat belangrijke zakenlieden niet gebonden waren aan vliegtijden en krappe vliegtuigen. Vlak voor het uiteenvallen van het Warschaupact en de Sovjet-Uny werd de stealth-techniek toegepast op andere vliegtuigen dan alleen de spionagevliegtuigen. De ontwikkeling van het gevechtsvliegtuig gaat sinds de val van het communisme minder hard. De Europese landen lopen tegen de enorme ontwikkelingskosten op, waardoor men gezamenlijk met moeite de Eurofighter van de grond weet te krijgen. Kleinere landen, zoals Taiwan, Israël, Korea en Zweden weten het hoofd boven water te houden door het maken van militaire vliegtuigen die gebaseerd zijn op bestaande technieken, terwijl de kosten voor de Amerikaanse F35 alleen maar oplopen. In de burgerluchtvaart gaan de ontwikkelingen echter door. Airbus kiest voor groter met de dubbeldeks A380. Boeing kiest voor zuinig en milieuvriendelijker met de 787.

Wikimedia Commons

Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Aircraft fan Wikimedia Commons.

Berjocht:Link FA Berjocht:Link FA

@@ Rigel 5: / Rigel 5: @@
 == Skiednis ==
 [[Ofbyld:Wrightflyer.jpg|thumb|''De earste flecht fan de bruorren Wright, 17 desimber 1903, 10.35 oere'']]
-Utfiners wienen oan de ein fan de 19e ieu dwaande mei it útfinen fan in ferfiermiddel dêr't motirisearre mei flein wurde koe. De [[loftballon]] wie al yn [[1783]] útfûn, it sweeffleantúch waard foar it earst súklsesfol testen troch [[Otto Lilienthal]] yn 1891. Yn 1903 wisten de Amerikaanske [[Bruorren Wright]] as earste minsken mei harren sels boude en motorisearre fleantúch, "The Flyer", in kontrolearre flecht te meitsjen. Yn Nederlân fleach it earste fleantúch op [[27 juny]] [[1909]], bestjoerd troch [[Charles de Lambert]]. Yn 1910 makke de Frânsman [[Henri Fabre]] it earste [[wetterfleantúch]], dit makke it mooglik gruttere fleantugen te meitsjen omdat se net ôfhinklik wienen fan de lingte fan in fleanfjild. Twa jier letter kaam [[Curtiss]] mei de earste [[Wetterfleantúch|fleanboat]]. Yn datselde jier waard ek it earste eksperimint die mei opstigen fan in skip ôf troch [[Eugene Burton Ely|Eugene Ely]].
+Utfiners wienen oan de ein fan de 19e ieu dwaande mei it útfinen fan in ferfiermiddel dêr't motirisearre mei flein wurde koe. De [[loftballon]] wie al yn [[1783]] útfûn, it sweeffleantúch waard foar it earst súksesfol testen troch [[Otto Lilienthal]] yn 1891. Yn 1903 wisten de Amerikaanske [[Bruorren Wright]] as earste minsken mei harren sels boude en motorisearre fleantúch, "The Flyer", in kontrolearre flecht te meitsjen. Yn Nederlân fleach it earste fleantúch op [[27 juny]] [[1909]], bestjoerd troch [[Charles de Lambert]]. Yn 1910 makke de Frânsman [[Henri Fabre]] it earste [[wetterfleantúch]], dit makke it mooglik gruttere fleantugen te meitsjen omdat se net ôfhinklik wienen fan de lingte fan in fleanfjild. Twa jier letter kaam [[Curtiss]] mei de earste [[Wetterfleantúch|fleanboat]]. Yn datselde jier waard ek it earste eksperimint die mei opstigen fan in skip ôf troch [[Eugene Burton Ely|Eugene Ely]].
-{{wurk}}
-Hoewol't der eksperimintearre waard mei it ferfier fan post en passagiers, zou het vliegtuig vooral nog als sport- en stuntapparaat gebruikt worden. Sûnt 1911 begûnen de Europeeske legers har te ynteressearjen foar it vliegtuig met het oog op een aankomende oorlog, die zou uitlopen in de [[Eerste Wereldoorlog]], al concentreerden de Duitsers zich nog lange tijd op de [[Zeppelin (luchtschip)|Zeppelin]]. De Eerste Wereldoorlog werkte in Europa als een katalysator op de ontwikkeling van het militaire vliegtuig. Men begon vliegtuigen in te zetten als [[Militaire verkenning|verkenner]]. Toen de vijanden vervolgens met elkaar in conflict kwamen in de lucht, kwam het [[jachtvliegtuig]] in beeld. Dit werd uitgerust met [[mitrailleur]]s op de motorkap. Door [[Sikorsky Aircraft Corporation|Sikorsky]]'s experimenten met viermotorige vliegtuigen gingen [[bommenwerper]]s tot de mogelijkheden behoren. De Britse marine ging verder met het opstijgen en landen vanaf schepen, wat resulteerde in de eerste [[Torpedo (wapen)|torpedobommenwerpers]].
