Komeet: ferskil tusken ferzjes

Ut Wikipedy
Content deleted Content added
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
red
L r2.7.1) (Bot - derby: nl:Komeet
Rigel 62: Rigel 62:
[[bs:Kometa]]
[[bs:Kometa]]
[[ca:Cometa]]
[[ca:Cometa]]
[[cy:Comed]]
[[cs:Kometa]]
[[cs:Kometa]]
[[cv:Вутлă хӳре]]
[[cv:Вутлă хӳре]]
[[cy:Comed]]
[[da:Komet]]
[[da:Komet]]
[[de:Komet]]
[[de:Komet]]
Rigel 90: Rigel 90:
[[ia:Cometa]]
[[ia:Cometa]]
[[id:Komet]]
[[id:Komet]]
[[yi:קאמעט]]
[[io:Kometo]]
[[io:Kometo]]
[[is:Halastjarna]]
[[is:Halastjarna]]
Rigel 104: Rigel 105:
[[lt:Kometa]]
[[lt:Kometa]]
[[lv:Komēta]]
[[lv:Komēta]]
[[my:ကြယ်တံခွန်]]
[[mk:Комета]]
[[mk:Комета]]
[[ml:ധൂമകേതു]]
[[ml:ധൂമകേതു]]
Rigel 109: Rigel 111:
[[ms:Komet]]
[[ms:Komet]]
[[mt:Kometa]]
[[mt:Kometa]]
[[my:ကြယ်တံခွန်]]
[[nah:Cītlalin popōca]]
[[nah:Cītlalin popōca]]
[[nds:Komet]]
[[nds:Komet]]
[[ne:लामपुछ्रे तारा]]
[[ne:लामपुछ्रे तारा]]
[[new:धूम्रकेतू]]
[[new:धूम्रकेतू]]
[[nl:Komeet]]
[[nn:Komet]]
[[nn:Komet]]
[[no:Komet]]
[[no:Komet]]
Rigel 154: Rigel 156:
[[vi:Sao chổi]]
[[vi:Sao chổi]]
[[war:Kometa]]
[[war:Kometa]]
[[yi:קאמעט]]
[[zh:彗星]]
[[zh:彗星]]
[[zh-yue:彗星]]
[[zh-min-nan:Tn̂g-boé-chheⁿ]]
[[zh-min-nan:Tn̂g-boé-chheⁿ]]
[[zh-yue:彗星]]

De ferzje fan 11 apr 2011 om 22.41

Komeet Hale-Bopp op 29 maart 1997 fotogravearre boppe Pazin, Kroaasje
Komeet Hale-Bopp (11 maart 1997) mei blauwe plasma- en wite stofsturt. Yn beide sturten binne strielen en piken te ûnderskieden. Blackwater Falls State Park, Davis (West Virginia) mei in 20-sm f/1.5 Schmidt teleskoop, beljochtingstiid 1 minút.

Kometen binne lytse hemellichemsn dy't frij faak tige elliptyske banen om in stjer draaie en út iis, gas en stof bestean ("smoarge snieballen"). As in komeet ticht genôch by in stjer komt en waarmer wurdt sublimearret in diel fan de matearje wêrút ze bestiet om in saneamde koma (in atmosfear) en/of in komeetsturt te foarmjen. It fêste diel fan de komeet wurdt dan de komeetkearn neamd.

Kometen besteane út in kearn (1-50 kilometer) mei dêromhinne in gaswolk (koma) fan 100.000-1.000.000 kilometer grut en ien of mear lange sturten (oant mear as 150 miljoen kilometer lang). De omrintiid om de stjer kin in jier oant tûzenen jierren bedrage.

Uterlik en gearstalling

Komeet en sturt yn baan om de sinne
Simulaasje fan de baan fan in komeet

As in komeet it sinnestelsel binnenfleant, waarmet se op en begjint it iis dêr't se út bestiet te sublimearjen.

Koma

Dit gas foarmet in wolk om de kearn, dy't bekend stiet as de koma. Troch it bytsje swiertekrêft fan de komeetkearn wurdt de koma begrinze trochdat de molekulen yn dizze wolk ôfbrutsen wurde ûnder ynfloed fan sinneljocht.

Plasmasturt

De oerbleaune, laden molekúlfragminten wurde dêrnei opfage troch de sinnewyn, dy't se meisleept yn de foarm fan in rjochte sturt. It giet benammen om H2O+, OH+, CO+, CO2+, CH+ en N2+. Dizze plasmasturt of ioanesturt is faak blau op foto's. De breedte leit tusken de 100.000 en 1 miljoen kilometer, wylst de lingte yn sichtber ljocht meastal miljoenen kilometers lang binne, soms mear as 1 AU. Plasmasturten wize altiten fan de sinne ôf en meitsje in hoeke fan in pear graden mei de rjochting nei de sinne: se rinne efter op de beweging fan de komeet. Plasmasturten hjitte type I sturten. Deze sturten fertoane in detaillearre, feroarlike struktuer, karakteristyk foar magnetisearre plasma's lykas yn de sinnekorona.

Oan dizze side wurdt noch wurke!

Fier hjir asjebleaft gjin bewurkings út
oant de skriuwer mei de side klear is.


Men sjocht

  1. strielen: tinne bondels mei diktes fan 4000 - 8000 kilometer
  2. knopen en kronkels dy't beweging en fersnelling fan de komeetkop ôf sjen litte. Voorkomende snelheden zijn 10 km/s bij de kop tot 250 km/s aan het andere uiteinde van een komeet.

Soms komt een plasmasturt los fan de komeet, waarschijnlijk door wisselwerking met de zonnewind.

Stofsturt

Kometen hebben vaak nog een tweede staart, de stofstaart. Deze staart bestaat uit stofdeeltjes, die de ruimte ingejaagd worden onder het geweld van het gas dat van de komeetkern verdampt. Deze deeltjes zijn - anders dan de gassen in de ionenstaart - zwaar genoeg om volgens de wetten van Kepler een gebogen baan te volgen. De stofdeeltjes in deze staart weerkaatsen zonlicht, waardoor de staart wit oplicht. Stofstaarten heten type II (of III) staarten en kunnen 10 miljoen kilometer lang zijn. Binnen de stofstaart ziet men soms

  1. synchrone banden vanuit de kern fan de komeet
  2. striae, een reeks smalle, evenwijdige banden die niet naar de komeetkern wijzen. Ze worden meestal ver weg van de komeetkern waargenomen.
  3. stofsporen, smalle details die as lange bogen waargenomen worden in it ynfraread
  4. piek of waaier naar de zon toe
  5. neck line structure aan de schaduwkant van de coma


Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Berjocht:Link FA Berjocht:Link FA Berjocht:Link FA Berjocht:Link FA Berjocht:Link FA