Russysk-Amearika

Ut Wikipedy
Russysk-Amearika
Русская Америка, Russkaja Amerika
1733 – 1867
flagge wapen
geografyske lokaasje
polityk
haadstêd Nij-Archangelsk
offisjele taal Russysk
steatsfoarm koloanje fan it
   Keizerryk Ruslân
ûntstien út prehistoarysk Alaska
opgien yn Feriene Steaten
Departemint Alaska
no diel fan Feriene Steaten
Steat Alaska
sifers
ynwennertal 39.813 (1839)
befolkingstichtens 0,03 / km² (1839)
oerflak 1.717.856 km² (13,8% wetter)
bykommende ynformaasje
muntienheid Russyske roebel

Russysk-Amearika (Russysk: Русская Америка, Russkaja Amerika) wie fan 1733 oant 1867 in koloanje fan it Keizerryk Ruslân yn Noard-Amearika. It gebiet kaam yn Russyske hannen troch de Grutte Noardlike Ekspedysje nei it Fiere Easten fan Sibearje, ûnder lieding fan 'e Deenske ûntdekkingsreizger yn Russyske tsjinst Vitus Bering. It waard lykwols pas formeel troch yn it Russyske Ryk ynkorporearre by de Oekaze fan 1799, dy't yn it gebiet in hannelsmonopoalje fan 'e Russysk-Amerikaanske Kompanjy fêstige en ek beskate rjochten ferliende oan 'e Russysk-Otterdokse Tsjerke. De haadstêd fan 'e koloanje wie Nij-Archangelsk (Russysk: Novo Archangelsk), it tsjintwurdige Sitka. Hoewol't Russysk-Amearika op in stuit ek inkele besittings omfieme yn it noarden fan wat no de Amerikaanske steat Kalifornje is, mei dêropta twa havens yn it Keninkryk Hawaï, waarden dy geandewei de njoggentjinde iuw opjûn. Wat oerbleau wie in ûnbidich grut gebiet yn it uterste noardwesten fan Noard-Amearika, dat yn 1867 ferkocht waard oan 'e Feriene Steaten en úteinlik yn 1959 as de steat Alaska yn 'e Amerikaanske Uny opnommen waard.

Untdekking fan Alaska[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

De earste Jeropeänen dy't Alaska oandiene, kamen oer út Sibearje. Yn 1648 sylde de Russyske ûntdekkingsreizger Semjon Dezjnov fan 'e mûning fan 'e rivier de Kolyma, yn noardeastlik Sibearje, troch de Noardlike Iissee en om 'e eastpunt fan it Jeraziatyske kontinint hinne nei de rivier de Anadyr, op it Tsjûkotka-skiereilân. Neffens in leginde rekken guon fan syn boaten troch in stoarm fan koerts en berikten se de kust fan Alaska, dêr't de bemannings har nei wenjen setten. Fan dy iere delsetting is lykwols nea in spoar weromfûn, en fan 'e ûntdekkings fan Dezjnov waard nea wat trochdien oan it Russyske regear yn Moskou, sadat de fraach oft Aazje en Noard-Amearika oaninoar fêstsieten in ûnbeäntwurde fraach bleau.

In satellytfoto fan 'e Beringstrjitte, dêr't Aazje en Noard-Amearika inoar hàst reitsje.

Yn 1725 naam tsaar Peter de Grutte it inisjatyf ta in nije ekspedysje nei it Fiere Easten fan Sibearje. De lieding oer dy Earste Kamtsjatka-ekspedysje waard jûn oan 'e Deenske seefarder Vitus Bering. Yn 1728 stelde dy fêst dat Aazje en Noard-Amearika faninoar skaat waarden troch in seestrjitte dy't nei him de Beringstrjitte kaam te hjitten. Dêrby ûntdiek Bering yn 'e Beringstrjitte yn elts gefal de Diomedeseilannen. It earste ûnomstriden besyk fan Jeropeänen oan Alaska fûn lykwols plak op 21 augustus 1732, doe't de bemanning fan 'e Sankt-Gavriïl foet op 'e grûn fan Alaska sette. De Sankt-Gavriïl wie in skip ûnder it gesach fan lânmjitter Michail Gvozdev en seefarder Ivan Fjordorov, dat diel útmakke fan 'e ekspedysje fan 'e Sibearyske kozak Afanasij Sjestakov en de Wytrus Dmitry Pavlûtsky.

