Bolwurktsjerkje De Mouterij: ferskil tusken ferzjes

Ut Wikipedy
Content deleted Content added
http -> https
L [[]] weromset
Rigel 4: Rigel 4:
| ôfbyldingsbreedte =
| ôfbyldingsbreedte =
| ôfbyldingstekst = De Mouterij yn 2018
| ôfbyldingstekst = De Mouterij yn 2018
| lân = [[File:Flag of the Netherlands.svg|border|20px]] Nederlân
| lân = [[File:Flag of the Netherlands.svg|border|20px]] [[Nederlân]]
| bestjoerlike ienheid 1 = provinsje
| bestjoerlike ienheid 1 = provinsje
| namme bestjoerlike ienheid 1= [[File:Frisian flag.svg|border|20px]] Fryslân
| namme bestjoerlike ienheid 1= [[File:Frisian flag.svg|border|20px]] [[Fryslân]]
| bestjoerlike ienheid 2 = gemeente
| bestjoerlike ienheid 2 = gemeente
| namme bestjoerlike ienheid 2= [[File:Flagge fan de Waadhoeke.PNG|border|20px]] [[De Waadhoeke]]
| namme bestjoerlike ienheid 2= [[File:Flagge fan de Waadhoeke.PNG|border|20px]] [[De Waadhoeke]]
Rigel 36: Rigel 36:
| webside = <small>[https://www.demouterijfraneker.nl/ www.demouterijfraneker.nl]</small>
| webside = <small>[https://www.demouterijfraneker.nl/ www.demouterijfraneker.nl]</small>
}}
}}
'''Bolwurktsjerkje De Mouterij''' is in eardere [[minnisme|minnistyske]] [[fermanje]] en [[skûltsjerke]] yn 'e Fryske stêd [[Frjentsjer]].<ref name="fc">[https://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?v2=true&id=FRC-20180627-01047005 ''Bolwerkkerkje open voor publiek''], yn: de ''[[Frjentsjerter Krante]]'', 27 juny 2018, s.&nbsp;47.</ref> It [[tsjerke|tsjerkje]] stiet oan 'e [[Sulverstrjitte (Frjentsjer)|Sulverstrjitte]], mei de efteroan tsjin it [[Noarderbolwurk (Frjentsjer)|Noarderbolwurk]] oan. Oarspronklik wie yn it gebou in [[mouterij]] fêstige, dêr't [[mout]], in grûnstof foar it [[brouwerij|brouwen]] fan [[bier]], drûge en gebrûksree makke waard.<ref name="fc"/> Bolwurktsjerkje De Mouterij hat sûnt 1984 de status fan [[ryksmonumint]].<ref name="rce"/>
'''Bolwurktsjerkje De Mouterij''' is in eardere [[minnisme|minnistyske]] [[fermanje]] en [[skûltsjerke]] yn 'e [[Fyslân|Fryske]] [[stêd]] [[Frjentsjer]].<ref name="fc">[https://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?v2=true&id=FRC-20180627-01047005 ''Bolwerkkerkje open voor publiek''], yn: de ''[[Frjentsjerter Krante]]'', 27 juny 2018, s.&nbsp;47.</ref> It [[tsjerke|tsjerkje]] stiet oan 'e [[Sulverstrjitte (Frjentsjer)|Sulverstrjitte]], mei de efteroan tsjin it [[Noarderbolwurk (Frjentsjer)|Noarderbolwurk]] oan. Oarspronklik wie yn it gebou in [[mouterij]] fêstige, dêr't [[mout]], in grûnstof foar it [[brouwerij|brouwen]] fan [[bier]], drûge en gebrûksree makke waard.<ref name="fc"/> Bolwurktsjerkje De Mouterij hat sûnt [[1984]] de status fan [[ryksmonumint]].<ref name="rce"/>


