Beetstersweach: ferskil tusken ferzjes
→20e iuw: bs |
|||
Rigel 56: | Rigel 56: | ||
=== Wenjend yn Beetstersweach === |
=== Wenjend yn Beetstersweach === |
||
* [[Rutger Hauer]] - akteur |
* [[Rutger Hauer]] - akteur (oant yn 2019) |
||
* [[Loek Hermans]] - foarsitter MKB |
* [[Loek Hermans]] - foarsitter MKB |
||
* [[Wopke de Vegt]] - reedriderstrener |
* [[Wopke de Vegt]] - reedriderstrener |
De ferzje fan 22 feb 2021 om 11.25
| |||||
Gemeente | Opsterlân | ||||
Ynwennertal (2012) | 3531 | ||||
Webstee | http://62.221.253.2/~tymo/Beetsterzwaag%20Digitaal/home.htm |
Beetstersweach is it haadplak fan de gemeente Opsterlân. It doarp leit súd fan Drachten. Beetstersweach hat likernôch 3.531 ynwenners (2012). Der binne in iepenbiere skoalle (De Trime) en in kristlike basisskoalle (De Paedwizer). Skoalle Lyndensteyn is in mytyl- en tyltylskoalle foar spesjaal- en fuortset ûnderwiis.
Skiednis
Beetstersweach wie eartiids in foarnaam doarp fanwege har adelike bewenners. Ek no noch hat it doarp in foarneam karakter; mids bosken en heidefjilden en mei in soad histoaryske huzen en moai oanleine tunen yn de buorren. De buorren binne teminsten trije-en-in-heale iuw âld en de histoaryske pannen tsjûgje fan de rike adel yn de 18e en 19e iuw. In foarfaar fan dy aadlike famyljes is Teije Eabels dy’t yn de earste helte fan de 16e iuw yn Duerswâld wenne. Guon út syn neiteam waarden troch it grutgrûnbesit grytman.
Beetstersweach is in lintdoarp, ûntstien op in sânrêch dy ‘t fan Ald Beets oer Beetstersweach yn de rjochting Drachten rint. It is fan’t westen út, fan Beets ôf, útgroeid ta in delsetting dêr‘t adel en patrisiaat harren bûtens bouwe lieten. Yn 1622 neamde Pier Winsemius it : een clein dorp in zijn begrijp, tamelyck vruchtbaer, maer verciert met een schone wei behuysde ende bestrate gebuyrte. Yn alle gefallen stienen dêr yn de twadde helte fan de 17e iuw al fjouwer bûtens.
18e iuw
Ein 18e iuw is De Sweach it foarnaamste doarp fan de gritenij en dêr stekt de 'Tegenwoordige Staat van Friesland' de loftrompet oer:Beetsterzwaag, een aangenaam en vermaaklyk Dorp, is van rondom met allerlei geboomte beplant en heeft een zeer schoone en bestraate buurt, waarin vercheiden treflyke huizen gevonden worden, onder welke nogthans uitmunt het schoone gebouw, dat is gesticht door wylen den Heere Martinus Fokkens, weleer Grietman van Opsterland, staande op het Westeinde ten Noorden van de buurt. Niet verre van daar zag men ook, in voorige dagen, een schoon huis, voorzien met een ruim Hornleger, beplant met voortreflyke Eiken boomen, doch die voor weinige jaaren zijn uitgeroeid, terwyl ook ‘t huis zelf thans van zyn voorig aanzien versteeken is, het draagt den naam van oud Fokkens en tegen over ‘t zelve staat ook nog een aanzienlyk en aangenaam gebouw, dat weleer bewoond werd door den Heere Saco van Teiens, in leeven Gedeputeerde Staat ten Landsdage. Wylen de Raadsheer Ayso van Boelens heeft hier ook veele jaaren gewoond op een schoone plaats.
Yn 1788 stie de tsjerke al oan de noardkant fan de hjoeddeiske Haadstrjitte. Ek yn Ald Beets, stie in tsjerke. De elite keas benammen foar dizze kontreien om de rêst en de bosken. Leanen en fersprate boskjes fûn men doedestiids al yn Beetstersweach, mar fan it begjin fan de 18e iuw ôf, begûnen de grutgrûnbesitters bosken oan de plantsjen op de heide en mear rendearjende lânderijen. It doarp ûntjoech him ta in eptich doarp foar de elite. By de âlde Hearenwei lâns wie yn de kearn sletten bebouwing ûntstien en oan de west- en eastkant stienen de bûtens yn farieard oanleine lânguodden.
19e iuw
Doe ‘t yn 1804 in nije tsjerke boud wurde koe, kaam dy wer op itselde plak, efter de bebouwing fan de Haadstrjitte. De tsjerke is in kloeke, ienfâldige sealtsjerke, mei in trijekantich koar en in toer mei in achtkantige spits en in liedklok út 1739. Yn de 20e iuw is der in konsistoarje bij oanboud.
Oan de westkant fan de Haadstrjitte stiet it út 1839 datearjende neoklassisistyske, eardere gritenijhûs dat yn 1909 ferhege is foar it kantongerjocht. Noch westliker stiet Fockensstate, in neitins oan de âldste fêstiging fan de elite. De âlde Fockensstate waard yn 1878 ôfbrutsen om dêrfoar yn it plak in foarein fan in pleats, nei in ûntwerp fan Luitje de Goed, del te setten. Dêr yn ‘e buert is yn 1822 Lyndenstein boud, dat letter in bernesikehûs waard en dêrta yn 1917 ferboud waard. It bûten hie in oertún fan Lucas Roodbaard.
