Nylgoes

Nylgoes
taksonomy
ryk	dieren (Animalia)
stamme	rêchstringdieren (Chordata)
klasse	fûgels (Aves)
skift	goeseftigen (Ansariformes)
famylje	einfûgels (Anatidae)
skaai	foksguozzen (Alopochen)
soarte
Alopochen aegyptiaca
	Linnaeus, 1766
	IUCN-status: net bedrige
ferspriedingsgebiet
	stânfûgel ; wintergast; eksoat

De Nylgoes (Alopochen aegyptiaca) of de Egyptyske goes is in fûgelsoarte út de famylje einfûgels Anatidae. Oarspronklik komt de Nylgoes foar yn Afrika besuden de Sahara, mar tsjintwurdich komt de fûgel ek yn grutte oantallen yn Belgje, Denemark, Dútslân, Grut-Brittanje, Frankryk, Nederlân en Sweden foar. De soarte is net skou en is ek regelmjittich yn stedsparken of op grienfoarsjennings oan wetter te sjen.

Beskriuwing

Nylguozzen binne 63 oant 73 sm lang en ha in gewicht fan likernôch 2,5 kg. Mantsjes en wyfkes binne wat fearrekleed oanbelanget lyk oaninoar. Se krije de folwoeksen kleuren as se fjouwer oant fiif moanne âld binne.

Dan binne de plakken om it each en op it boarst hielendal ûntwikkele. De fûgels ha relatyf hege, bleekreade poarten, in bleekreade snaffel en in griene wjukspegel.

Fersprieding

It oarspronklike ferspriedingsgebiet fan 'e soarte leit yn Afrika, fral besuden de Sahara en yn 'e delling fan 'e Nyl. It leefgebiet leit oan marren, sompen, rivieren.

Sûnt de jierren 1960 hat de soarte in populaasje op it Europeeske fêstelân. Foar dy tiid wiene der ek al briedgefallen yn Ingelân, mar ûntsnapte sierfûgels wisten sûnt de jierren 1960 yn Nederlân te brieden. As eksoat komt de fûgel hjoed-de-dei yn in grut part fan West-Europa foar. Dêrnjonken binne der ek net-lânseigen populaasjes yn Israel, Palestina en Jordaanje en yn de Feriene Arabyske Emiraten en Oman.

Yn Nederlân briedt de fûgel sûnt 1967 by De Haach, letter ek by Grins en yn it rivieregebiet. Sûnt 1980 groeide it ferspriedingsgebiet fan 'e soarte nei de rest fan it lân. Nei Nederlân waarden ek Belgje, Lúksemboarch, Dútslân, noardlik Frankryk, Denemark en súdlik Sweden kolonisearre. Dêrby spilen de grutte rivieren in grutte rol. Hjoed-de-dei lizze de grutste konsintraasjes fan 'e fûgels yn ús lân yn 'e Rânestêd en it rivieregebiet. Sovon rûst it oantal Nederlânske briedpearen op 7.700-13.000 (2018-2020). It oantal oerwinterjende Nylguozzen berrint yn 'e tsientûzenen. De groei fan 'e oantallen is nei de tige flugge groei al wat oan it ôfflakken. Dat hat ek te meitsjen mei it tastean fan it ôfsjitten fan in oantal fûgels yn guon provinsjes.

Nylguozzen binne hast yn hiel Fryslân te sjen.

Gedrach

De reintiid foarmet it begjin fan it briedseizoen. Yn it westen en suden fan Afrika falt dat briedseizoen yn 'e moannen juny oant en mei septimber. Yn Kenia briedt de soarte it hiele jier troch. Se binne tige territoariaal en ferneare gjin oare einen yn it territoarium. It komt de fûgels net sa krekt wat de lokaasje fan it nêst oanbelanget. Se wurde tusken rotsen of tusken it reid boud, mar likegoed yn beamholtes. Ek stelle se de nêsten fan oare gruttere fûgels en se binne sels net te benaud om rôffûgels oan te fallen. Beide skaaien briede en beide âlders soargje foar it grutbringen fan 'e piken.

Se ite sied, blêd, gers en panten. Ut en troch frette se ek wringeleaze dieren.

Status

Nylguozzen ha in grut ferspriedingsgebiet. Yn it oarspronklike ferspriedingsgebiet liket de populaasje ôf te nimmen. Der wurdt yn Afrika in soad op 'e fûgel jage. Yn Europa nimme de oantallen ta en wurdt it ferspriedingsgebiet grutter.

De Nylgoes wurdt op 'e Reade list fan 'e IUCN as net bedrige klassifisearre.

Keppeling om utens

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Sjoch foar boarnen en/of referinsjes: de:Feriene Arabyske Emiraten

Verschenen of Verdwenen, SOVON, ISBN 978 90 2157 6459 (2021)
Vogelatlas van Nederland, SOVON, 978 90 2157 0051 (6e printinge, 2018)
BirdLife, oproppen 8 febrewaris 2025.

Wikimedia Commons

Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Nylgoes fan Wikimedia Commons.