In twadde grutte ekspedysje nei it Fiere Easten, de Grutte Noardlike Ekspedysje (of Twadde Kamtsjatka-ekspedysje), fûn plak yn 'e jierren 1733-1743, op 'e nij ûnder lieding fan Bering. (Sadwaande wurdt it jier 1733 ornaris oanholden as it begjin fan 'e koloanje Russysk-Amearika.) Twa skippen, ûnder befel fan Bering sels en de Rus Aleksej Tsjirikov, setten yn juny 1741 ôf út 'e haven fan Petropavlovsk op it Kamtsjatka-skiereilân. Se rekken inoar al rillegau kwyt, mar fearen allebeide troch nei it easten. Op 15 july waard Tsjirikov lân gewaar, wierskynlik de westkust fan it eilân Prince of Wales, yn 'e Aleksanderarsjipel fan Súdeast-Alaska. Hy stjoerde in tal bemanningsleden oan lân, dy't dêrmei de earste Jeropeänen wiene dy't foet oan 'e wâl setten yn it noardwesten fan Noard-Amearika.

Wierskynlik in dei letter, op 16 july, seagen Bering en syn mannen de Mount Saint Elias op it fêstelân fan Alaska. Koarte tiid letter kearden se om en fearen werom nei Sibearje. Underwilens wie ek Tsjirikov op hûs oan set, en yn oktober berikte er Sibearje mei it nijs dat er nij lân fûn hie. Bering kearde lykwols nea werom yn Sibearje. Yn novimber litte er skipbrek op it nei him neamde Beringeilân, yn 'e Kommandeurseilannen, dêr't er siik rekke en stoar. Nei't syn bemanning op it eilân oerwintere hie, waard fan it wrakhout fan it skip in boat boud, dêr't se yn augustus 1742 mei ôfsetten, om letter dat jier de kust fan Kamtsjatka te berikken. Se brochten ferskate pelzen fan see-otters mei, in bist dat oant dy tiid by Jeropeänen ûnbekend wie, mar dat de bêste pelzen hie dy't se ea sjoen hiene. Benammen om't der jild te fertsjinjen wie mei de pelshannel, kaam neitiid de Russyske kolonisaasje fan Alaska op gong.

It skelet fan 'e reuseftige Stellers seeko, in bist dat in lingte fan 9 m en in gewicht fan 10 ton berikke koe. Dizze trage, warleaze herbivoar, dy't yn 'e kustwetters fan 'e Kommandeurseilannen libbe, waard troch Russyske pelsjagers en -keaplju bejage om it fleis en wie yn 1768, 27 jier nei syn ûntdek-king, folslein útrûge.

Russyske kolonisaasje[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Achttjinde iuw[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Fan 1743 ôf begûnen lytse ferienings fan pelskeaplju fan Sibearje eastoan te farren nei de Aleoeten. Doe't de reizen nei Alaska langer begûnen te duorjen, twa oant fjouwer jier of soms mear, fêstigen de keaplju dêr hannelsposten. Tsjin 1790 wiene guon dêrfan útgroeid ta fêste delsettings. Likernôch de helte fan 'e keaplju bestie út etnyske Russen, kozakken, Oekraïners, Wytrussen of oare Jeropeänen, wylst de oare helte bestie út leden fan Sibearyske minderheden yn it Russyske Ryk en út healbloeden. Behalven oan hannel driuwen mei de lânseigen befolking (yn 't earstoan almeast de Aleoeten), giene de keaplju sels ek op jacht. Dêrby jagen se net inkeld op 'e see-otter en de noardlike pelsrob, foar de weardefolle pelzen, mar ek, foar it fleis, op de reuseftige Stellers seeko, in stadich swimmende herbivoar dy't by de Kommandeurseilannen foarkaam. Dy jacht wie sa yntins dat dit bist, dat in lingte fan 9 m en in gewicht fan 10 ton berikke koe, yn 1768, binnen 27 jier nei't syn ûntdekking, folslein útrûge wie.