==Skiednis==
==Skiednis==
It gebou waard yn [[1565]] boud mei hout dat neffens [[dendrology]]sk ûndersyk ôfkomstich wie út [[Noarwegen]].<ref name="fc"/> De earste achttjin jier die it nei alle gedachten tsjinst as wenhûs.<ref name="fc"/> Yn [[1578]] waard it lykwols oankocht troch de bruorren Schellingwou, dy't der in mouterij fan makken en der in [[drûchskuorre]] tsjinoan bouden. De bruorren ferkochten harren bedriuw yn [[1605]] oan 'e minnistyske brouwersfamylje Keest, dy't yn [[1611]] de helte fan harren saak oerdiene oan in Piter Klazes, dat krektlyk in minnist wie.<ref name="fc"/>
It [[gebou]] waard yn [[1565]] boud mei [[hout]] dat neffens [[dendrology]]sk ûndersyk ôfkomstich wie út [[Noarwegen]].<ref name="fc"/> De earste achttjin jier die it nei alle gedachten tsjinst as [[wente|wenhûs]].<ref name="fc"/> Yn [[1578]] waard it lykwols oankocht troch de [[bruorren]] Schellingwou, dy't der in [[mouterij]] fan makken en der in [[drûchskuorre]] tsjinoan bouden. De bruorren ferkochten harren [[bedriuw]] yn [[1605]] oan 'e [[minnisme|minnistyske]] [[brouwer]]sfamylje Keest, dy't yn [[1611]] de helte fan harren saak oerdiene oan in Piter Klazes, dat krektlyk in minnist wie.<ref name="fc"/>


Yn in tiid dat it [[kalvinisme]] de [[steatsgodstsjinst]] fan 'e [[Republyk fan de Feriene Nederlannen]] wie, waarden minnisten oer it algemien dulde, mar koene se net al te iepentlik foar harren leauwe útkomme. De bou fan in eigen tsjerke wie sadwaande net mooglik. Om dochs in plak te hawwen dêr't se de [[earetsjinst]] fiere koene, waarden doedestiden saneamde skûltsjerken makke, dy't ferskûle sieten yn oarsoartige gebouwen.<ref name="fc"/> Yn [[1656]], doe't it bedriuw fan de famylje Keest en Piter Klazes ûnderwilens oernommen wie troch it minnistepear Hâns Jâns en Antsje Sjoukes, waard der op fersyk fan 'e minnistegemeente fan Frjentsjer op 'e boppeferdjipping fan 'e mouterij sa'n skûltsjerke ynrjochte. De ûnderferdjipping bleau yn gebrûk as bedriuwsromte.<ref name="fc"/>
Yn in tiid dat it [[kalvinisme]] de [[steatsgodstsjinst]] fan 'e [[Republyk fan de Feriene Nederlannen]] wie, waarden minnisten oer it algemien dulde, mar koene se net al te iepentlik foar harren [[leauwe]] útkomme. De bou fan in eigen [[tsjerke]] wie sadwaande net mooglik. Om dochs in plak te hawwen dêr't se de [[earetsjinst]] fiere koene, waarden doedestiden saneamde [[skûltsjerke]]n makke, dy't ferskûle sieten yn oarsoartige gebouwen.<ref name="fc"/> Yn [[1656]], doe't it bedriuw fan de famylje Keest en Piter Klazes ûnderwilens oernommen wie troch it minnistepear Hâns Jâns en Antsje Sjoukes, waard der op fersyk fan 'e minnistegemeente fan Frjentsjer op 'e boppeferdjipping fan 'e mouterij sa'n skûltsjerke ynrjochte. De ûnderferdjipping bleau yn gebrûk as bedriuwsromte.<ref name="fc"/>