+Hoewol't der eksperimintearre waard mei it ferfier fan post en passagiers, zou het vliegtuig vooral nog als sport- en stuntapparaat gebruikt worden. Sûnt 1911 begûnen de Europeeske legers har te ynteressearjen foar it fleantúch mei it each op in kommende oarloch, dy't útrinne soe yn de [[Earste Wrâldoarloch]], al konsintrearren de Dútsers har noch lange tiid op de [[Zeppelin (loftskip)|Zeppelin]]. De Earste Wrâldoarloch wurke yn Europa as in katalysator op de ûntwikkeling fan it militêre fleantúch. DEr waard begûn om fleantugen yn te setten as [[Militêre ferkenning|ferkenner]]. Doe't de fijannen dêrnei mei elkoar yn konflikt kamen yn de loft, kaam it [[jachtfleantúch]] yn byld. Dit krige [[mitrailleur]]s op de motorkape. Troch [[Sikorsky Aircraft Corporation|Sikorsky]] syn eksperiminten mei fjouwermotorige fleantugen waarden [[bommesmiter]]s mooglik. De Britse marine gie fierder mei it opstigen en lannen fan skippen ôf, wat resultearre yn de earste [[Torpedo (wapen)|torpedobommesmiters]].
-Nei de oarloch kamen veel vliegers en vliegtuigen zonder werk te zitten. Men ging de bommenwerpers ombouwen tot de eerste volwaardige passagiersvliegtuigen om de moeilijke naoorlogse jaren door te komen. Terwijl de passagiersvliegtuigen steeds beter werden, stonden de ontwikkelingen in de militaire tak nagenoeg stil. Alleen de luchtraces gaven vliegtuigbouwers de mogelijkheid om nieuwe technieken uit te proberen. Uit deze luchtracers ontstond dan ook de eerste nieuwe generatie jachtvliegtuigen waarmee de [[Tweede Wereldoorlog]] werd ingegaan. Ook deze oorlog werkte als een katalysator op de ontwikkeling.
-Het [[zweefvliegtuig]] werd in Duitsland tot in de finesses doorontwikkeld om het [[Vrede van Versailles (1919)|verdrag van Versailles]] te ontduiken. Daarnaast ontstonden er duikbommenwerpers, nachtjagers en de straalmotor werd geïntroduceerd.
+Nei de oarloch kamen in soad fleanders en fleantugen sûnder wurk te sitten. Bommesmiters waarden omboud ta de earste folweardige passazjiersfleantugen om de moeilike neioarlochske jierren troch te kommen. Wylst de passazjiersfleantugen geandewei better waarden, stienen de ûntwikkelingen yn de militêre takke sa goed as stil. Allinnich de loftraces joegen fleantúchbouwers de mooglikheid om nije techniken út te probearen. Ut dizze loftracers ûntstie dan ek de earste nije generaasje jachtfleantugen wêrmei't de [[Twadde Wrâldoarloch]] yngien waard. Ek dizze oarloch wurke as in katalysator op de ûntwikkeling.
+It [[sweeffleantúch]] waard yn Dútslân ta yn de finesses trochûntwikkele om it [[Frede fan Versailles (1919)|ferdrach fan Versailles]] te ûntdûken. Dêrneist ûntstienen der dûkbommesmiters, nachtjagers en de strielmotor waard yntrodusearre.
+{{wurk}}
-Nei de Twadde Wrâldoarloch soarge de wapenwedrin tusken it ûntstiene [[Warschaupakt]] en de [[Noord-Atlantische Verdragsorganisatie|NAVO]] tot een blijvende prikkel om met nieuwe vliegtuigen te komen. De vliegtuigen moesten hoger, sneller en langer in de lucht kunnen blijven. [[Chuck Yeager]] ging door de geluidsbarrière, spionagevliegtuigen vlogen vervolgens tot drie maal zo snel als het geluid. Tevens werd met de introductie van de [[F-16 Fighting Falcon|F16]] een vliegtuig geïntroduceerd dat alleen kon vliegen met behulp van een [[computer]], het zogenaamde [[fly-by-wire]]-principe.