Om dyselde tiid hinne feroare de hannel yn in soarte fan ôfparsing; de Russen kochten net mear allinnich de pelzen dy't de Aleoetyske jagers beskikber hiene, mar twongen de jagers om oanhâldend foar harren op jacht te gean en sa it smoarge wurk op te knappen, wylst de Russen der ryk fan waarden. In gebrûklike praktyk wie dêrby om 'e froulju en bern fan 'e jagers yn gizeling te nimmen, en se inkeld wer gean te litten as de jagers oan in fêststeld kwoatum pelzen foldien hiene. Neigeraden dat yn it Russyske Ryk bekend waard hoe lukratyf oft de pelshannel yn Alaska wie, ûntstie der almar fûleindiger konkurrinsje tusken de ferskate Russyske hannelskompanjyen. De Aleoeten waarden dêr de dupe fan; se waarden hielendal net mear foar de pelzen betelle, en kamen ynstee yn in sitewaasje fan klearebare slavernij telâne.

De Russyske delsetting Pavlovskaja (no Kodiak) op it eilân Kodiak, yn 1814.

Katerina de Grutte, dy't yn 1763 op 'e Russyske troan kaam, sei it goed mei de Aleoeten foar te hawwen en rôp har ûnderdienen op om harren earlik en oprjocht te behanneljen. Op guon eilannen fan 'e Aleoetenarsjipel en yn beskate parten fan it Alaska-skiereilân koene groepen Russyske pelskeaplju relatyf freedsum oparbeidzje mei de lânseigen befolking, mar op oare plakken wie dat net sa. Gizeling, ûntfiering, bedriging, ferballing, deportaasje en mishanneling wiene oan 'e oarder fan 'e dei. Dat de hannelskompanjyen oanhâldend fusearren en sa grutter en machtiger waarden, holp de sitewaasje net.

Doe't úteinlik de Sjelichov-Golikov Kompanjy in monopoalje op 'e hannel yn Alaska bemachtige, en konkurrinsje mei oare bedriuwen fuortfoel, wiene de pelsdieren yn guon gebieten frijwol útrûge. De Kompanjy twong dêrop de Aleoeten, de Alûtiik fan 'e Kodiakarsjipel en oare lânseigen jagers om hieltyd fierder fan hûs te gean foar de jacht. It hiele systeem degenearre ta in koloniaal bewâld dat eksploitaasje fan 'e lânseigen befolking ta doel hie en stelselmjittich gebrûk makke fan geweld om dat doel te berikken. Op guon plakken fochten benammen de Aleoeten werom, mar as se al in oerwinning behellen, sloegen de Russen werom mei represaillemaatregels, wêrby't faak tsientallen manlju, froulju en bern de dea ynjage waarden en boaten ferneatige waarden, krekt as oar ark en reau dat fan libbensbelang wie, mei foar de oerlibbenen de hongerdea ta gefolch.

Behalven fan 'e eksploitaasje troch de Russen hie de lânseigen befolking fan Alaska ek slim te lijen fan 'e besmetlike sykten dy't de Russen meibrochten, lykas de pokken en de mûzels. De Aleoeten en de oare lânseigen folken hiene dêr gjin ymmuniteit tsjin, mei as gefolch dat fan 'e befolking op 'e Aleoeten allinnich al fan 'e beide generaasjes nei it earste kontakt mei de Russen 80% kaam te ferstjerren.

