Keninkryk Wesseks: ferskil tusken ferzjes

←Toan eardere ferskillen Neikommende ferskillen →

Content deleted Content added

Inline

De ferzje fan 2 okt 2010 om 12.03

Oan dizze side wurdt noch wurke! Fier hjir asjebleaft gjin bewurkings út oant de skriuwer mei de side klear is.

Wesseks wie ien fan de sân Angelsaksyske keninkriken (ek bekend as de heptargy) dy't foarôf gienen oan it feriene keninkryk Ingelân. It lei yn it suden en súdwesten fan it lân. De namme is ûntliend oan de ynwenners, de West-Saksen. It waard in saneamd earldom (de Ingelske tsjinhinger fan in greefskip) nei Knud de Gruute syn feroveringstochten yn 1016, en fan 1020 oant 1066. Nei de Normandyske ynfaazje fan 1066 ferdwûnen de Ingelske earldoms en waard Wesseks ferdield ûnder de neifolgers fan Willem de Oermasterder.

Skiednis

Wesseks bestie fanôf de 6e ieu oant it ûntean fan de Ingelske steat yn de 9e ieu. Neffens it histoaryske wurk fan namme, de Angel-Saksyske Kronyk (ASK), waard Wesseks stichte troch de keningen Cerdic en syn soan Cynric, hoewol't it bewiis hjirfoar ûnbrekt.

It histoaryske Wesseks begjint mei Ceawlin (560-591?), neffens de tradysje de soan fan Cynric. Syn machtsbasis lei yn de westlike Teemsdelling, mei Dorchester yn Oxfordshire as haadplak. Hy wreide it ryk nei alle kanten út, benammen nei it westen ta. Hy jildt as de twadde Bretwalda (opperkening).

Letter waard it ryk ek nei it suden (Hampshire en Wight) en súddwesten (Dorset en Somerset, letter Devon) útwreide. Tagelyk waard it noardlik part fan it gebiet lykwols ynnaam troch it keninkryk Mercia. Dêrom waard Winchester yn it suden in nij bestjoerssintrum.

De namme Wesseks waard doe trouwens noch net brûkt. Earst nei it regear fan Ine (± 700) waard sprutsen oer de 'West Saksen', en noch wer letter waard it gebiet as Wesseks oantsjut. Earder hjitte it Gewisse of Gewissae. Dizze benamming waard wol ferbûn mei de mytologyske 'Gewis', de pake fan Cerdic, mar it is nei alle gedachten earder in âld Saksysk wurd dat 'bûnsgenoaten' betsjut.

De lettere útwreiding fan Wesseks mei it Devon en Cornwall fan no, die de macht fan de keningen tanimmen. Dit foarkaam ek dat Ingelân út it suden wei troch de Wytsingen ferovere wurde koe. Ien fan de meast wichtige West-Saksyske delsettingen wie Winchester, dat yn 871 troch Alfred de Grute haadstêd makke waard.

It keninskip yn Wesseks wie net suver erflik. De sterkste gadingmakker út foaroansteande famyljes waard keazen of namm sels de macht oer. De ynterne striid dy't dat fan gefolgen hie, sil it keninkryk bytiden ferswakke hawwe. Faaks wie der somtiden gjin wiere kening omdat der gjin ûnderkening útkypte.

Na de dood van koning Offa van Mercia kwam het koninkrijk Wessex op de voorgrond, eerst onder Egbert (802-839), die door Northumbria en Mercia werd erkend als Bretwalda (heerser van geheel Brittannië), daarna onder zijn zoon Ethelbald (839-859). Onder de regering van deze laatste namen de invallen van de Vikingen toe en toen Alfred de Grutte (870-899) op de troon kwam, waren de Noormannen of Denen in bezit van geheel East Anglia en de oostelijke Midlands. Door zijn overwinning bij Edington in 878 wist Alfred de onafhankelijkheid van Wessex te handhaven en in 886 sloot hij een verdrag met de Deense kening Guthrum waarbij aan de Scandinavische invaller een deel van Engeland werd afgestaan, later bekend als de Danelaw.

De naam Wessex herleefde in de boeken van de 19e eeuwse romanschrijver en dichter Thomas Hardy.

Keningen fan Wesseks

De list is de tradisjonele list fan keningen fan Wesseks, mei feiten sa't de keningslisten fan Wesseks dy jouwe. De Angel-Saksyske Kronyk jout oare feiten: (Cerdic 519-534, Cynric 534-560, Ceawlin 560-591). Dizze datums binne faaks mei opset sin betider mei as doel:

Om it feit dat Ceawlin foar Ethelbert fan Kent bretwalda wie oerienstimme te litten mei, sa't men tocht, mar wierskynlik net klopjende, datearring fan it begjin fan Ethelreds regear op ± 560.
Om it keningshûs fan Wesseks in gruttere âldens en sa mear status te jaan.

