Komeet

Komeet Hale-Bopp op 29 maart 1997 fotogravearre boppe Pazin, Kroaasje.

[[Ofbyld:Halebopp031197.jpg|thumb|right|Komeet Hale-Bopp (11 maart 1997) mei blauwe plasma- en wite stofsturt. Yn beide sturten binne strielen en piken te ûnderskieden. Blackwater Falls State Park, Davis (West Virginia) mei in 20-sm f/1.5 Schmidt teleskoop, beljochtingstiid 1 minút. Kometen binne lytse hemellichemsn dy't frij faak tige elliptyske banen om in stjer draaie en út iis, gas en stof bestean ("smoarge snieballen"). As in komeet ticht genôch by in stjer komt en waarmer wurdt sublimearret in diel fan de matearje wêrút ze bestiet om in saneamde koma (in atmosfear) en/of in komeetsturt te foarmjen. It fêste diel fan de komeet wurdt dan de komeetkearn neamd.

Kometen besteane út in kearn (1-50 kilometer) mei dêromhinne in gaswolk (koma) fan 100.000-1.000.000 kilometer grut en ien of mear lange sturten (oant mear as 150 miljoen kilometer lang). De omrintiid om de stjer kin in jier oant tûzenen jierren bedrage.

Uterlik en gearstalling

Komeet en sturt yn baan om de sinne

Simulaasje fan de baan fan in komeet

As in komeet it sinnestelsel binnenfleant, waarmet se op en begjint it iis dêr't se út bestiet te sublimearjen.

Koma

Dit gas foarmet in wolk om de kearn, dy't bekend stiet as de koma. Troch it bytsje swiertekrêft fan de komeetkearn wurdt de koma begrinze trochdat de molekulen yn dizze wolk ôfbrutsen wurde ûnder ynfloed fan sinneljocht.

Plasmasturt

De oerbleaune, laden molekúlfragminten wurde dêrnei opfage troch de sinnewyn, dy't se meisleept yn de foarm fan in rjochte sturt. It giet benammen om H₂O⁺, OH⁺, CO⁺, CO₂⁺, CH⁺ en N₂⁺.

Oan dizze side wurdt noch wurke! Fier hjir asjebleaft gjin bewurkings út oant de skriuwer mei de side klear is.

Dizze plasmasturt of ioanesturt is faak blau op foto's. De breedte ligt tussen de 100.000 en 1 miljoen kilometer, terwijl de lengte in zichtbaar licht meestal miljoenen kilometers lang zijn, soms meer dan 1 AU. Plasmastaarten wijzen altijd van de zon af en maakt een hoek van een paar graden met de richting naar de zon: ze lopen achter op de beweging van de komeet. Plasmastaarten heten type I staarten. Deze staarten vertonen een gedetailleerde, veranderlijke structuur, karakteristiek voor gemagnetiseerde plasma's zoals in de zonnecorona. Men ziet

1. stralen: dunne bundels met diktes van 4000 tot 8000 kilometer
2. knopen en kronkels die beweging en versnelling van de komeetkop af laten zien. Voorkomende snelheden zijn 10 km/s bij de kop tot 250 km/s aan het andere uiteinde van een komeet.

Soms komt een plasmastaart los van de komeet, waarschijnlijk door wisselwerking met de zonnewind.

Stofsturt

Kometen hebben vaak nog een tweede staart, de stofstaart. Deze staart bestaat uit stofdeeltjes, die de ruimte ingejaagd worden onder het geweld van het gas dat van de komeetkern verdampt. Deze deeltjes zijn - anders dan de gassen in de ionenstaart - zwaar genoeg om volgens de wetten van Kepler een gebogen baan te volgen. De stofdeeltjes in deze staart weerkaatsen zonlicht, waardoor de staart wit oplicht. Stofstaarten heten type II (of III) staarten en kunnen 10 miljoen kilometer lang zijn. Binnen de stofstaart ziet men soms

1. synchrone banden vanuit de kern fan de komeet
2. striae, een reeks smalle, evenwijdige banden die niet naar de komeetkern wijzen. Ze worden meestal ver weg van de komeetkern waargenomen.
3. stofsporen, smalle details die as lange bogen waargenomen worden in it ynfraread
4. piek of waaier naar de zon toe
5. neck line structure aan de schaduwkant van de coma

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

http://www.urania.be/sterrenkunde/zonnestelsel/kometen.php (algemene introductie) http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap060523.html bewegende beelden van de passage van Schwassmann-Wachmann 3 in mei 2006 (in) NASA's Deep Impact-perskit van juli 2005.

Commons

Wikimedia Commons

Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Comets fan Wikimedia Commons.