Septimius Sevearus: ferskil tusken ferzjes

Ut Wikipedy
Content deleted Content added
Wikix (oerlis | bydragen)
kat
oanf, red
Rigel 1: Rigel 1:
[[Ofbyld:Septimius Severus busto-Musei Capitolini.jpg|right|thumb|300px|Byld fan Septimus Severus]]
[[Ofbyld:Septimius Severus busto-Musei Capitolini.jpg|right|thumb|300px|Byld fan Septimus Severus]]


'''Septimius Severus''' ([[11 april]] [[145]] – [[4 febrewaris]] [[211]]) (ek wol '''Lusius Septimus Severus''') wie [[List fan Romeinske keizers|Keizer fan Rome]] fan [[193]] oant [[211]].
'''Septimius Severus''' ([[11 april]] [[145]] – [[4 febrewaris]] [[211]]) (ek wol '''Lusius Septimus Severus''') wie [[List fan Romeinske keizers|Keizer fan Rome]] fan [[193]] oant [[211]]. Hy stiet bekend as in krêftich hearsker dy't it yntern ferdielde Romeinske ryk nei in boargerkriich op 'e nij ûnder ien gesach feriene. Hy wie de lêste keizer dy't nije gebieten oan it ympearium tafoege.


== Jonge jierren ==
== Jonge jierren ==
Rigel 11: Rigel 11:
Tagelyk hienen oare troepen yn oare parten fan it ryk om deselde reden ek harren kommandanten ta keizer útroppen: [[Klodius Albinus]] (gûverneur fan Brittanje) en [[Pessennius Niger]] (gûverneur fan Syrje). Lykwols hie Severus mear legioenen ta syn beskikking en ek wied er it tichtst by Rome. Hy sette him ta de haadstêd en liet keizer Julianus ôfsette en fermoardzje. De moardners fan Pertinaks waarden opspoard en ek terjochtsteld.
Tagelyk hienen oare troepen yn oare parten fan it ryk om deselde reden ek harren kommandanten ta keizer útroppen: [[Klodius Albinus]] (gûverneur fan Brittanje) en [[Pessennius Niger]] (gûverneur fan Syrje). Lykwols hie Severus mear legioenen ta syn beskikking en ek wied er it tichtst by Rome. Hy sette him ta de haadstêd en liet keizer Julianus ôfsette en fermoardzje. De moardners fan Pertinaks waarden opspoard en ek terjochtsteld.


As earste moast Severus foar rêst soargje en him mei de oare útroppen keizers bemuoie. Hy sluet frede mei Klodius Albinus en joech him de titel ''Caesar''. Dêrnei konsintrearre hy him op Pessennius Niger dy't yn it easten hearske. Nei in drege striid yn [[Cilicia]] hied er yn [[194]] it hiele ryk ûnder kontrôle.
As earste moast Severus foar rêst soargje en him mei de oare útroppen keizers bemuoie. Dêrom sluet er frede mei Klodius Albinus en joech him de titel ''Caesar''. Dêrnei konsintrearre hy him op Pessennius Niger yn it easten. Dizze rivaal waard stipe troch in oan de [[Parten]] ûnderhearrige Mesopotamyske kening. Nei in bloedige striid yn [[Cilicia]] wie yn [[194]] it hiele keizerryk ûnder kontrôle fan Severus. Omdat er de Partyske rol as ynmingen yn Romeinske de oangelegenheden beskôge, foel er ek Irak binnen, dêr't hy yn 195 de steatjes Edessa en Nisibis anneksearre en omfoarme ta in nije provinsje, [[Mesopotamia|Mesopotaamje]].


Al gau beluts Severus syn soannen by it regear fan it ryk. Hy joech Karakalla yn [[195]] de titel ''Caesar'' en liet de [[senaat (Rome)|senaat]] Albinus ta steatsfijân ferklearje. Severus fersloech Albinus yn ien fan de grutste fjildslaggen út de Romeinske skiednis, nammentlik yn [[slach by Lyon|Lugdunum]] op [[19 febrewaris]] [[197]]. Albinus moast flechtsje en die himsels tekoart.
Al gau beluts Severus syn soannen by it regear fan it ryk. Hy joech Karakalla yn [[195]] de titel ''Caesar'' en liet de [[senaat (Rome)|senaat]] Albinus ta steatsfijân ferklearje. Severus fersloech Albinus yn ien fan de grutste fjildslaggen út de Romeinske skiednis, nammentlik yn [[slach by Lyon|Lugdunum]] op [[19 febrewaris]] [[197]]. Albinus moast flechtsje en die himsels tekoart.


Dêrnei wie Severus fan 197 oant 202 op fjildtocht yn it easten en late it leger by de [[Eufraat]] lâns nei [[Partje|Partia]] dêr't de haadstêd [[Ctesiphon]] yn [[198]] troch him oermastere waard. De stêd waard leechrôve, alle mannen deade en de om-ende-by hûnderttûzen froulju en bern dy't it oerlibbe hienen as slaven meinomd. Fan 208 oant 211 wie hy in Brittanje en joech dêr lieding oer oan in rige fjildtochten tsjin de [[Kaledoanjers|Kaledoanyske]] stammen út wat tsjintwurdich Skotlân is. Karakalla krige no de titel fan ''Augustus'' (meikeizer) en syn jongste soan Geta joech er de frijkommende titel ''Caesar''. Yn [[209]] liet er ek Geta beneame as meikeizer.
Neidat Severus de steat yntern op oarde brocht hie woe hy dizze ek nei bûten ta fersterke. De eardere ferovering fan Mesopotaamje wie as definsive maatregel dien en bedoeld om de wolfearende provinsje Syrje mear feiligens te bieden, en yn dat ljocht moat ek syn twadde Partyske fjildtocht sjoen wurde. Yn 197/198 fear hy de rivier de [[Eufraat]] ôf en ferovere ferfolgens tegearre mei syn soans [[Partje|Partia]] en de haadstêd [[Ctesiphon]] dy't troch him leechrôve waard, alle manlju deade en de om-ende-by hûnderttûzen froulju en bern dy't it oerlibbe hienen as slaven meinomd. Karakalla krige no de titel fan ''Augustus'' (meikeizer) en syn jongste soan Geta joech er de frijkommende titel ''Caesar''. Yn [[209]] liet er ek Geta beneame as meikeizer.

