Loadewyk de Fromme: ferskil tusken ferzjes

←Toan eardere ferskillen Neikommende ferskillen →

Content deleted Content added

Inline

De ferzje fan 18 nov 2009 om 16.46

Loadewyk I de Fromme (Chasseneuil by Poitiers, april, juny of augustus 778 - Ingelheim am Rhein, 20 juny 840) wie in Frankyske kening. Hy folgde syn heit Karel de Grutte op as kening nei dy syn dea yn 814 en regearde fan 814 oant syn dea yn 840. Paus Stefanus V kroande him yn 816 as keizer fan it Westen.

It wie Lodewyk syn stribjen om de neilittenskip fan syn heit fêst te hâlden. Dat die er yn earste plak mei it trochfieren fan leauwensherfoarmings. Mar hy regele de eigen opfolging tige min, en syn regear waard kenmerke troch fernederings en mislearrings.

Skiednis

Doe’t syn heit yn Noard-Spanje op fjildtocht wie, befoel syn mem fan in twilling op 11 april (mar it kin ek yn july of augustus 778 west hawwe) yn de Palts fan Chasseneuil by Poitiers. Nei it thúskommen fan Karel waarden sy doopt mei de nammen Loadewyk en Lothare. De Karolingyske keningsnammen Karel, Karloman en Pippyn wienen al ferjûn oan Karel syn oare soannen. Fan dizze twilling stoar de lytse Lothar al gau yn 779, wylst Loadewyk sûn bleaun.

Doe't er 16 wie, troude hy mei Ermengarde fan Haspengouw yn 794, dêr't hy trije soannen by hie: Lothar, Pippyn en Loadewyk de Dútser. Letter troude er mei Judit fan Beieren, dy't him de fjirde soan joech: Karel.

Yn 814 stoar Karel de Grutte en waard Loadewyk de opfolger. Der wienen gjin opfolgingsswierrichheden, want Loadewyk wie doe syn noch iennige libjende soan. Dêrmei waard Loadewyk mei syn 36 jier allinnichhearser oer it Frankyske Ryk, krekt as syn heit dat west hie.

De earste regearjierren

De earste faze fan syn regear waard kenmerke troch yntinsive wetjouwing op wrâldsk en tsjerklik mêd. Wylst syn heit it Frankyske ryk útwreide hie, besocht Loadewyk de grutte fan it ryk fêst te hâlden en it yn stevich fûnemint te jaan. Yn dit opsicht fierde hy in strange herfoarming troch fan it kleasterlibben. Soks waard troch de geastlikheid posityf ûntfongen en soe der ta liede dat de keizer en klerus ek yn de takomst wichtige kwestjes mei inoar regelen. Yn dizze tiid is ek de gedachte ûntstien fan de ienheid fan it Ryk ûnder it kristendom. It wie benammen troch Loadewyk syn goede relaasje mei de tsjerke en syn tige kristlike libbensoertsjûging en libben dat hy nei de dea de bynamme fan 'de Fromme krige. Yn 816 waard Loadewyk troch paus Stefanus IV as keizer kroand.

Tegearre mei de klerus besocht Lodewyk yn july 817 middels de Ordinatio Imperii (Ordening fan it Ryk) de kristlike ienheid op syn grûngebiet ek foar te takomst te behâlden. Dizze oardering hâlde yn dat de aldste soan Lothar as mei-keizer kroand waard en dat hy nei it ferstjerren fan Loadewyk de keizerstitel krije soe. De beide oare soannen Pippyn en Loadewyk de Dútser krigen allinnich de keninklike waardichheid en in dielkeninkryk - efter mekoar Akwitaanje en Beieren - tawiisd, wylst Lothar as kening fan it Middenryk en keizer de absolute oerhearskippij oer syn broers besitte soe. De ryksoardering fan 817 wie dêrmei in modern polityk ûntwerp foar de oplossing fan in eksplosyf probleem, dêr't de kimen foar takomstige konflikten lykwols al yn ynboud wienen.

Krisis

It kaam al gauris ta in útbarsting. Nei de dea fan syn earste frou Ermengarde troude Lodewyk de Fromme yn 818 foar de twadde kear, diskear mei de Beierske Judit. Op oantrunen fan syn ambisjeuze frou skonk hy yn 829 op de Ryksdei fan Worms syn jongste soan Karel de Elzas, it Swaben en Boergonje .

Dat wienen lykswols de kearnlannen fan it Frankyske Ryk en Lothar de âldste soan, koe syn ûntefredenens hjiroer net ferberge. As gefolch hjirfan bruts der yn 830 in oanhâldende machtstriid út tusken Loadewyk mei syn trije âldste soannen, en tagelyk ek tusken de bruorren ûnderling.