De skûltsjerke yn 'e mouterij bestie hast twa iuwen lang, oant der mids njoggentjinde iuw [[godstsjinstfrijheid]] yn Nederlân ynfierd waard, en de minnisten fan Frjentsjer iepentlik in nije en rommere fermanje bouwe koene.<ref name="fc"/> Yn 'e rin fan 'e tweintichste iuw kaam de skûltsjerke/mouterij leech te stean en rekke it gebou yn ferfal.<ref name="fc"/> Op inisjatyf fan 'e [[Feriening Freonen fan de Stêd Frjentsjer]]<ref name="fc"/> waard yn 2015<ref>[https://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?v2=true&id=FRD-20160330-01024002 ''De Mouterij : Franeker schuilkerkje wordt multifunctionele ruimte''], yn: Frysk Deiblêd, 30 maart 2016, s.&nbsp;24.</ref> de [[Stifting De Mouterij]] oprjochte, dy't him ynsette foar it behâld fan it histoaryske gebou.<ref name="fc"/> Yn it neijier fan 2017 waard úteinset mei in grutskalige restauraasje fan sawol it gebou sels, as fan it fermanje-ynterieur.<ref name="fc"/> It wie de bedoeling dat de tsjerkseal yn 'e âlde steat werombrocht waard. Yn 'e rest fan it gebou moasten trije apparteminten en in kultuerhistoarysk sintrum komme foar gearkomsten, lêzings, in bibleteek en in byldargyf.<ref name="lc">{{Aut|Grosso, Maria del}}, [https://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?v2=true&id=LC-20160330-NO01022004 ''Franeker schuilkerkje krijgt multifunctionele toekomst''], yn: de ''[[Ljouwerter Krante]]'', 29 maart 2016, s.&nbsp;22.</ref> De restauraasje en ferbouwing waard mooglik makke troch in subsydzje fan €&nbsp;200.000 dy't tasein waard troch de [[Provinsje Fryslân]].<ref name="lc"/> Mids 2018 kaam it wurk ree, sadat it gebou ûnder de [[Akademyske Dagen]] yn juny, ûnder de namme Bolwurktsjerkje De Mouterij iepensteld wurde koe foar besichtiging troch it publyk.<ref name="fc"/>
De skûltsjerke yn 'e mouterij bestie hast twa [[iuw]]en lang, oant der mids [[njoggentjinde iuw]] [[godstsjinstfrijheid]] yn [[Nederlân]] ynfierd waard, en de minnisten fan Frjentsjer iepentlik in nije en rommere [[fermanje]] bouwe koene.<ref name="fc"/> Yn 'e rin fan 'e [[tweintichste iuw]] kaam de skûltsjerke/mouterij leech te stean en rekke it gebou yn ferfal.<ref name="fc"/> Op inisjatyf fan 'e [[Feriening Freonen fan de Stêd Frjentsjer]]<ref name="fc"/> waard yn [[2015]]<ref>[https://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?v2=true&id=FRD-20160330-01024002 ''De Mouterij : Franeker schuilkerkje wordt multifunctionele ruimte''], yn: Frysk Deiblêd, 30 maart 2016, s.&nbsp;24.</ref> de [[Stifting De Mouterij]] oprjochte, dy't him ynsette foar it behâld fan it histoaryske gebou.<ref name="fc"/> Yn it neijier fan [[2017]] waard úteinset mei in grutskalige [[restauraasje]] fan sawol it gebou sels, as fan it fermanje-ynterieur.<ref name="fc"/> It wie de bedoeling dat de [[skip (tsjerke)|tsjerkseal]] yn 'e âlde steat werombrocht waard. Yn 'e rest fan it gebou moasten trije [[appartemint]]en en in [[kultuer]][[histoarysk]] sintrum komme foar [[gearkomste]]n, [[taspraak|lêzing]]s, in [[bibleteek]] en in [[argyf|byldargyf]].<ref name="lc">{{Aut|Grosso, Maria del}}, [https://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?v2=true&id=LC-20160330-NO01022004 ''Franeker schuilkerkje krijgt multifunctionele toekomst''], yn: de ''[[Ljouwerter Krante]]'', 29 maart 2016, s.&nbsp;22.</ref> De restauraasje en [[ferbouwing]] waard mooglik makke troch in [[subsydzje]] fan [[]]&nbsp;200.000 dy't tasein waard troch de [[Provinsje Fryslân]].<ref name="lc"/> Mids [[2018]] kaam it wurk ree, sadat it gebou ûnder de [[Akademyske Dagen]] yn [[juny]], ûnder de [[namme]] Bolwurktsjerkje De Mouterij iepensteld wurde koe foar besichtiging troch it [[publyk]].<ref name="fc"/>