+Nei de Twadde Wrâldoarloch soarge de wapenwedrin tusken it ûntstiene [[Warschaupakt]] en de [[Noard-Atlantyske Ferdrachsorganisaasje|NAVO]] ta in bliuwende prikel om mei nije fleantugen te kommen. De fleantugen moasten heger, sneller en langer yn de loft bliuwe kinne. [[Chuck Yeager]] gie trioch de lûdsbarriêre, spionaazjefleantugen fleagen dêrnei oant trije kear sa hurd as it lûd. Ek waard mei de yntroduskje fan de [[F-16 Fighting Falcon|F16]] in fleantúch yntrodusearre dat allinnich fleane koe mei help fan in [[kompjûter]], it saneamde [[fly-by-wire]]-prinsipe.
-Yn dyselde tiid kaam ook het massatoerisme op in de westerse landen. Niet alleen werden de passagiersvliegtuigen steeds groter, zoals de [[Boeing 747]], maar ook steeds sneller, met als hoogtepunt de [[Supersonische snelheid|supersonisch]]e [[Concorde (vliegtuig)|Concorde]]. In diezelfde tijd ontwikkelde zich ook de [[Privéjet|privé- of zakenjet]], zodat belangrijke zakenlieden niet gebonden waren aan vliegtijden en krappe vliegtuigen. Vlak voor het uiteenvallen van het Warschaupact en de [[Sovjet-Uny]] werd de [[Stealth (techniek)|stealth]]-techniek toegepast op andere vliegtuigen dan alleen de spionagevliegtuigen. De ontwikkeling van het gevechtsvliegtuig gaat sinds de val van het [[communisme]] minder hard. De Europese landen lopen tegen de enorme ontwikkelingskosten op, waardoor men gezamenlijk met moeite de [[Eurofighter Typhoon|Eurofighter]] van de grond weet te krijgen. Kleinere landen, zoals Taiwan, Israël, Korea en Zweden weten het hoofd boven water te houden door het maken van militaire vliegtuigen die gebaseerd zijn op bestaande technieken, terwijl de kosten voor de Amerikaanse [[F-35 Lightning II|F35]] alleen maar oplopen. In de burgerluchtvaart gaan de ontwikkelingen echter door. Airbus kiest voor groter met de dubbeldeks [[Airbus A380|A380]]. Boeing kiest voor zuinig en milieuvriendelijker met de [[Boeing 787|787]].
+Yn dyselde tiid kaam ook het massatoerisme op in de westerse landen. Niet alleen werden de passagiersvliegtuigen steeds groter, zoals de [[Boeing 747]], maar ook steeds sneller, met als hichtepunt de [[Supersoanyske snelheid|supersoanysk]]e [[Concorde (fleantúch)|Concorde]]. Yn dyselde tiid ontwikkelde zich ook de [[Privéjet|privé- of zakenjet]], zodat belangrijke zakenlieden niet gebonden waren aan vliegtijden en krappe vliegtuigen. Vlak voor het uiteenvallen van het Warschaupact en de [[Sovjet-Uny]] werd de [[Stealth (techniek)|stealth]]-techniek toegepast op andere vliegtuigen dan alleen de spionagevliegtuigen. De ontwikkeling van het gevechtsvliegtuig gaat sinds de val van het [[communisme]] minder hard. De Europese landen lopen tegen de enorme ontwikkelingskosten op, waardoor men gezamenlijk met moeite de [[Eurofighter Typhoon|Eurofighter]] van de grond weet te krijgen. Kleinere landen, zoals Taiwan, Israël, Korea en Zweden weten het hoofd boven water te houden door het maken van militaire vliegtuigen die gebaseerd zijn op bestaande technieken, terwijl de kosten voor de Amerikaanse [[F-35 Lightning II|F35]] alleen maar oplopen. In de burgerluchtvaart gaan de ontwikkelingen echter door. Airbus kiest voor groter met de dubbeldeks [[Airbus A380|A380]]. Boeing kiest voor zuinig en milieuvriendelijker met de [[Boeing 787|787]].
 {{Commonscat|Aircraft}}