Lang om let seach it der nei út, dat it ta in beslissend treffen komme soe yn de simmer fan 833, doe’t de legers fan de keizer en dy't fan de trije bruorren by Kolmar (Elzas), tsjin inoar kamen te stean. Dat it net ta in fjildslach komme soe, kaam om't in soad fan Loadewyk syn soldaten nei de fijan oerrûn. Dat foarfal soe de skiednis yngean as it Lügenfeld.

Ein

De triomfearjende bruorren setten doe harren heit finzen en leinen him inkele fernederjende betingsten op. Yn Reims waard hy symboalysk fan de kerkdrompel band en moast er yn it iepenbier in skuldbekentnis ôflizze.

@@ Rigel 1: / Rigel 1: @@
-[[Ofbyld:Louis Ier le Pieux ou le Débonnaire.jpg|right|250px|Loadewyk de Fromme]]
+[[Ofbyld:Louis Ier le Pieux ou le Débonnaire.jpg|right|Loadewyk de Fromme]]
-'''Loadewyk I de Fromme''' ([[Chasseneuil-du-Poitou|Chasseneuil]] by [[Poitiers]], [[april]], [[juny]] of [[augustus]] [[778]] - [[Ingelheim am Rhein]], [[20 juny]] [[840]]) wie in [[Franken|Frankyske]] kening. Hy folgde syn heit [[Karel de Grutte]] op as kening nei syn dea yn [[814]] en regearde fan [[814]] oant syn dea yn [[840]]. [[Paus Stefanus V]] kroande him yn [[816]] as [[keizer]] fan it Westen.
+'''Loadewyk I de Fromme''' ([[Chasseneuil-du-Poitou|Chasseneuil]] by [[Poitiers]], [[april]], [[juny]] of [[augustus]] [[778]] - [[Ingelheim am Rhein]], [[20 juny]] [[840]]) wie in [[Franken|Frankyske]] kening. Hy folgde syn heit [[Karel de Grutte]] op as kening nei dy syn dea yn [[814]] en regearde fan 814 oant syn dea yn [[840]]. [[Paus Stefanus V]] kroande him yn [[816]] as [[keizer]] fan it Westen.
-It wie Lodewyk syn stribjen om de neilittenskip fan syn heit fêst te hâlden, dat die er yn earste plak mei it trochfieren fan leauwensherfoarmingen. Mar hy regele de eigen opfolging tige min, en syn regear waard kenmerke troch fernederingen en mislearringen.
+It wie Lodewyk syn stribjen om de neilittenskip fan syn heit fêst te hâlden. Dat die er yn earste plak mei it trochfieren fan leauwensherfoarmings. Mar hy regele de eigen opfolging tige min, en syn regear waard kenmerke troch fernederings en mislearrings.
 == Skiednis ==
-Doe’t syn heit yn Noard-[[Spanje]] op fjildtocht wie, befoel syn mem fan in twilling op [[11 april]] (mar it kin ek yn july of augustus [[778]] west hawwe) yn de Palts fan Chasseneuil by Poitiers. Nei it thúskommen fan Karel waarden sy doopt mei de nammen Loadewyk en Lothare. De Karolingyske keningsnammen Karel, Karloman en Pepyn wienen al ferjûn oan Karel syn oare soannen. Fan dizze twilling stoar de lytse Lothar al gau yn [[779]], wylst Loadewyk sûn bleaun.
+Doe’t syn heit yn Noard-[[Spanje]] op fjildtocht wie, befoel syn mem fan in twilling op [[11 april]] (mar it kin ek yn july of augustus [[778]] west hawwe) yn de Palts fan Chasseneuil by Poitiers. Nei it thúskommen fan Karel waarden sy doopt mei de nammen Loadewyk en Lothare. De Karolingyske keningsnammen Karel, Karloman en Pippyn wienen al ferjûn oan Karel syn oare soannen. Fan dizze twilling stoar de lytse Lothar al gau yn [[779]], wylst Loadewyk sûn bleaun.
-Op 16-jierrige leeftyd troude hy mei [[Ermengarde fan Haspengouw|Ermengarde]] yn [[794]], dêr't hy trije soannen by hie: [[Lotharius I|Lothar]], [[Pepyn fan Akwitaanje|Pepyn]] en [[Loadewyk de Dútser]]. Letter soe hy mei [[Judith fan Beieren|Judith]] trouwe, dy't him de fjirde soan joech: [[Karel de Keale|Karel]].
+Doe't er 16 wie, troude hy mei [[Ermengarde fan Haspengouw]] yn [[794]], dêr't hy trije soannen by hie: [[Lotharius I|Lothar]], [[Pippyn fan Akwitaanje|Pippyn]] en [[Loadewyk de Dútser]]. Letter troude er mei [[Judit fan Beieren]], dy't him de fjirde soan joech: [[Karel de Keale|Karel]].