==Gebou==
==Gebou==
By in bouhistoarysk ûndersyk dat begjin 2018 útfierd waard, kaam oan it ljocht dat ûnder de houten flier fan De Mouterij in âldere flier fan [[estrik]]ken en giele [[bakstien]]tsjes beskûl gie. Dêr midden trochhinne rint in âlde [[grêft|eftergrêft]] dy't noch altyd ridlik wetterfierend is, en wêrfan't de kademuorren noch goed te ûnderskieden binne.<ref name="fc"/> Ut 'e oantroffen [[ferwulft (arsjitektuer)|oerspanningsbôgen]] en oare [[arsjitektuer|arsjitektoanyske]] oerbliuwsels is ôf te lieden dat it grêftsje oarspronklik dwers troch de mouterij hinne rûn hawwe moat. De fynsten binne tige seldsum en de ynsluting fan 'e eftergrêft makket de flier fan De Mouterij foar Nederlân fan lanlike betsjutting.<ref name="fc"/>
By in bouhistoarysk ûndersyk dat begjin [[2018]] útfierd waard, kaam oan it ljocht dat ûnder de houten [[flier]] fan De Mouterij in âldere flier fan [[estrik]]ken en giele [[bakstien]]tsjes beskûl gie. Dêr midden trochhinne rint in âlde [[grêft|eftergrêft]] dy't noch altyd ridlik wetterfierend is, en wêrfan't de [[kade]]muorren noch goed te ûnderskieden binne.<ref name="fc"/> Ut 'e oantroffen [[ferwulft (arsjitektuer)|oerspanningsbôgen]] en oare [[arsjitektuer|arsjitektoanyske]] oerbliuwsels is ôf te lieden dat it grêftsje oarspronklik dwers troch de mouterij hinne rûn hawwe moat. De fynsten binne tige seldsum en de ynsluting fan 'e eftergrêft makket de flier fan De Mouterij foar Nederlân fan lanlike betsjutting.<ref name="fc"/>


==Keppelings om utens==
==Keppelings om utens==

De ferzje fan 22 mrt 2022 om 22.26

Bolwurktsjerkje De Mouterij
Bolwerkkerkje De Mouterij
bouwurk
De Mouterij yn 2018
De Mouterij yn 2018
lokaasje
lân Nederlân
provinsje Fryslân
gemeente De Waadhoeke
plak Frjentsjer
adres Sulverstrjitte 46
bysûnderheden
type bouwurk tsjerke (fermanje)
subtype skûltsjerke
boujier 1565 / 1578
monumintale status ryksmonumint
monumintnûmer 18245[1]
offisjele webside
www.demouterijfraneker.nl

Bolwurktsjerkje De Mouterij is in eardere minnistyske fermanje en skûltsjerke yn 'e Fryske stêd Frjentsjer.[2] It tsjerkje stiet oan 'e Sulverstrjitte, mei de efteroan tsjin it Noarderbolwurk oan. Oarspronklik wie yn it gebou in mouterij fêstige, dêr't mout, in grûnstof foar it brouwen fan bier, drûge en gebrûksree makke waard.[2] Bolwurktsjerkje De Mouterij hat sûnt 1984 de status fan ryksmonumint.[1]

Skiednis

It gebou waard yn 1565 boud mei hout dat neffens dendrologysk ûndersyk ôfkomstich wie út Noarwegen.[2] De earste achttjin jier die it nei alle gedachten tsjinst as wenhûs.[2] Yn 1578 waard it lykwols oankocht troch de bruorren Schellingwou, dy't der in mouterij fan makken en der in drûchskuorre tsjinoan bouden. De bruorren ferkochten harren bedriuw yn 1605 oan 'e minnistyske brouwersfamylje Keest, dy't yn 1611 de helte fan harren saak oerdiene oan in Piter Klazes, dat krektlyk in minnist wie.[2]