Hoewol't Alaska as koloanje nea tige winstjaand wie fanwegen de lange ôfstân (en dêrtroch hege ferfierskosten) nei de merk yn Jeropeesk-Ruslân, wiene de measte Russyske keaplju wisberet om it gebiet foar harrensels te hâlden. Yn 1784 stifte de Russyske pelskeapman Grigory Sjelichov, ien fan 'e eigners fan 'e Sjelichov-Golikov Kompanjy, de earste Russyske delsetting op Kodiak. Om alle ferset op it eilân te brekken, slachten hy en 130 oare Russen datselde jiers yn it Bloedbad fan Refuge Rock op in rotseilantsje by Sitkalidak, foar de súdkust fan Kodiak, in 200 oant mooglik wol 3.000 Alûtiik-manlju, -froulju en -bern ôf.

Aleksander Baranov hie de lieding oer de Russysk-Amerikaanske Kompanjy (en dêrmei oer Russysk-Amearika) fan 1790 oant 1818.

Doe't er yn 1790 werom wie yn Sibearje, naam Sjelichov Aleksander Baranov oan om syn ûndernimming yn Alaska te bestjoeren. Dyselde ferpleatste de delsetting op Kodiak nei in gaadliker plak oan 'e noardeastkust, dêr't timmerhout foarhâns wie. De nije delsetting kaam Pavlovskaja te hjitten en lei op it plak fan 'e tsjintwurdige stêd Kodiak. Russyske kolonisten út 'e omkriten fan Irkûtsk fêstigen har dêre en trouden mei lânseigen froulju, wêrmei't famyljes begûnen dy't yn dy kontreien noch altyd fuortlibje, mei efternammen as Panamaroff, Petrikoff en Kvasnikoff.

Yn 1795 stifte Baranov, dy't yn noed siet oer it oanwaaksende tal Britten, Frânsk-Kanadezen en Amerikanen dat yn Súdeast-Alaska hanneldreau mei de Yndianen, de delsetting Michailovsk, 10 km benoarden it hjoeddeistige Sitka. Hy hie it lân foar de delsetting kocht fan 'e Tlingit-Yndianen, mar yn 1802, wylst Baranov fuort wie, foelen Tlingit-krigers út in oare delsetting Michailovsk oan en makken it mei de grûn lyk. Dêrop kearde Baranov werom mei in Russysk oarlochsskip en ferwoastge er it doarp fan syn Tlingit-fijannen yn 'e Slach by Sitka. Neitiid stifte er justjes súdliker in nije delsetting, dy't er Nij-Archangelsk (Russysk: Novo Archangelsk) neamde (nei Archangelsk, yn noardlik Jeropeesk-Ruslân). Dat plak waard de haadstêd fan Russysk-Amearika en hjit tsjintwurdich Sitka.

Nij-Archangelsk (no Sitka), de haadstêd fan Russysk-Amearika, yn 1837.

Wylst Baranov war die om Súdeast-Alaska foar de Russen feilich te stellen, besocht de famylje Sjelichov syn macht út te wreidzjen. Dat slagge Sjelichov syn skoansoan Nikolaj Rezanov, dy't yn 1799 fan tsaar Paul fan Ruslân de Oekaze fan 1799 los wist te krijen. Neffens dat offisjele dekreet krige de Sjelichov-Golikov Kompanjy, no omneamd ta de Russysk-Amerikaanske Kompanjy (RAK), it bestjoer oer hiel Russysk-Amearika yn 'e hannen. Dat kaam boppe-op it hannelsmonopoalje dat it bedriuw yn dat gebiet al hie. Dêrfoaroer ferwachte de tsaar wol dat de Kompanjy nije delsettings yn Alaska stiftsje en de kololisaasje fan it gebiet útwreidzje soe. Dêrnjonken waarden de rjochten fan 'e Russysk-Otterdokse Tsjerke, dy't yn 1793 al it rjocht krigen hie om sinding te bedriuwen ûnder de lânseigen befolking, ek útwreide.