 Yn [[814]] stoar Karel de Grutte en waard Loadewyk de opfolger. Der wienen gjin opfolgingsswierrichheden, want Loadewyk wie doe syn noch iennige libjende soan. Dêrmei waard Loadewyk mei syn 36 jier allinnichhearser oer it [[Frankyske Ryk]], krekt as syn heit dat west hie.
@@ Rigel 14: / Rigel 14: @@
 De earste faze fan syn regear waard kenmerke troch yntinsive wetjouwing op wrâldsk en tsjerklik mêd. Wylst syn heit it Frankyske ryk útwreide hie, besocht Loadewyk de grutte fan it ryk fêst te hâlden en it yn stevich fûnemint te jaan. Yn dit opsicht fierde hy in strange herfoarming troch fan it kleasterlibben. Soks waard troch de geastlikheid posityf ûntfongen en soe der ta liede dat de keizer en klerus ek yn de takomst wichtige kwestjes mei inoar regelen. Yn dizze tiid is ek de gedachte ûntstien fan de ienheid fan it Ryk ûnder it [[kristendom]]. It wie benammen troch Loadewyk syn goede relaasje mei de tsjerke en syn tige kristlike libbensoertsjûging en libben dat hy nei de dea de bynamme fan 'de Fromme'' krige. Yn [[816]] waard Loadewyk troch paus [[Paus Stephanus IV (V)|Stefanus IV]] as keizer kroand.
-Tegearre mei de klerus besocht Lodewyk yn july [[817]] middels de [[Ordinatio Imperii]] (''Ordening fan it Ryk'') de kristlike ienheid op syn grûngebiet ek foar te takomst te behâlden. Dizze oardering hâlde yn dat de aldste soan [[Lotharius I|Lothar]] as mei-keizer kroand waard en dat hy nei it ferstjerren fan Loadewyk de keizerstitel krije soe. De beide oare soannen Pepyn en Loadewyk de Dútser krigen allinnich de keninklike waardichheid en in dielkeninkryk - efter mekoar [[Akwitaanje]] en [[Beieren]] - tawiisd, wylst Lothar as kening fan it [[Midden-Frânsje|Middenryk]] en keizer de absolute oerhearskippij oer syn broers besitte soe. De ryksoardering fan [[817]] wie dêrmei in modern polityk ûntwerp foar de oplossing fan in eksplosyf probleem, wêr't de kimen foar takomstige konflikten lykwols al ynboud wienen.
+Tegearre mei de klerus besocht Lodewyk yn july [[817]] middels de [[Ordinatio Imperii]] (''Ordening fan it Ryk'') de kristlike ienheid op syn grûngebiet ek foar te takomst te behâlden. Dizze oardering hâlde yn dat de aldste soan [[Lotharius I|Lothar]] as mei-keizer kroand waard en dat hy nei it ferstjerren fan Loadewyk de keizerstitel krije soe. De beide oare soannen Pippyn en Loadewyk de Dútser krigen allinnich de keninklike waardichheid en in dielkeninkryk - efter mekoar [[Akwitaanje]] en [[Beieren]] - tawiisd, wylst Lothar as kening fan it [[Midden-Frânsje|Middenryk]] en keizer de absolute oerhearskippij oer syn broers besitte soe. De ryksoardering fan [[817]] wie dêrmei in modern polityk ûntwerp foar de oplossing fan in eksplosyf probleem, dêr't de kimen foar takomstige konflikten lykwols al yn ynboud wienen.
 == Krisis ==
-It kaam al gauris ta in útbarsting. Nei de dea fan syn earste frou Ermengarde troude Lodewyk de Fromme yn [[818]] foar de twadde kear, diskear mei de Beierske Judith. Op oantrunen fan syn ambisjeuze frou skonk hy yn [[829]] op de [[Ryksdei]] fan [[Worms]] syn jongste soan Karel de [[Elzas]], it [[hartochdom Zwaben|Zwaben]] en [[Boergonje]] .
+It kaam al gauris ta in útbarsting. Nei de dea fan syn earste frou Ermengarde troude Lodewyk de Fromme yn [[818]] foar de twadde kear, diskear mei de Beierske Judit. Op oantrunen fan syn ambisjeuze frou skonk hy yn [[829]] op de [[Ryksdei]] fan [[Worms]] syn jongste soan Karel de [[Elzas]], it [[hartochdom Swaben|Swaben]] en [[Boergonje]] .
 Dat wienen lykswols de kearnlannen fan it Frankyske Ryk en Lothar de âldste soan, koe syn ûntefredenens hjiroer net ferberge. As gefolch hjirfan bruts der yn [[830]] in oanhâldende machtstriid út tusken Loadewyk mei syn trije âldste soannen, en tagelyk ek tusken de bruorren ûnderling.