Achterhoeksk

It Achterhoeksk is in Nederlânske streektaal dy’t sprutsen wurdt yn de Achterhoek yn de provinsje Gelderlân.

It Nederlânske dialekt hat in protte ynfloeden út it Dútsk. Tusken de ferskillende gebieten yn de Achterhoek bestean lytse ferskillen yn it dialekt. Sa wurdt yn it noarden en it easten fan de Achterhoek in dialekt sprutsen dat sterk op it Twents en it Sallâns liket. Wylst it dialekt yn het suden mear wei hat fan it East-Veluws. In offisjele stavering is der net, mar meastal wurdt wol deselde skriuwwize hantearre.

Stavering en spraaklear

De tsjintwurdige tiid yn it Achterhoeksk wurdt oars bûge as yn it Nederlânsk. It meartal is lyk oan de 2e persoan inkelfâld:

Tsjintwurdige tiid:

• Inkelfâld:

ik loope

i-j loopt

hee löp

• Meartal:

wi-j loopt

jullie loopt

zie loopt

Ferliene tiid:

ik leepe (sprek út: liepe)

i-j leep'n

hee leep

wi-j leep'n

jullie leep'n

zie leep'n

It foltôge dielwurd kriet in ‘e’ foar it wurd.

Umlaut: In oar kinmerk fan it Achterhoeksk is de ümlaut by ferlytswurden en by it meartal (ûngefear kreklik as yn it Dútsk):

Inkele foarbylden:

• Hûn: hond - höndjen - hönde
• Hân: hand - hendjen - hende
• Mûs: moes ("muis") - muusken - muuze
• Man: man - menneken - mansleu

Namfallen

Yn sommige gefallen binne de tredde en fjirde namfal te hearre:

• 1e namfal (ûnderwerp) 'De man / de vrouwe steet veur 't huus' (De man/de frou stiet foar it hús)
• 3e en 4e namfal: 'Den breef is veur d'n man / de vrouwe' (Die brief is foar de man / de frou)