Njoggentjinde iuw[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Tsjin 1804 hie Baranov, dy't doe oan it haad fan 'e Russysk-Amerikaanske Kompanjy stie, de posysje fan it bedriuw yn Súdeast-Alaska konsolidearre nei syn oerwinning op 'e Tlingit yn 'e Slach by Sitka. De RAK behearske doe de pelshannel yn hiele Alaska, hoewol't de Russen nea it binnenlân fan Alaska kolonsearren, mar har ynstee inkeld oan 'e kust fêstklammen en de eilannen ûnder har bewâld brochten. Nettsjinsteande dat besocht Baranov it wurkgebiet fan 'e RAK, en dêrmei de ynfloedsfear fan it Russyske Ryk, fierder út te wreidzjen. Sa wie Fort Ross, oan 'e kust fan wat no noardlik Kalifornje is, fan 1812 oant 1841 in Russyske basis. En fan 1814 oant en mei 1817 ûnderhold de RAK ek twa bases yn it Keninkryk Hawaï, te witten: Fort Elizabeth en Fort Aleksander, beide op it noardwestlike eilân Kauaï.

Yn deselde snuorje naam de ynfloed fan 'e Amerikanen en de Britten yn Russysk-Amearika ta. Der siet lykwols foar Baranov neat oars op as om dat op 'e keap ta te nimmen, want hy hie de útlânske keaplju hurd nedich. Fan 1799 ôf fergiene ferskate skippen fan 'e RAK yn stoarmen, wat betsjutte dat der fierstente min skippen oerbleaune, sadat der in needsitewaasje ûntstie. Yn 'e simmer fan 1800 drige der hongersneed yn 'e Pavlovskaja, de Russyske delsetting op it eilân Kodiak, en Baranov wie twongen om foar 12.000 roebel oan foarrieden fan in passearjend Amerikaansk skip te keapjen. Yn totaal waard ûnder it liederskip fan Baranov troch de RAK foar mear as 2 miljoen roebel oan libbensnedichheden fan 'e Amerikanen oankocht, ta konsternaasje fan 'e ried fan bestjoer fan 'e Kompanjy. Dy wie lykwols sels debet oan 'e swierrichheden: fan 1806 oant en mei 1818 ferskippe Baranov 15 miljoen roebel oan pelzen nei Ruslân, mar dêr krige er mar 3 miljoen roebel oan foarrieden foar werom, wylst oan it haadkertier fan 'e RAK yn Sint-Petersburch 6 miljoen roebel útjûn waard.

In Russysk-otterdokse tsjerke yn Sitka.

Doe't Aleksander Baranov yn 1818 mei pinsjoen gie, late dat ta in ferswakking fan 'e RAK. Yn 1821 waard it hânfêst fan 'e Russysk-Amerikaanske Kompanjy fernijd, en dêrby waard de regel ynfierd dat tenei alle hege posten yn it bedriuw beset wurde moasten troch marine-ofsieren. Om't de measte marine-ofsieren neat fan hannel ôfwisten, lit stean fan it spesifike mêd fan 'e pelshannel, droech dat sterk by oan 'e delgong fan de RAK. It nije hânfêst besocht ek alle kontakten mei bûtenlanners troch te snijen, benammen dy mei de konkurrearjende Amerikanen. Mar mei't de Russyske delsettings yn Alaska tsjin dy tiid yn har fuortbestean folslein ôfhinklik wurden wiene fan Amerikaanske befoarrieding, hie dy strategy in jammerdearlik effekt.

Dêrop besocht men de posysje fan 'e RAK fuort te sterkjen troch formele ferdraggen mei de Amerikanen en de Britten te sluten. It Russysk-Amerikaansk Ferdrach fan 1824 erkende it eksklusive Russyske rjocht op 'e pelshannel boppe 54°40' noarderbreedte, wylst de Amerikanen ûnder dy line frij jeie mochten. Dy ferdieling waard it jiers dêrop fannijs fêstlein yn it Ferdrach fan Sint-Petersburch, dat de grins tusken Russysk-Amearika en Britsk Noard-Amearika fêststelde. Hoewol't it dêrmei op papier allegear skoan regele wie, lieten de pelsjagers har dêr neat oan gelegen lizze, dat yn 'e praktyk feroare der neat.

