Bôge (boukunde): ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added

Inline

De ferzje fan 21 feb 2011 om 10.02

In bôgekonstruksje is in oerspanning yn in bûgde foarm, dy't in frije konstruksje oplevert tusken twa steunpunten. Faak is de bôge útfierd yn natuerstien en/of bakstien en binne de stienen fan de bôge keggefoarmich. Yn it krêftenspel jildt foar de meast brûkte bôgefoarmen: nammerste leger de bôge (de saneamde stek), nammerste grutter de sydwertse krêften (spatkrêften). In ferwulf is op te fetsjen as in trijediminsjonale tapassing fan in bôgekonstruksje. Yn de boukunde wurdt in bôge faak tapast, omdat it fan natuere in sterke konstruksje foarmet. Yn it ferline wie in bôgekonstruksje faak de ienige manier om grutte romtes te oerspannen, en der dêrnei wer boppe-op te bouwen. Pas sûnt de útfining fan de bôge as draachkonstruksje koenen gebouwen as katedralen boud wurde.

In alternatyf foar de bôge is de latei, in ynmitsele draachstien of draachbalke. Sûnt de útfining fan it wapene en foarspande beton wurdt de bôge net folle mear brûkt.

Romaanse bôgen binne sirkelfoarmich. Yn Europa wurde dizze bôgen útsein yn tsjerken en in soad oantroffen yn brêgen. Yn de goatyk waarden spitsbôgen tapast, it foar fan de spitsbôge mei de rûnbôge is ûnder mear de fariabel ferhâlding tusken hichte en oerspanning.

De Spaanske arsjitekt Antoni Gaudí (1852-1926), in grûnlizzer fan de organyske arsjitektuer, brûkte spesjale foarmen fan bôgen. Om te bepalen of deze sterk genoeg waren, maakte hij een schaalmodel van de boog met touwtjes, de zogeheten kettinglijn. Dit model hing op zijn kop. Met gewichten simuleerde Gaudí de krachten die op de boog zouden gaan werken. Hiermee ging de touwboog vanzelf in de juiste, stabiele, vorm hangen.

Oan dizze side wurdt noch wurke! Fier hjir asjebleaft gjin bewurkings út oant de skriuwer mei de side klear is.

Technyske begripen by bôgen

Formeel - tijdelijke ondersteuningsconstructie bij het vervaardigen van de boog;
Berte - punt waar de loodrechte kant van de muur of kolom overgaat in de boog;
Krún - bovenste punt van de boog;
Sluitsteen - middelste steen van een gemetselde boog, soms in natuursteen uitgevoerd
Poarring, pylk of stek - de afstand tussen het hoogste punt van een segmentboog (binnenbooglijn) en de lijn die de geboorten van de boog verbindt;
Poarringpunt - het middelpunt van waaruit de boog wordt getrokken of de plaats waar de draad wordt vastgezet om de juiste richting van de voegen tussen de stenen te bepalen;
Stek - hichteferskil in het midden tussen de onderzijde en de geboorten van de boog (met uitzondering van stijgende boog);
Flinter - helpmiddel dat gebruikt wordt bij het uitzetten en metselen van een ellipsboog
Fierstraal - (tinkbyldige) line(n) fan de poarring nei de bôge(foegen);

Bôgefoarmen

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

{{{boarnefermelding}}}

Commons

Op Wikimedia Commons kinne jo mear ôfbyldings en oare media fine dy te krijen hawwe mei:

Arch

@@ Rigel 1: / Rigel 1: @@
 [[Ofbyld:Apotheek Voorstraat.jpg|thumb|''Bôgekonstruksjes yn in [[Gevel|fasade]] Apteek De Liefde yn Utert)]]
 In '''bôge'''konstruksje is in oerspanning yn in bûgde foarm, dy't in frije konstruksje oplevert tusken twa steunpunten. Faak is de bôge útfierd yn [[natuerstien]] en/of [[bakstien]] en binne de stienen fan de bôge keggefoarmich. Yn it krêftenspel jildt foar de meast brûkte bôgefoarmen: nammerste leger de bôge (de saneamde ''stek''), nammerste grutter de sydwertse krêften ([[spatkrêft]]en). In [[ferwulf]] is op te fetsjen as in [[Trijediminsjonaal|trijediminsjonale]] tapassing fan in bôgekonstruksje.
+Yn de [[boukunde]] wurdt in ''bôge'' faak tapast, omdat it fan natuere in sterke [[konstruksje]] foarmet. Yn it ferline wie in bôgekonstruksje faak de ienige manier om grutte romtes te oerspannen, en der dêrnei wer boppe-op te bouwen. Pas sûnt de útfining fan de bôge as [[draachkonstruksje]] koenen gebouwen as [[katedraal|katedralen]] boud wurde.
-{{wurk}}
-Yn de [[boukunde]] wurdt in ''bôge'' faak tapast, omdat it fan natuere in sterke [[constructie]] vormt. In het verleden was een boogconstructie vaak de enige manier om grote ruimten te overspannen, en er vervolgens weer bovenop te bouwen. Pas sinds de [[uitvinding]] van de boog als [[draagconstructie]] konden gebouwen as [[katedraal|katedralen]] boud wurde.
-In alternatyf foar de bôge is de [[latei]], een [[metselen|ingemetselde]] draagsteen of draagbalk.
+In alternatyf foar de bôge is de [[latei]], in [[mitselje|ynmitsele]] draachstien of draachbalke.
-Sinds de uitvinding van het gewapende en voorgespannen [[beton]] wordt de boog nog nauwelijks gebruikt.
+Sûnt de útfining fan it wapene en foarspande [[beton]] wurdt de bôge net folle mear brûkt.
-[[Romaanse arsjitektuer|Romaanse]] bôgen zijn cirkelvormig. In Europa worden deze bogen behalve in kerken ook veel aangetroffen in bruggen. In de [[gotiek]] werden [[spitsboog|spitsbogen]] toegepast, het voordeel hiervan ten opzichte van de rondboog is onder meer dat de verhouding tussen hoogte en overspanning variabel is.
+[[Romaanse arsjitektuer|Romaanse]] bôgen binne sirkelfoarmich. Yn Europa wurde dizze bôgen útsein yn tsjerken en in soad oantroffen yn brêgen. Yn de [[goatyk]] waarden [[spitsbôge|spitsbôgen]] tapast, it foar fan de spitsbôge mei de rûnbôge is ûnder mear de fariabel ferhâlding tusken hichte en oerspanning.
-De Spaanse [[arsjitekt]] [[Antoni Gaudí]] (1852-1926), in grûnlizzer fan de [[organische architectuur]], gebruikte speciale vormen van bogen. Om te bepalen of deze sterk genoeg waren, maakte hij een schaalmodel van de boog met touwtjes, de zogeheten [[kettinglijn]]. Dit model hing op zijn kop. Met gewichten simuleerde Gaudí de [[kracht]]en die op de boog zouden gaan werken. Hiermee ging de touwboog vanzelf in de juiste, stabiele, vorm hangen.
+De Spaanske [[arsjitekt]] [[Antoni Gaudí]] (1852-1926), in grûnlizzer fan de [[organyske arsjitektuer]], brûkte spesjale foarmen fan bôgen. Om te bepalen of deze sterk genoeg waren, maakte hij een schaalmodel van de boog met touwtjes, de zogeheten [[kettinglijn]]. Dit model hing op zijn kop. Met gewichten simuleerde Gaudí de [[kracht]]en die op de boog zouden gaan werken. Hiermee ging de touwboog vanzelf in de juiste, stabiele, vorm hangen.
+{{wurk}}
 == Technyske begripen by bôgen ==