San Marino
| |||||
| |||||
| Offisjele taal | Italjaansk | ||||
| Haadstêd | San Marino | ||||
| Steatsfoarm | Republyk | ||||
| Gebiet % wetter |
61 km² 0% | ||||
| Ynwenners (2020) | 34.232 | ||||
| Munt | Euro (EUR) | ||||
| Tiidsône | UTC +1 | ||||
| Nasjonale feestdei | - | ||||
| Lânkoade | SMR | ||||
| Ynternet | .sm | ||||
| Tillefoan | 378 | ||||
San Marino is in lân in Súd-Jeropa. De haadstêd is ek San Marino en de twa Capitani Regenti fan de republyk binne sûnt 2014 Valeria Ciavatta en Luca Beccari.
Geografy
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Politike geografy
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]San Marino is ferdield yn 9 ferskate gemeentes (castelli, meartal castello yn it Italjaansk). De njoggen gemeentes binne:
| Nr. | Gemeente | Gebiet km² |
Ynwenners |
|---|---|---|---|
| 1 |  Castello di Serravalle |
10,53 | 10.571 |
| 2 |  Castello di Domagnano |
6,62 | 3.256 |
| 3 |  Castello di Faetano |
7,75 | 1.180 |
| 4 |  Castello di Montegiardino |
3,31 | 910 |
| 5 |  Castello di Fiorentino |
6,57 | 2.548 |
| 6 |  Castello di Chiesanouva |
5,46 | 1.087 |
| 7 |  Castello della Città di San Marino* |
7,09 | 4.214 |
| 8 |  Castello di Acquaviva |
4,86 | 2.096 |
| 9 |  Castello di Borgo Maggiore |
9,01 | 6.609 |
 San Marino |
61,2 | 32.471 |
* Haadstêd fan San Marino
It grutste plak fan de republyk is Dogana, yn de gemeente Serravalle.
Dizze gemeentes binne fierder ûnderferdield yn frazioni. Dit is de leechste foarm fan bestjoerlike ûnderferdieling fan San Marino. Yn de praktyk binne it lytse doarpkes en buorskippen.
Fysike geografy
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]San Marino is folslein omklamme troch Itaalje, mei in it noarden de Italjaanske regio Emilia-Romagna en yn it suden de regio Markee. It lân hat in oerflak fan 60,2km2, likernôch like grut as It Amelân, en hat in grinslingte fan 39 kilometer.[1] Nei Fatikaanstêd en Monako is San Marino it lytste ûnôfhinklike lân fan Europa.[1] San Marino leit op likernôch tsien kilometer fan de Adriatyske See.
San Marino wurdt oerhearske troch it Apeninenberchtme. It heechste punt fan it lân is de top fan de Monte Titano, mei in hichte fan 749 meter boppe de seespegel. Der binne gjin grutte marren of rivieren yn it lân.
Klimaat
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Yn San Marino hearsket in Mediterraan klimaat, mei waarme simmers mei in soad sinne en mylde, koele winters. Simmerdeis lizze de temperatueren tusken de 20 °C en 30 °C, yn de winter tusken de -2 °C en 10 °C. De jierlikse trochsneed temperatuer is 16 °C. Yn kâlde winters kin der snie falle op de Monte Titano. Delslach falt it heule jier troch, trochstrings 550 milimeter jierliks.
De wyn komt simmerdeis út it súd-súdeasten, winterdeis blaast de wyn út noard-noardeastlike rjochting.[2]
Demografy
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Befolking
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]San Marino hat 32.471 ynwenners (desimber 2012).[3] De befolkingstichtens is 533 ynwenners de kante kilometer. It meastepart fan de ynwenners fan San Marino hat de San-Marineeske nasjonaliteit, 83,1%. Der bestiet in grutte minderheid besteande út Italjanen, hja meitsje 12% fan de befolking út.
Der libje likernôch 13.300 steatsboargers yn it útlân, benammen yn Itaalje (5.724 minsken), mar ek yn de Frankryk (1.881 minsken), de Feriene Steaten (2.910 minsken, benammen yn Detroit) en Argentynje (1.489 minsken).[4]
De befolkingsopbou fan San Marino sjocht der sa út:[5]
- 0-14 jier: 16,9% (wêrfan manlik 2.635 en froulik 2.452)
- 15-64 jier: 66,2% (wêrfan manlik 9.538 en froulik 10.429)
- 65 jier en âlder: 16,9% (wêrfan manlik 2.188 en froulik 2.925)
De trochsneed libbensferwachting by de berte is 82,95 jier.[5]
Leauwe
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]It leauwe spilet in wichtige rolle yn it libben fan de San Marinezen. Ynwenners hingje benammen de Roomsk-Katolike Tsjerke oan, der wurdt rûze dat mear as 95% dit leauwe belidet.[6] Likernôch de helte fan de minsken dy’t Katolyk sizze te wêzen binne ek praktisearrend leauwige. San Marino heart ta it bisdom San Marino-Montefeltro, wat in suffragaanbisdom is fan it aartsbisdom Ravenna-Cervia.
Njonken Roomsk-Katoliken bestiet der al foar mear as 600 jier in Joadske minderheid yn San Marino.[7]
Taal
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]De ienichste offisjele taal fan San Marino is it Italjaansk. Under benammen de âlderein is it Romaanske dialekt Romagnol noch in soad yn gebrûk.
Fanwegen de sterke toeristyske sektor yn it lân binne in soad ynwenners ek in twadde útlânske taal machtich, it giet benammen om it Ingelsk, Dútsk en Frânsk.
Polityk
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]De Consiglio Grande e General, de Heechste en Generale Rie, wurdt alle fiif jier keazen troch de befolking. Dit parlemint kiest út syn fermidden twa reginten, foar in perioade fan seis moanne. Dy twa reginten foarmje tegearre mei it kabenet de útfierende macht. De Rie kiest ek de Consiglio dei XII, de Rie fan Tolve, dy't foar de sittingtiid fan it parlemint de rjochterlike macht foarmt.
Ekonomy
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]San Marino hat gjin eigen boaiemskatten. It lân wurdt gebrûkt foar de lân- en boskbou. Oant de 1960’er jierren libben de San-Marinesen fan de lânbou, feeteelt en de eksport fan stien. Hjoed de dei linet de ekonomy fan San Marino sterk op it toerisme, bankensektor en it fabrisearjen hânwurk. Jierliks besykje mear as twa miljoen minsken San Marino. Dêrnjonken eksportearret it lân in soad nôt, wyn, olieven en fruit. De wichtichste produkten fan de hânwurksektor binne keramyk, tegels, meubels, snobbersguod, drank, farve, tekstyl en klean. Eksportprodukten binne benammen wyn en wol, keunstwurken en postsegels. De steat hellet likernôch 60% fan harren ynkommen binne fia de toeristyske sektor. Ymportprodukten binne benammen einprodukten en konsumintenguod, mar ek goud foar de goudsmitten en juwelieren.
It trochsneed ynkommen leit om en de by de 8.580 euro. 52 prosint fan de befolking wurket yn de tsjinstferliening, 41% yn de yndustry en 7% yn de primêre sektor.
De haadhannelspartner is Itaalje.
 |
Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory San Marino fan Wikimedia Commons. |
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: |
|