Frysk hynder: ferskil tusken ferzjes
No edit summary |
|||
| Rigel 7: | Rigel 7: | ||
Yn de achtjinde en njoggentjinde ieu wie it Fryske Hynder tige populêr op hurddraverijen. Earst waard allinich riden ûnder de man mar letter ek foar de [[sjeas]]. Alle jierren waard op ''Kening swipe-dei'' yn [[Ljouwert]] in hurddraverij hâlden om in [[gouden swipe]] dy't fan [[1823]] ôf alle jierren beskikber steld waard troch de kening. Oan it ein fan de njoggentjinde ieu makke de opkomst fan spesjaal foar it draven fokte Russyske en Amerikaanske dravers in ein oan de draverskarriêre fan it Fryske Hynder. |
Yn de achtjinde en njoggentjinde ieu wie it Fryske Hynder tige populêr op hurddraverijen. Earst waard allinich riden ûnder de man mar letter ek foar de [[sjeas]]. Alle jierren waard op ''Kening swipe-dei'' yn [[Ljouwert]] in hurddraverij hâlden om in [[gouden swipe]] dy't fan [[1823]] ôf alle jierren beskikber steld waard troch de kening. Oan it ein fan de njoggentjinde ieu makke de opkomst fan spesjaal foar it draven fokte Russyske en Amerikaanske dravers in ein oan de draverskarriêre fan it Fryske Hynder. |
||
Hynders binne dik |
|||
== Frysk Hynste-Stamboek == |
|||
Om't der yn de 19e ieu steeds mear krúst waard mei oare rassen drige it Fryske ras te ferdwinen. Om dit foar te kommen waard op [[1 maaie]] [[1897]] it [[Frysk Hynste-Stamboek]] oprjochte yn herberch ''De Trije Romers'' yn [[Reduzum]]. Yn it begjin registrearre it stamboek sawol sûvere Friezen en krúste hynders, mar dan wol yn aparte boeken. Letter is dêr allinich de registraasje fan de Friezen oerbleaun. |
|||
Troch de mechanisaasje fan de lânbou wie oan it ein fan de sechticher jierren in djiptepunt foar it Fryske Hynder. Noch mar sa'n 1.000 hynders stienen noch ynskreaun yn de registers fan it stamboek. Mei tank oan inkele fokkers dy’t it Fryske Hynder behâlde woenen, is der net krúst mei oare hynsterassen en beskikke wy no noch oer in Frysk Hynder. Yn 2003 wienen der al wer 40.000 Fryske hynders. |
|||
=== Arabo-Fries === |
|||
Tsjintwurdich is de Europeeske Arabo-Friezen Feriening (EAFV) dwaande in lyts diel Arabyske folbloed yn it Fryske hynder werom te fokken, om se mear geskikt te meitsjen foar de sport. Arabo-Fryske hynders wurden (noch) net opnommen yn it Friesch Paarden Stamboek (FPS). In Arabo-Fries is dus net samar in Fries dy’t krúst is mei in Arabier, mar in útbalansearre fokprodukt. |
|||
== Skaaimerken == |
== Skaaimerken == |
||
De ferzje fan 19 apr 2010 om 10.29
It Frysk Hynder is it âldste ynlânske hynsteras fan Nederlân. Syn woartels geane fier werom yn’e tiid. Al yn de 13e ieu wie de Fries bekend en de Fries fan no fertoant noch hieltiten dúdlike oerienkomsten mei syn fiere foarâlden.
Iere Skiednis
It Fryske Hynder waard nei alle gedachten al mear as 3.000 jier lyn brûkt. Út âlde boarnen docht bliken dat it hynder al brûkt waard troch de Romeinen, dy’t it hynder tige wurdearren. Se namen de Fries mei as oarlochshynder, yn de fjildtocht nei Ingelân. Yn de Midsieuwen waard de Fries benammen as kriichshynder brûkt. Yn de Tachtichjierrige Oarloch leveren krusings mei Spaanske hynders, benammen Andalûzjers yn de santjinde ieu in aktyf en alsidich type Fries op.
Yn de achtjinde en njoggentjinde ieu wie it Fryske Hynder tige populêr op hurddraverijen. Earst waard allinich riden ûnder de man mar letter ek foar de sjeas. Alle jierren waard op Kening swipe-dei yn Ljouwert in hurddraverij hâlden om in gouden swipe dy't fan 1823 ôf alle jierren beskikber steld waard troch de kening. Oan it ein fan de njoggentjinde ieu makke de opkomst fan spesjaal foar it draven fokte Russyske en Amerikaanske dravers in ein oan de draverskarriêre fan it Fryske Hynder.
Hynders binne dik
Skaaimerken
It Fryske Hynder is in sierlik eagjend hynder mei in soad behing en in grutske hâlding. It lichem is kompakt en sterk.
- Hierren: De manen binne lang, fol en slaggerich, lykas de sturt.
- Holle: De Fries hat in fine holle mei koarte, skerpe en beweechlike earen.
- Hals: Heechoppich en bûgd.
- Skoft: Tige leech.
- Skouders: De skouders binne krêftich ûntwikkele.
- Skonken: Nochal koart, mar stevich, lang behierre en mei in fetlok.
- Kleur: In Fries is suver altyd swart sûnder ôftekeningen. Ôftekeningen binne dan ek ferbean, hoewol’t in lyts koltsje in inkele kear troch de fingers sjoen wurdt. In inkele kear komt der in tige seldsume brune fariant foar.
- Hichte: Tusken 1,50 m en 1,70 m.
It brûken
Bekend binne de Friezen foaral fan de sjownûmerrubriken, dêr’t se foar de Fryske Sjeas rinne en riden wurde troch boeren en boerinnen yn Fryske dracht. Mar ek ûnder it seal prestearret de Fries goed. De Fries hat dúdlik oanlis foar dressuer en hy wurdt ek in soad brûkt as hegeskoallehynder, bygelyks yn’t sirkus.
Peter Spahn rydt mei de hynst Adel 357 mei yn de ynternasjionale Grand Prix, krekt as Goffert 369 en Belinda Nairn-Wertman dat yn Amearika dogge. In tal Nederlânske amasônes binne hast startberjochtige foar de Grand Prix mei harren Fries.
De Fries is lykwols net geskikt foar de springsport. It hynder is nammentlik oarspronklik fokt as wurkhynder dat troch de wike gewoan ploegje moast, en op snein waard it hynder foar de koets spand at de famylje nei’t tsjerke ta gie.
Beweging
De Fries hat in hege knibbelaksje yn draaf, de galop is heech sprongen en toant in soad spektakel. De Fries beweecht him steatich en floeiend.
Karakter
De Fries is freonlik, libben mar mak, yntelligint, learderich en trou. Fierder is hy in gewillige wurker. Ek hat it Frysk Hynder in koele holle en is dêrtroch tige geskikt foar rekreatyf riden en bûtenritten.
Sjoch ek
- Wikiwurdboek-side - Frysk hynder
Keppelings om utens
- Friezen en Galop Nijsgjirrich artikel oer Fryske hynders en galoptrening.
- Webstee fan it Frysk Hynste-Stamboek.
- Jeropeekse Arabo-Friezen Feriening.
Literatuer
- ir. G.J.A. Bouma, Het Friese paard.