Oan de eastlike flank fan de Haadstrjitte stiet it yn 1824 stichte Lycklamahûs mei in koetshús, dat ferskate kearen feroare is en no diel útmakket fan it gemeentehûs. Ek by dit aadlike hûs hearre tunen; yn de oertún steane kassen út de 19e iuw. Troch de frij sletten lintbebouwing fan de Hoofdstraat ha de útwreidings fan nei de oarloch – earst yn it suden en letter grutskaliger yn it noarden – ferbinings krigen dy ‘t in steech-karakter ha. Sa liket is dat de fariearde bebouwing amper ûnderbrutsen is.
20e iuw
Bûten de kom fan it doarp lizze, de eastkant út, Harinxmastate, dat noch altyd famyljebesit is en Huzinge Olterterp, it haadkantoar fan It Fryske Gea. Se lizze, krektlyk as Lauswold yn wrydske parken. Lauswold is in djoer hotel wurden. Jannewaris 2007 kaam it doarp prominint yn it nijs trochdat der formaasje besprekkingen foar it nije kabinet hâlden binne tusken CDA, PvdA en de ChristenUnie. Jan Peter Balkenende, Wouter Bos en André Rouvoet oerleinen dêr efter tichte doarren op lângoed Lauswolt ûnder lieding fan ynformateur Herman Wijffels.
Gebouwen
Beetstersweach hat moaie âlde gebouwen. Ien dy't bot opfalt is Lyndensteyn. It simmerferbliuw út fan de famylje Van Lynden út 1821 is letter troch de famylje ûnderbrocht yn de Corneliastifting. De stifting, neamd nei de jong ferstoarne Cornelia fan Lynden, moast in fergees sikehûs foar Fryske bern yn stân hâlde. No is it âlde hearehûs in refalidaasjesintrum. Oare histoaryske gebouwen yn de haadstrjitte binne:
- Bordena (1858)
- Lycklamahûs (1824)
- Fockensstate (1879)
- Kantongerjocht (1811)
- Harinxmastate
It lângoed Lauswolt, no in hotel, wie jannewaris 2007 it plak dêr't de 'geheime' besprekkingen hâlden waarden foar de kabinetsformaasje. Yn Lauswolt sit it ferneamde restaurant 'De Heeren Van Harinxma'.
Mienskip
Berne in Beetstersweach
- Sybrandus Johannes Fockema Andreae (rjochtshistoarikus) (1844-1921) - rjochtshistoarikus
- Pieter Albert Vincent van Harinxma thoe Slooten (22 oktober 1870), politikus († 1954)
- Albertus van Harinxma thoe Slooten (4 maaie 1872), jurist († 1940)
- Tiny Mulder (2 april 1921), fersetsfrou, sjoernaliste en dichteres
- Hilbert van der Duim (4 augustus 1957), reedrider
Wenjend yn Beetstersweach
- Rutger Hauer - akteur (oant yn 2019)
- Loek Hermans - foarsitter MKB
- Wopke de Vegt - reedriderstrener
- Joop Wittermans - akteur, toanielspiler
- Eja Siepman van den Berg - byldzjend keunstner
Ferieningen
- Frisia - gymnastyk
- VV De Sweach - fuotbal
Befolking
Bouwurken
-
Lauswolt
-
Harinxmastate
-
Harinxmastate
-
De Zandhoeve Haadstrjitte 89
-
Haadstrjitte 82
-
Lycklamahûs (gemeentehûs) Haadstrjitte 82
-
Diakonijhûs Haadstrjitte 79
-
Haadstrjitte 70
-
Haadstrjitte 62
-
Haadstrjitte 55
-
Haadstrjitte 34
-
Bordena Haadstrjitte 31
-
Finsteromlisting Bordena Haadstrjitte 31
-
Haadstrjitte 30
-
Sekretary Haadstrjitte 23
-
Earder gemeentehûs Haadstrjitte 17
-
Haadstrjitte 12
-
Eardere pastorije Haadstrjitte 8
-
Lyndensteyn Haadstrjitte 3
-
Bijgebou Lyndensteyn Haadstrjitte 3
-
Oertún Lyndensteyn Haadstrjitte 3
-
Haadstrjitte 2
-
Beetsterwei 16
Byldzjende keunst
-
Sculpture Jan Loman
-
Sculpture Marco Goldenbeld
-
Byld Joop van Bergen by notariskantoar oan It Merkelân
-
Byld Piet Hein Stulemeyer
-
Byld Piet Hein Stulemeyer
-
Neptunus troch Ignatius van Logteren (oertún Lyndensteyn)
-
Byld foartún Lyndensteyn
-
Byld foartún Lyndensteyn
-
Bylden foartún Lyndensteyn
-
Swerfstien park gemeentehûs
-
Sûnder titel Tellervo Kipp park gemeentehûs
-
DE aaisikers troch Frank Zeilstra park gemeentehûs
-
Sûnder titel troch Tseard en Sip Visser park gemeentehûs
Strjitten
Alle strjitten yn Beetstersweach.