Tsjin 'e 1830-er jierren rekke it Russysk hannelsmonopoalje yn Alaska hielendal yn it neigean. De Britske Hudsonbaaikompanjy naam ûnder de RAK-HBK-oerienkomst yn 1839 de súdrâne fan Russysk-Amearika yn pacht, en fêstige dêr Fort Stikine. Dêrtroch begûn in diel fan 'e hannel doe yn eastlike rjochting te streamen. Boppedat wiene de Russyske delsettings oan 'e kust fan Alaska fierhinne ôfhinklik fan befoarrieding troch Britske en Amerikaanske keaplju, mei't in skip fan 'e RAK mar ienris yn 'e twa of trije jier delkaam en dan noch benammen om 'e yn 'e tuskentiid opsleine foarrieden pelzen op te heljen. Mar it oanlûken fan bûtenlânske keaplju sette de doar wiid iepen foar it binnenglûpen fan útlânske pelsjagers, dy't har gebieten ta-eigenen dy't de Russen as harres beskôgen.

Oankeap fan Alaska[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

De Wikipedy hat ek in side Oankeap fan Alaska.

Tsjin 'e 1860-er jierren wie it regear fan Ruslân ree om him te ûntdwaan fan 'e needlijende koloanje yn Noard-Amearika, temear om't de slepende Krimoarloch (1853-1856), dy't de Russyske steat op 'e râne fan it bankrot brocht hie. It iennichste foardiel fan Russysk-Amearika wie, yn Russyske eagen, de pelshannel, en sels dy wie doe yn it neigean rekke troch slimme oerbejaging fan 'e pelsdieren. Oanhâldende ynkringing troch Britske en Amerikaanske jagers boaze dy sitewaasje allinnich mar fan oan. As de lege baten ôfset waarden tsjin 'e hege kosten fan it befoarriedzjen en beskermjen fan sa'n ôfhandige koloanje, wie dúdlik dat behâld fan it gebiet foar de Russen langer net rindabel wie.

De sjek dêr't de Oankeap fan Alaska mei betelle waard.

De Amerikaanske minister fan Bûtenlânske Saken William H. Seward koe sadwaande yn 1867 sûnder folle muoite de Oankeap fan Alaska troch de Feriene Steaten regelje foar it sêfte pryske fan 2 dollarsint de acre. Dat kaam del op $7,2 miljoen yn doetiidsk jild of $109 miljoen yn jild fan 2018. Op dy wize kaam der op 18 oktober 1867 in ein oan it bestean fan Russysk-Amearika. It gebiet fan 'e eardere koloanje kaam as it Departemint Alaska ta de Feriene Steaten te hearren. Yn 1884 krige it de status fan it Distrikt Alaska, yn 1906 waard it omfoarme ta it Territoarium Alaska, en yn 1959 waard it as de 49e steat ta de Amerikaanske Uny talitten.

Net eltsenien wie lykwols bliid me de Oankeap fan Alaska. In protte Amerikanen seagen it yn 't earstoan as in kaptale blunder en it fuortsmiten fan withoefolle jild dêr't se nea wat fan weromsjen soene. De oankeap waard dêrom ek wol Seward's Folly ("Sewards Dwaasheid") neamd. De opperhaden fan 'e Tlingit hâlde oant hjoed de dei út dat Ruslân hielendal net it rjocht hie om Súdeast-Alaska te ferkeapjen, mei't de lânseigen befolking it gebiet nea ôfstien hie. Utslutend Castle Hill, by Sitka, dat Aleksander Baranov yn 1795 fan 'e pleatslike Tlingit kocht hie, wie Russyske grûn, en fierders wie alle lân fan 'e Tlingit yn 1867 noch fan harrensels en fan nimmen oars. Ek oare groepen fan 'e lânseigen befolking fan Alaska hâlde út dat se harren lân nea ôfstien hiene oan 'e Russen. Nei de oankeap ferlearen se dat lân lykwols gauris oan 'e Amerikanen. Pas yn it lêste trêdepart fan 'e tweintichste iuw waarden de lânoanspraken fan 'e lânseigen befolking serieus nommen en fêstlein yn 'e Alaska Native Claims Settlement Act (ANCSA) fan 1971.