#	NAMME	PERIOADE	Opmerkingen:
1	Cerdic	538 - 554
2	Cynric	554 - 581
3	Ceawlin	581 - 588
4	Ceol	588 - 594
5	Ceolwulf	594 - 611
6	Cynegils	611 - 643
7	Cenwalh	643 - 674
8	Seaxburh	674	keninginne
9	Æscwine	674 - 676
10	Centwine	676 - 685
11	Cædwalla	685 - 688
12	Ine	688 - 726
13	Æthelheard	726 - 740
14	Cuthred	740 - 756
15	Sigebert	756 - 757
16	Cynewulf	757 - 786
17	Beorthric	786 - 802
18	Egbert	802 - 839
19	Æthelwulf	839 - 855
20	Æthelbald	855 - 860
21	Æthelbert	860 - 866
22	Æthelred	866 - 871
23	Alfred	871 - 899

Cerdic, sa't John Speed him foarstelde yn 1611
Cynegils troch John Speed (1611)
Egbert
Ethelwulf

@@ Rigel 1: / Rigel 1: @@
 {{wurk}}
 [[File:British kingdoms c 800.svg|thumb|Keninkriken yn Brittanje ±800]]
-'''Wesseks''' wie ien fan de sân Angelsaksyske keninkriken (ek bekend as de [[heptargy]]) dy't foarôf gienen oan it feriene keninkryk [[Ingelân]]. It lei yn it suden en súdwesten fan it lân. De namme is ûntliend oan de ynwenners, de West-Saksen.
+'''Wesseks''' wie ien fan de sân Angelsaksyske keninkriken (ek bekend as de [[heptargy]]) dy't foarôf gienen oan it feriene keninkryk [[Ingelân]]. It lei yn it suden en súdwesten fan it lân. De namme is ûntliend oan de ynwenners, de West-Saksen. It waard in saneamd ''earldom'' (de Ingelske tsjinhinger fan in greefskip) nei [[Knud de Gruute]] syn feroveringstochten yn 1016, en fan 1020 oant 1066. Nei de Normandyske ynfaazje fan 1066 ferdwûnen de Ingelske earldoms en waard Wesseks ferdield ûnder de neifolgers fan [[Willem de Oermasterder]].
+== Skiednis ==
 Wesseks bestie fanôf de [[6e ieu]] oant it ûntean fan de Ingelske steat yn de [[9e ieu]]. Neffens it histoaryske wurk fan namme, de [[Angel-Saksyske Kronyk]] (ASK), waard Wesseks stichte troch de keningen [[Cerdic]] en syn soan [[Cynric]], hoewol't it bewiis hjirfoar ûnbrekt.
@@ Rigel 14: / Rigel 15: @@
 It keninskip yn Wesseks wie net suver erflik. De sterkste gadingmakker út foaroansteande famyljes waard keazen of namm sels de macht oer. De ynterne striid dy't dat fan gefolgen hie, sil it keninkryk bytiden ferswakke hawwe. Faaks wie der somtiden gjin wiere kening omdat der gjin ûnderkening útkypte.
+Na de dood van koning [[Offa]] van Mercia kwam het koninkrijk Wessex op de voorgrond, eerst onder [[Egbert fan Wesseks|Egbert]] (802-839), die door [[Northumbria]] en [[Mercia]] werd erkend als [[Bretwalda]] (heerser van geheel Brittannië), daarna onder zijn zoon [[Ethelbald fan Wesseks|Ethelbald]] (839-859). Onder de regering van deze laatste namen de invallen van de Vikingen toe en toen [[Alfred de Grutte]] (870-899) op de troon kwam, waren de Noormannen of Denen in bezit van geheel [[East Anglia]] en de oostelijke Midlands. Door zijn overwinning bij Edington in [[878]] wist Alfred de onafhankelijkheid van Wessex te handhaven en in 886 sloot hij een verdrag met de Deense kening [[Guthrum]] waarbij aan de Scandinavische invaller een deel van Engeland werd afgestaan, later bekend als de [[Danelaw]].
+De naam Wessex herleefde in de boeken van de [[19e eeuw]]se romanschrijver en dichter [[Thomas Hardy]].
 == Keningen fan Wesseks ==