Nuuk: ferskil tusken ferzjes
No edit summary |
fan en: en nl: |
||
| Rigel 1: | Rigel 1: | ||
{{wurk}} |
|||
{{Universele ynfoboks stêd |
{{Universele ynfoboks stêd |
||
| namme = Nuuk <br>''Godthåb'' |
| namme = Nuuk <br>''Godthåb'' |
||
| Rigel 30: | Rigel 29: | ||
De delsetting fan no stammet út [[1721]] doe't de [[Noarwegen|Noarse]] [[sindeling]] [[Hans Egede]] de earste permaninte Europeeske [[koloanje (steatkundich)|koloanje]] en [[hannelspost]] stifte op it tichteby lizzende "Hoop-Eilân". De bedoeling fan Egede wie it bekearen fan de Noarske kolonisten, mar hy ûntduts dat dy allegear stoarn wienen (der wie al sa'n 300 jier gjin kontakt mei it heitelân west). Boppedat die bliken dat it gjin gaadlik plak foar in delsetting wie en op [[29 augustus]] [[1728]] waard Godthåb stifte. |
De delsetting fan no stammet út [[1721]] doe't de [[Noarwegen|Noarse]] [[sindeling]] [[Hans Egede]] de earste permaninte Europeeske [[koloanje (steatkundich)|koloanje]] en [[hannelspost]] stifte op it tichteby lizzende "Hoop-Eilân". De bedoeling fan Egede wie it bekearen fan de Noarske kolonisten, mar hy ûntduts dat dy allegear stoarn wienen (der wie al sa'n 300 jier gjin kontakt mei it heitelân west). Boppedat die bliken dat it gjin gaadlik plak foar in delsetting wie en op [[29 augustus]] [[1728]] waard Godthåb stifte. |
||
[[File:Egede nuuk.JPG|thumb|left|225px|Stânbyld fan Hans Egede]]<br> |
[[File:Egede nuuk.JPG|thumb|left|225px|Stânbyld fan Hans Egede]]<br> |
||
Fuort dêrnei stjoerde ening Freark IV trije fregatten mei personeel en materialen om in fort bouwe te kinnen. De measten fan harren wiene feroardielden en prosituëes dêr't de measten fan al yn it jier sroaren oan [[skuorbot]] en oare syktes. |
|||
King Frederick IV sent three frigates to Greenland soon after Egede established it, bringing personnel and materials to build a fort. Most of the personnel consisted of convicts and prostitutes and most died within the first year of scurvy and other ailments. In 1733 to 1734 a smallpox epidemic killed most of the native population as well as Hans Egede's wife.[4] Hans Egede went back to Denmark in 1736 after 15 years in Greenland leaving his son Paul Egede to continue his parent's work.[5] Moravian missionaries took over the area. |
|||
Fan 1733 oant 1734 wie dêr in wetterpokke-epidemy; it grutste part fan de lânseigen befolking stoar dêroan en Hans Egede syn frou ek. Nei 15 jier Grienlân, yn 1736, gie Hans Egede werom nei Denemark. Soan Paul Egede bleau efter om it wurk fan syn âlden fuort te setten. Fierders gienen ek Moravyske misjonarissen yn dy kontreien oan it wurk. |
|||
Around 1850, Greenland, the area around Nuuk was in crisis. The Europeans had brought diseases and a culture that had conflicted with the Greenlanders. Many Greenlanders were living in poverty. In 1853, Hinrich Johannes Rink arrived in Greenland and he saw that the Greenlanders had lost much of their culture and identity under the Danish influence. Therefore, he started Greenland's first newspaper, Atuagagdliutt, in 1861 which had a native Greenlander as editor. This newspaper, based in Nuuk, later came to mean much for the Greenlandic self-understanding. |
|||
Om 1850 hinne rekke it gebiet om Nuuk yn in krisis. De Europeanen hienen sykten meibrocht dêr't de Grienlanners gjin wjerstân tsjin hienen en in kultuer ynbrocht dy't botste mei dy fan de lânseigen befolkingmeibrocht. In protte Grienlanners libben yn earmoed. Yn 1853 kaam Hinrich Johannes Rink yn Grienlân oan en hy seach dat de Grienlanners in protte fan harren kultuer en identiteit ûnder de ynfloed fan de Denen ferlern hiene. Dêrom sette er yn 1861 út ein mei Grienlân syn earste krante, ''Atuagagdliutt'', dy't in Grienlanner as redakteur hie. Dy yn Nuuk festige krante soe letter in soad betsjutte foar it begryp fan de Grienlanners fan harren eigen kultuer. |
|||
Mei de iepening yn [[1874]] fan de Grienlânske [[Pedagogyske Akademy|kweekskoalle]] waard Godthåb in ûnderwiissintrum. De universiteit fan Grienlân, [[Ilisimatusarfik]], is dêr ek festige. |
Mei de iepening yn [[1874]] fan de Grienlânske [[Pedagogyske Akademy|kweekskoalle]] waard Godthåb in ûnderwiissintrum. De universiteit fan Grienlân, [[Ilisimatusarfik]], is dêr ek festige. |