Yn in tiid dat it kalvinisme de steatsgodstsjinst fan 'e Republyk fan de Feriene Nederlannen wie, waarden minnisten oer it algemien dulde, mar koene se net al te iepentlik foar harren leauwe útkomme. De bou fan in eigen tsjerke wie sadwaande net mooglik. Om dochs in plak te hawwen dêr't se de earetsjinst fiere koene, waarden doedestiden saneamde skûltsjerken makke, dy't ferskûle sieten yn oarsoartige gebouwen.[2] Yn 1656, doe't it bedriuw fan de famylje Keest en Piter Klazes ûnderwilens oernommen wie troch it minnistepear Hâns Jâns en Antsje Sjoukes, waard der op fersyk fan 'e minnistegemeente fan Frjentsjer op 'e boppeferdjipping fan 'e mouterij sa'n skûltsjerke ynrjochte. De ûnderferdjipping bleau yn gebrûk as bedriuwsromte.[2]

De skûltsjerke yn 'e mouterij bestie hast twa iuwen lang, oant der mids njoggentjinde iuw godstsjinstfrijheid yn Nederlân ynfierd waard, en de minnisten fan Frjentsjer iepentlik in nije en rommere fermanje bouwe koene.[2] Yn 'e rin fan 'e tweintichste iuw kaam de skûltsjerke/mouterij leech te stean en rekke it gebou yn ferfal.[2] Op inisjatyf fan 'e Feriening Freonen fan de Stêd Frjentsjer[2] waard yn 2015[3] de Stifting De Mouterij oprjochte, dy't him ynsette foar it behâld fan it histoaryske gebou.[2] Yn it neijier fan 2017 waard úteinset mei in grutskalige restauraasje fan sawol it gebou sels, as fan it fermanje-ynterieur.[2] It wie de bedoeling dat de tsjerkseal yn 'e âlde steat werombrocht waard. Yn 'e rest fan it gebou moasten trije apparteminten en in kultuerhistoarysk sintrum komme foar gearkomsten, lêzings, in bibleteek en in byldargyf.[4] De restauraasje en ferbouwing waard mooglik makke troch in subsydzje fan  200.000 dy't tasein waard troch de Provinsje Fryslân.[4] Mids 2018 kaam it wurk ree, sadat it gebou ûnder de Akademyske Dagen yn juny, ûnder de namme Bolwurktsjerkje De Mouterij iepensteld wurde koe foar besichtiging troch it publyk.[2]

Gebou

By in bouhistoarysk ûndersyk dat begjin 2018 útfierd waard, kaam oan it ljocht dat ûnder de houten flier fan De Mouterij in âldere flier fan estrikken en giele bakstientsjes beskûl gie. Dêr midden trochhinne rint in âlde eftergrêft dy't noch altyd ridlik wetterfierend is, en wêrfan't de kademuorren noch goed te ûnderskieden binne.[2] Ut 'e oantroffen oerspanningsbôgen en oare arsjitektoanyske oerbliuwsels is ôf te lieden dat it grêftsje oarspronklik dwers troch de mouterij hinne rûn hawwe moat. De fynsten binne tige seldsum en de ynsluting fan 'e eftergrêft makket de flier fan De Mouterij foar Nederlân fan lanlike betsjutting.[2]

Keppelings om utens

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

  1. 1,0 1,1 RCE, Rijksmonumentenregister: Monumentnummer: 18245, Zilverstraat 46, Franeker
  2. 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 Bolwerkkerkje open voor publiek, yn: de Frjentsjerter Krante, 27 juny 2018, s. 47.
  3. De Mouterij : Franeker schuilkerkje wordt multifunctionele ruimte, yn: Frysk Deiblêd, 30 maart 2016, s. 24.
  4. 4,0 4,1 Grosso, Maria del, Franeker schuilkerkje krijgt multifunctionele toekomst, yn: de Ljouwerter Krante, 29 maart 2016, s. 22.