Sompe: ferskil tusken ferzjes
rivieren en guon |
kat |
||
Rigel 1: | Rigel 1: | ||
[[Ofbyld:Anderen - moeras.jpg|thumb|right|300px|In sompe by Anderen yn Drinte.]] |
[[Ofbyld:Anderen - moeras.jpg|thumb|right|300px|In sompe by Anderen yn Drinte.]] |
||
In '''Sompe''', of '''Unlân''' is in oergongsgebiet tusken wetter en lân. It bestiet út in gebiet dat regelmjittich oerstreamd wurdt mei wetter, wêrnei it stadichoan wer opdroeget. |
In '''Sompe''', of '''Unlân''' is in oergongsgebiet tusken wetter en lân. It bestiet út in gebiet dat regelmjittich oerstreamd wurdt mei wetter, wêrnei't it stadichoan wer opdroeget. |
||
Sompen wurde skaaimerke troch in bysûnder ferskaat oan plant- en bistesoarten. Yn sompen binne in protte gerssoarten te finen. Ek [[reid]], [[tuorrebout]] en oare |
Sompen wurde skaaimerke troch in bysûnder ferskaat oan plant- en bistesoarten. Yn sompen binne in protte gerssoarten te finen. Ek [[reid]], [[tuorrebout]] en oare krûdeftige-plânten binne in protte te finen yn de omkriten fan sompen. It wetter yn in sompe kin sawol [[farskwetter|farsk-]] as [[sâltwetter]] wêze. Foar guon bisten is in sompe de wichtichste lokaasje as briedplak. |
||
Yn |
Yn wêzen is de sompe in tuskenfaze yn de ûntwikkeling dy't yn stân hâlden wurdt troch bisten of minsken. By bisten moate wy tinke oan bygelyks de [[Eastfardersplassen]] yn [[Flevolân]]. Hjir hâlde [[goes|guozzen]] harren eigen libbensgebiet yn stân troch it iten fan reid. As der in tiidlang lykwols neat bart, dan sil in sompe stadichoan ‘ferlânje’. It wurdt dan dus wer gewoan lân. |
||
Oan de kust |
Oan de kust bestean ek sompen, de saneamde ‘tijsompen’. Dizzen binne meastal te finen by de mûnings fan rivieren en tusken [[sânbank|sânbanken]] tichtby de kust en it fêstelân. Se besteane út gebieten mei in protte [[sân]] of tinne [[klaai]]. De [[Tantramar Sompen]] yn East-[[Kanada]] binne hjir in foarbyld fan. |
||
By in sompe fynt faak in |
By in sompe fynt faak in ôfbraak proses plak fan deade planten en bisten. Dit proses produsearret gassen dy’t sompegassen hjitte. Dat gas kin troch sels-ûntflamming as [[dwaalljocht]], in ljochtblau ljocht, boppe in sompe sjoen wurde. |
||
Hjoed de dei wurde troch minsken ek wel keunstmjittige sompen oanlein om bygelyks ôffalwetter út fifers te |
Hjoed de dei wurde troch minsken ek wel keunstmjittige sompen oanlein om bygelyks ôffalwetter út fifers te suverjen. |
||
==List fan sompen== |
==List fan sompen== |
||
Rigel 47: | Rigel 47: | ||
*[http://www.bcgov.net/bftlib/marshes.htm Marshes of de Lowcountry (Ingelsk)] |
*[http://www.bcgov.net/bftlib/marshes.htm Marshes of de Lowcountry (Ingelsk)] |
||
*[http://www.esterosdelibera.com/ Webstee oer de Ibera Sompen (Ingels en Spaansk)] |
*[http://www.esterosdelibera.com/ Webstee oer de Ibera Sompen (Ingels en Spaansk)] |
||
[[Kategory:Geografy]] |
|||
[[Kategory:Biology]] |
|||
[[ar:أهوار]] |
[[ar:أهوار]] |
De ferzje fan 3 apr 2008 om 17.45
In Sompe, of Unlân is in oergongsgebiet tusken wetter en lân. It bestiet út in gebiet dat regelmjittich oerstreamd wurdt mei wetter, wêrnei't it stadichoan wer opdroeget.
Sompen wurde skaaimerke troch in bysûnder ferskaat oan plant- en bistesoarten. Yn sompen binne in protte gerssoarten te finen. Ek reid, tuorrebout en oare krûdeftige-plânten binne in protte te finen yn de omkriten fan sompen. It wetter yn in sompe kin sawol farsk- as sâltwetter wêze. Foar guon bisten is in sompe de wichtichste lokaasje as briedplak.
Yn wêzen is de sompe in tuskenfaze yn de ûntwikkeling dy't yn stân hâlden wurdt troch bisten of minsken. By bisten moate wy tinke oan bygelyks de Eastfardersplassen yn Flevolân. Hjir hâlde guozzen harren eigen libbensgebiet yn stân troch it iten fan reid. As der in tiidlang lykwols neat bart, dan sil in sompe stadichoan ‘ferlânje’. It wurdt dan dus wer gewoan lân.
Oan de kust bestean ek sompen, de saneamde ‘tijsompen’. Dizzen binne meastal te finen by de mûnings fan rivieren en tusken sânbanken tichtby de kust en it fêstelân. Se besteane út gebieten mei in protte sân of tinne klaai. De Tantramar Sompen yn East-Kanada binne hjir in foarbyld fan.
By in sompe fynt faak in ôfbraak proses plak fan deade planten en bisten. Dit proses produsearret gassen dy’t sompegassen hjitte. Dat gas kin troch sels-ûntflamming as dwaalljocht, in ljochtblau ljocht, boppe in sompe sjoen wurde.
Hjoed de dei wurde troch minsken ek wel keunstmjittige sompen oanlein om bygelyks ôffalwetter út fifers te suverjen.
List fan sompen
Noard-Amearika
- Great Dismal Sompe (Florida)
- Okefenokeemsompe (Florida)
- Everglades (Florida)
- Sompen fan it leechlân (Súd-Karolina)
- Sompen fan Sentla (Meksiko)
- Tantramar Sompe (Kanada)
Súd-Amearika
- Pantanal (Brazylje, Bolivia en Paraguay)
- Los Llanos (Kolombia en Fenezuëla)
- Ibera Sompen (Argentynje)
Jeropa
- Flow Country (Skotlân)
- Biebrzasompen (Poalen)
- Hortobágy (Hongarije)
- Camargue (Frankryk)
- Pripjatsompen (Wyt-Ruslân en de Oekraïne)