||
Yn [[1908]] waard in nije bestjoerlike regeling fan kracht dy't foarseach yn de oprjochting fan fan twa die regionale (parlemintêre) fergaderingen. Dy waarden |
Yn [[1908]] waard in nije bestjoerlike regeling fan kracht dy't foarseach yn de oprjochting fan fan twa die regionale (parlemintêre) fergaderingen. Dy waarden yn 1950 ferienige en yn Godthåb festige. Dêrom lei it foar de hân dat nei de ''[[status aparte]]'' fan Grienlân yn [[1979]] it Grienlânske parlemint, it ''Landsting'', ek syn sit yn Godthåb krige. Teffens waard de namme doe feroare yn it [[Grienlânsk]]e Nuuk. |
||
Yn 1940 waard der in [[Feriene Steaten|Amerikaansk]] en in [[Kanada|Kanadeesk]] konsulaat festige yn Nuuk. |
|||
In 1940, an American and a Canadian Consulate were established in Nuuk. Under new regulation in 1950, the two councils amalgamated into one. |
|||
Lykas yn de rest fan Grienlân, bestiet ek de befolking fan Nuuk út sawol [[Inuit]] as Denen. Mear as in tredde part fan de Grienlânske befolking wennet yn Nuuk en omlizzende plakken. |
|||
Like the rest of Greenland, Nuuk is populated today by both Inuit and Danes. Currently, over a third of Greenland's total population lives in the Nuuk's Greater Metropolitan area |
|||
== Toerisme == |
== Toerisme == |
||
[[File:Katuaq2008.JPG|thumb|225px|It kultuereel sintrum fan Nuuk]] |
[[File:Katuaq2008.JPG|thumb|225px|It kultuereel sintrum fan Nuuk]] |
||
De plak is tige gaadlik foar alderlei |
De plak is tige gaadlik foar alderlei bûtendoaraktiviteiten. Sa binne dêr twa skiliften tsjinoer de lofthaven, in golfbaan (de meast hurde fan de wrâld is de hjitting), ferskate tracks foar ''hikers'' en yn de omkriten is moai fiskwetter. Ek klimmers kinne dêr goed telâne. Fierders hat Nuuk in swimbad, ''Malik'' neamd, in kultuereel sintrum en in bioskoop,''Katuaq'' en ferskate museums. |
||
== Ferfier == |
== Ferfier == |
||
Nuuk hat in ynternasjonale lofthaven op likernôch 3 km fan it sintrum ôf. [[Air Greenland]] fiert 6 dagen yn de wike flechten út mei de [[De Havilland Canada DHC-7]] nei û.o. [[Sisimiut (plak)|Sisimiut]], [[Narsarsuaq]], [[Lofthaven Kangerlussuaq|Kangerlussuaq]], [[Ilulissat (plak)|Ilulissat]] en [[Kulusuk]]. [[Icelandair]] fersoarget yn de simmermoannen in ferbining mei [[Reykjavik]] mei in [[De Havilland Canada DHC-8]]. |
Nuuk hat in ynternasjonale lofthaven op likernôch 3 km fan it sintrum ôf. [[Air Greenland]] fiert 6 dagen yn de wike flechten út mei de [[De Havilland Canada DHC-7]] nei û.o. [[Sisimiut (plak)|Sisimiut]], [[Narsarsuaq]], [[Lofthaven Kangerlussuaq|Kangerlussuaq]], [[Ilulissat (plak)|Ilulissat]] en [[Kulusuk]]. [[Icelandair]] fersoarget yn de simmermoannen in ferbining mei [[Reykjavik]] mei in [[De Havilland Canada DHC-8]]. |
||
Royal Arctic Line fart eltse wike nei lytsere plakken yn de omkriten; Arctic Umiaq Line ûnderhâldt in boattsjinst de Grienlânske westkust by del. |
|||
Yn Nuuk sels riidt [[Nuup Bussii]] fan moarns ier oant jûns let op ferskate rûtes tusken it stedssintrum (Bycenter), de bûtenwyk Nuussuaq, it fleanfjild de Atlantyske haven. |
Yn Nuuk sels riidt [[Nuup Bussii]] fan moarns ier oant jûns let op ferskate rûtes tusken it stedssintrum (Bycenter), de bûtenwyk Nuussuaq, it fleanfjild de Atlantyske haven. |
||
De ferzje fan 1 mai 2011 om 17.48
| Nuuk Godthåb | ||
| ||
| Polityk | ||
| Lân | Grienlân | |
| Gemeente | Sermersooq | |
| Sifers | ||
| Ynwennertal | 15.487 (2010) | |
| Oerflak | 686,3 km² | |
| Stêdekloft | 18.039 (mei de doarpen Qiisumooq/Ingestad) | |
| Hichte | oant 2 m | |
| Oar | ||
| Stifting | 29 augustus 1728 | |
| Tiidsône | West Grienlân Standerd (UTC-3) | |
| Simmertiid | (UTC-2) | |
| Koördinaten | ||
Nuuk, ( oerset: "it skiereilân", Deensk: Godthåb, oerset: "goede hope") is de haadstêd fan Grienlân, de meast noardlike fan alle haadstêden yn Noard-Amearika en it grutste plak yn Grienlân. It plak leit op in eilân yn it Nuup Kangerlua fjord, oan de eastkust fan de Labradorsee en oan de westkust fan Sermersooq. Nuuk is it kultuereel en ekonomysk sintrum fan Grielân. Op 1 jannewaris 2009 is de gemeente Nuuk ophefd en opgien yn de gemeente Sermersooq.