Bestjoer[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

It bestjoer oer Russysk-Amearika wie fan likernôch 1786 ôf yn 'e hannen fan 'e Sjelichov-Gotikov Kompanjy, en fan 1799 ôf yn 'e hannen fan 'e Russysk-Amerikaanske Kompanjy (RAK). Foar dy tiid wie der gjin ienhadich koloniaal bestjoer. Fan 1792 ôf wie it koloniaal bestjoer fêstige yn Pavlovskaja (Kodiak), op it eilân Kodiak, mar yn 1804 waard it ferpleatst nei Nij-Archangelsk (Russysk: Novo Archangelsk), it hjoeddeistige Sitka.

Russyske arsjitektoanyske eleminten sjocht men werom yn gebouwen yn Alaska, lykas hjir yn it Golden North Hotel yn Skagway.

Demografy[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

It tal etnyske Russen en oare lju út Jeropeesk-Ruslân en Sibearje yn Russysk-Amearika kaam nea oan 'e tûzen persoanen ta. Op syn hichtepunt, healwei de njoggentjinde iuw, telde dy befolkingsgroep 812 minsken, dy't benammen konsintrearre wiene yn Pavlovskaja (Kodiak) en Nij-Archangelsk (Sitka).

Yn 1839 rûsde de Russysk-otterdokse preester Ioann Venjaminov, dy't letter biskop waard ûnder de kleasternamme Innokentij (Innosentius), dat der doe 39.813 minsken yn Russysk-Amearika libben. Dat wie in opmerklik heger oantal as oare Russyske tellings en skattings, mar Venjaminov gie net inkeld út fan 'e befolking fan 'e bekende gebieten, mar ornearre dat der yn it Binnenlân fan Alaska ek noch in 17.000 minsken wenje moasten dêr't it Russyske koloniale bestjoer gjin weet fan hie om't der noch nea kontakt mei harren west hie. Hy hold dêrfoar bgl. in skatting oan fan 7.000 minsken yn it streamgebiet fan 'e rivier de Kuskokwim. Fierders telde er 5.000 Tlingit yn Súdeast-Alaska, 706 Russen en 1.295 'kreoalen', d.w.s. lju fan mingd Russysk en lânseigen komôf.[1] By in befolking fan 39.813 minsken soe de befolkingstichtens op 0,03 persoanen de km² lein hawwe.

De Russen en kreoalen, oan wa't ûnder de ôfspraken by de Oankeap fan Alaska alle rjochten en privileezjes fan boargers fan 'e Feriene Steaten taparte wie, krigen boppedat trije jier lang (1867-1870) de mooglikheid om 'e Amerikaanske nasjonaliteit oan te nimmen. Der wiene lykwols mar inkelen dy't dêr gebrûk fan makken. De measte Russen kearden werom nei Sibearje, wylst oaren ferfearen nei it Amerikaanske Noardwesten of nei Kalifornje. Ien fan 'e meast duorjende aspekten fan it Russyske koloniale bewâld oer Alaska binne de sipelfoarmige tsjerketuorren dy't men noch rûnom sjocht en de krapoan 90 parochys fan 'e Otterdokse Tsjerke yn Amearika dy't Alaska tsjintwurdich telt. De leden fan dat tsjerkegenoatskip binne lykwols frijwol sûnder útsûnderling leden fan 'e lânseigen befolking, en gjin etnyske Russen.

Sjoch ek[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Boarnen, noaten en referinsjes[boarne bewurkje]

Boarnen, noaten en/as referinsjes:
  1. [http://live.laborstats.alaska.gov/pop/estimates/pub/pophistory.pdf Sandberg, Eric, A History of Alaska: Population Settlement, Juneau, 2013 (Alaska Department of Labor and Workforce Development).

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side.