Fan 208 oant 211 wie Severus in Brittanje en joech dêr lieding oer oan in rige fjildtochten tsjin de [[Kaledoanjers|Kaledoanyske]] stammen út wat tsjintwurdich Skotlân is.


== Ein ==
== Ein ==

De ferzje fan 26 sep 2010 om 15.39

Byld fan Septimus Severus

Septimius Severus (11 april 1454 febrewaris 211) (ek wol Lusius Septimus Severus) wie Keizer fan Rome fan 193 oant 211. Hy stiet bekend as in krêftich hearsker dy't it yntern ferdielde Romeinske ryk nei in boargerkriich op 'e nij ûnder ien gesach feriene. Hy wie de lêste keizer dy't nije gebieten oan it ympearium tafoege.

Jonge jierren

Septimius Severus waard berne yn de Noard-Afrikaanske stêd Leptis Magna (ek Lepcis Magna). Hy troude yn 187 mei in rike Syryske prinses Julia Domna (syn twadde houlik). Yn 188 en 189 krige hy twa soannen, de takomstige keizers Karakalla en Geta. Yn it jier 190 wie hy konsul fan Rome.

Striid om de Macht

Doe't keizer Pertinaks op 28 maart 193 fermoarde waard en der in boargeroarloch ûntstie yn it Romeinske ryk, wie Septimius op dat stuit gûverneur yn Boppe-Pannoanje. Hy hie it dêr te sizzen oer in oantal legioenen. Amperoan 12 dagen, neidat yn Rome it keizerskip by opbod ferkocht wie oan de heechste bieder, Didius Julianus, rôpen syn soldaten him út ta tsjinkeizer op 9 april.

Tagelyk hienen oare troepen yn oare parten fan it ryk om deselde reden ek harren kommandanten ta keizer útroppen: Klodius Albinus (gûverneur fan Brittanje) en Pessennius Niger (gûverneur fan Syrje). Lykwols hie Severus mear legioenen ta syn beskikking en ek wied er it tichtst by Rome. Hy sette him ta de haadstêd en liet keizer Julianus ôfsette en fermoardzje. De moardners fan Pertinaks waarden opspoard en ek terjochtsteld.

As earste moast Severus foar rêst soargje en him mei de oare útroppen keizers bemuoie. Dêrom sluet er frede mei Klodius Albinus en joech him de titel Caesar. Dêrnei konsintrearre hy him op Pessennius Niger yn it easten. Dizze rivaal waard stipe troch in oan de Parten ûnderhearrige Mesopotamyske kening. Nei in bloedige striid yn Cilicia wie yn 194 it hiele keizerryk ûnder kontrôle fan Severus. Omdat er de Partyske rol as ynmingen yn Romeinske de oangelegenheden beskôge, foel er ek Irak binnen, dêr't hy yn 195 de steatjes Edessa en Nisibis anneksearre en omfoarme ta in nije provinsje, Mesopotaamje.

Al gau beluts Severus syn soannen by it regear fan it ryk. Hy joech Karakalla yn 195 de titel Caesar en liet de senaat Albinus ta steatsfijân ferklearje. Severus fersloech Albinus yn ien fan de grutste fjildslaggen út de Romeinske skiednis, nammentlik yn Lugdunum op 19 febrewaris 197. Albinus moast flechtsje en die himsels tekoart.

Neidat Severus de steat yntern op oarde brocht hie woe hy dizze ek nei bûten ta fersterke. De eardere ferovering fan Mesopotaamje wie as definsive maatregel dien en bedoeld om de wolfearende provinsje Syrje mear feiligens te bieden, en yn dat ljocht moat ek syn twadde Partyske fjildtocht sjoen wurde. Yn 197/198 fear hy de rivier de Eufraat ôf en ferovere ferfolgens tegearre mei syn soans Partia en de haadstêd Ctesiphon dy't troch him leechrôve waard, alle manlju deade en de om-ende-by hûnderttûzen froulju en bern dy't it oerlibbe hienen as slaven meinomd. Karakalla krige no de titel fan Augustus (meikeizer) en syn jongste soan Geta joech er de frijkommende titel Caesar. Yn 209 liet er ek Geta beneame as meikeizer.

Fan 208 oant 211 wie Severus in Brittanje en joech dêr lieding oer oan in rige fjildtochten tsjin de Kaledoanyske stammen út wat tsjintwurdich Skotlân is.

Ein

Utsein Partia, oermastere Severus ek gebieten yn Noard-Afrika en rjochte hy syn oandacht op Brittanje, dêr't hy de tachtich jier âlde muorre fan Hadrianus wêr nedich werstelle liet. Op 65-jierrige leeftyd stoar er in natuerlike dea op 4 febrewaris 211 yn York. Syn beide soannen folgen him op.

Keppeling om utens