Skiednis
De delsetting fan no stammet út 1721 doe't de Noarse sindeling Hans Egede de earste permaninte Europeeske koloanje en hannelspost stifte op it tichteby lizzende "Hoop-Eilân". De bedoeling fan Egede wie it bekearen fan de Noarske kolonisten, mar hy ûntduts dat dy allegear stoarn wienen (der wie al sa'n 300 jier gjin kontakt mei it heitelân west). Boppedat die bliken dat it gjin gaadlik plak foar in delsetting wie en op 29 augustus 1728 waard Godthåb stifte.
Fuort dêrnei stjoerde ening Freark IV trije fregatten mei personeel en materialen om in fort bouwe te kinnen. De measten fan harren wiene feroardielden en prosituëes dêr't de measten fan al yn it jier sroaren oan skuorbot en oare syktes.
Fan 1733 oant 1734 wie dêr in wetterpokke-epidemy; it grutste part fan de lânseigen befolking stoar dêroan en Hans Egede syn frou ek. Nei 15 jier Grienlân, yn 1736, gie Hans Egede werom nei Denemark. Soan Paul Egede bleau efter om it wurk fan syn âlden fuort te setten. Fierders gienen ek Moravyske misjonarissen yn dy kontreien oan it wurk.
Om 1850 hinne rekke it gebiet om Nuuk yn in krisis. De Europeanen hienen sykten meibrocht dêr't de Grienlanners gjin wjerstân tsjin hienen en in kultuer ynbrocht dy't botste mei dy fan de lânseigen befolkingmeibrocht. In protte Grienlanners libben yn earmoed. Yn 1853 kaam Hinrich Johannes Rink yn Grienlân oan en hy seach dat de Grienlanners in protte fan harren kultuer en identiteit ûnder de ynfloed fan de Denen ferlern hiene. Dêrom sette er yn 1861 út ein mei Grienlân syn earste krante, Atuagagdliutt, dy't in Grienlanner as redakteur hie. Dy yn Nuuk festige krante soe letter in soad betsjutte foar it begryp fan de Grienlanners fan harren eigen kultuer.
Mei de iepening yn 1874 fan de Grienlânske kweekskoalle waard Godthåb in ûnderwiissintrum. De universiteit fan Grienlân, Ilisimatusarfik, is dêr ek festige.
Yn 1908 waard in nije bestjoerlike regeling fan kracht dy't foarseach yn de oprjochting fan fan twa die regionale (parlemintêre) fergaderingen. Dy waarden yn 1950 ferienige en yn Godthåb festige. Dêrom lei it foar de hân dat nei de status aparte fan Grienlân yn 1979 it Grienlânske parlemint, it Landsting, ek syn sit yn Godthåb krige. Teffens waard de namme doe feroare yn it Grienlânske Nuuk.
Yn 1940 waard der in Amerikaansk en in Kanadeesk konsulaat festige yn Nuuk.
Lykas yn de rest fan Grienlân, bestiet ek de befolking fan Nuuk út sawol Inuit as Denen. Mear as in tredde part fan de Grienlânske befolking wennet yn Nuuk en omlizzende plakken.
Toerisme
De plak is tige gaadlik foar alderlei bûtendoaraktiviteiten. Sa binne dêr twa skiliften tsjinoer de lofthaven, in golfbaan (de meast hurde fan de wrâld is de hjitting), ferskate tracks foar hikers en yn de omkriten is moai fiskwetter. Ek klimmers kinne dêr goed telâne. Fierders hat Nuuk in swimbad, Malik neamd, in kultuereel sintrum en in bioskoop,Katuaq en ferskate museums.
Ferfier
Nuuk hat in ynternasjonale lofthaven op likernôch 3 km fan it sintrum ôf. Air Greenland fiert 6 dagen yn de wike flechten út mei de De Havilland Canada DHC-7 nei û.o. Sisimiut, Narsarsuaq, Kangerlussuaq, Ilulissat en Kulusuk. Icelandair fersoarget yn de simmermoannen in ferbining mei Reykjavik mei in De Havilland Canada DHC-8.
Royal Arctic Line fart eltse wike nei lytsere plakken yn de omkriten; Arctic Umiaq Line ûnderhâldt in boattsjinst de Grienlânske westkust by del.
Yn Nuuk sels riidt Nuup Bussii fan moarns ier oant jûns let op ferskate rûtes tusken it stedssintrum (Bycenter), de bûtenwyk Nuussuaq, it fleanfjild de Atlantyske haven.
Sustersteden
Aalborg (Denemark), sûnt 2002
Cuxhaven (Dútslân)- Lyngby-Taarbæk (Denemark)
Huddinge (Sweden)
Vantaa (Finlân), sûnt 1965
