Taoiseach
_(cropped).jpg)
Taoiseach (útspr.: ['ti:ʃəx], likernôch: "tii-sjuch"; 
beharkje; meartal: taoisigh) is de formele titel fan 'e premier en regearingslieder fan 'e Republyk Ierlân. De taoiseach wurdt beneamd troch de presidint fan Ierlân op nominaasje fan 'e Dáil Éireann, it legerhûs fan 'e Oireachtas, it Ierske parlemint. Om yn syn amt te bliuwen, moat de taoiseach de stipe fan in mearderheid fan 'e leden fan 'e Dáil behâlde. As er dy stipe net hat, moat er syn amt dellizze.
It wurd taoiseach is Iersk en betsjut "haadman" of "lieder". It waard yn 1937 opnommen yn 'e Grûnwet fan Ierlân as de offisjele titel fan 'e premier. Hoewol't it in Iersktalich wurd is, moat it sawol yn it Iersk as yn it Ingelsk (de beide offisjele talen fan Ierlân) brûkt wurde. It is inkeld fan tapassing op 'e premier fan Ierlân en wurdt net (ek yn it Iersk net) brûkt foar premiers fan oare lannen. Dy wurde nammentlik yn it Iersk oantsjut as príomh aire.
List fan taoisigh
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]| # | namme | amtstermyn | politike partij | |
|---|---|---|---|---|
| begjin | ein | |||
| 1. | Éamon de Valera | 29 desimber 1937 | 18 febrewaris 1948 | Fianna Fáil |
| 2. | John A. Costello | 18 febrewaris 1948 | 13 juny 1951 | Fine Gael |
| Éamon de Valera (2e kear) | 13 juny 1951 | 2 juny 1954 | Fianna Fáil | |
| John A. Costello (2e kear) | 2 juny 1954 | 20 maart 1957 | Fine Gael | |
| Éamon de Valera (3e kear) | 20 maart 1957 | 23 juny 1959 | Fianna Fáil | |
| 3. | Seán Lemass | 23 juny 1959 | 10 novimber 1966 | Fianna Fáil |
| 4. | Jack Lynch | 10 novimber 1966 | 14 maart 1973 | Fianna Fáil |
| 5. | Liam Cosgrave | 14 maart 1973 | 5 july 1977 | Fine Gael |
| Jack Lynch (2e kear) | 5 july 1977 | 11 desimber 1979 | Fianna Fáil | |
| 6. | Charles J. Haughey | 11 desimber 1979 | 30 juny 1981 | Fianna Fáil |
| 7. | Garret FitzGerald | 30 juny 1981 | 9 maart 1982 | Fine Gael |
| Charles J. Haughey (2e kear) | 9 maart 1982 | 14 desimber 1982 | Fianna Fáil | |
| Garret FitzGerald (2e kear) | 14 desimber 1982 | 10 maart 1987 | Fine Gael | |
| Charles J. Haughey (3e kear) | 10 maart 1987 | 11 febrewaris 1992 | Fianna Fáil | |
| 8. | Albert Reynolds | 11 febrewaris 1992 | 15 desimber 1994 | Fianna Fáil |
| 9. | John Bruton | 15 desimber 1994 | 26 juny 1997 | Fine Gael |
| 10. | Bertie Ahern | 26 juny 1997 | 6 maaie 2008 | Fianna Fáil |
| 11. | Brian Cowen | 7 maaie 2008 | 9 maart 2011 | Fianna Fáil |
| 12. | Enda Kenny | 9 maart 2011 | 12 juny 2017 | Fine Gael |
| 13. | Leo Varadkar | 12 juny 2017 | 27 juny 2020 | Fine Gael |
| 14. | Micheál Martin | 27 juny 2020 | 17 desimber 2022 | Fianna Fáil |
| Leo Varadkar (2e kear) | 17 desimber 2022 | 8 april 2024 | Fine Gael | |
| 15. | Simon Harris | 8 april 2024 | 23 jannewaris 2025 | Fine Gael |
| Micheál Martin (2e kear) | 23 jannewaris 2025 | Fianna Fáil | ||
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: | ||
|
Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: Notes, References en Further reading, op dizze side.
|
