Dyk: ferskil tusken ferzjes

Ut Wikipedy
Content deleted Content added
Wikix (oerlis | bydragen)
JAnDbot (oerlis | bydragen)
L r2.5.2) (Bot - derby: be, be-x-old, cs, et, io, it, ja, lb, ro, ru, sq, sv, vec, vi - oars: en
Rigel 24: Rigel 24:


[[af:Dyk]]
[[af:Dyk]]
[[be:Дамба]]
[[be-x-old:Дамба]]
[[bg:Дига]]
[[bg:Дига]]
[[br:Chaoser]]
[[br:Chaoser]]
[[ca:Dic]]
[[ca:Dic]]
[[cs:Hráz (stavba)]]
[[da:Dige]]
[[da:Dige]]
[[de:Deich]]
[[de:Deich]]
[[en:Dike (construction)]]
[[en:Levee]]
[[eo:Digo]]
[[eo:Digo]]
[[es:Dique]]
[[es:Dique]]
[[et:Tamm (ehitis)]]
[[fr:Digue]]
[[fr:Digue]]
[[gl:Dique]]
[[gl:Dique]]
[[ia:Dica]]
[[ia:Dica]]
[[io:Digo]]
[[it:Argine]]
[[ja:干拓堤防]]
[[lb:Däich]]
[[nds:Diek (Bowark)]]
[[nds:Diek (Bowark)]]
[[nl:Dijk (waterkering)]]
[[nl:Dijk (waterkering)]]
Rigel 41: Rigel 49:
[[pl:Grobla]]
[[pl:Grobla]]
[[pt:Dique]]
[[pt:Dique]]
[[ro:Dig]]
[[ru:Дамба]]
[[sq:Diga]]
[[sv:Vall (anläggning)]]
[[vec:Àrzere]]
[[vi:Đê]]

De ferzje fan 18 apr 2011 om 15.01

In dyk mei weidzjende skiep yn Dútslân
Basaltblokken foar beskerming fan it dyklichem

In dyk is in troch minsken oanleine wetterkearing dy't in gebiet beskermet tsjin in hege wetterstân en weagen. In grûnlichem dat permanint belêste wurdt troch in wetter mei relatyf fêst peil wurdt in kaaidyk neamd.

Binnen Nederlân binne twa (bestjoerlike) typen diken: de primêre wetterkearings en regionale wetterkearings dy't meastentiidssekundêre wetterkearings neamd wurde. De primêre wetterkerings beskermje ús tsjin it bûtenwetter, it wetter dat ûnkontrolearber stige kin lykas op see, de grutte rivieren, de Markermar en de Iselmar.

De regionale wetterkearings beskermje ús tsjin it binnenwetter yn marren, boezems en kanalen. Yn it westen fan Nederlân binne dit faaks boezemkaaien. Under de regionale kearingen falle ek slieperdiken.

De feankaai fan Wilnis is in foarbyld fan in regionale wetterkearing.

Wierdyk

Oan de súdlike ouwer fan it eartiidske eilân Wieringen, dat skol ôfrint, waard yn de Midsieuwen in seewarring oanlein besteande út in dûbele rige peallen, dy't oanienslutend fertikaal yn de grûn setten waarden. Yn de tuskenromte fan likernôch 2 meter waard seegers propke en ôfdekt mei sân. Dat seegers waard, ticht yn'e buert, yn de Waadsee ôfmeand. It bliek de wûndelike eigenskip te hawwen dat it net fergiet of ferrottet. Sa'n dyk bliek bûtengewoan stoarmfêst omdat it seegers ek in fearjende eigenskip hat. Dêrom waard it seegers oant yn it begjin fan de 20e ieu, in soad brûkt as bêde- en kessenfolling. Soksoarte dyk wurdt in wierdyk neamd,der -by fersin- fan útgeande dat it seegers ta de seewieren hearde.

Dy wierdyk funksjonearre lange tiid goed, oant yn de 18e ieu de pealwjim tasloech, dy't de houten balken opfriet en dêrmei it skelet fan de dyk ferneatige. Doe waard besluten de bûtenside fan de dyk te ferstevigjen mei opsteapele basaltblokken, dy't út Noarwegen oanfierd waarden.

Folle letter pas, krige men yn'er gaten dat in dyk mei in grutte deldracht oan de seekant better bestand wie tjin it bûtsen fan de weagen. Doe waarden de basaltblokken skol tsjin'e dyk oanlein.

De wierdyk oan de súdkant fan Wieringen waard de ôfrûne jierren foar in part rekonstruearre, wêrby't de trije fazes fan de ûntwikkeling fan de dyk edukatyf tentoansteld binne. It seegers dat foar de rekonstrukje nedich wie, groeit net meaer yn de Waadsee en moast ymportearre wurde fan de Dútske Eastseekust.