Springe nei ynhâld

Mensoer

Ut Wikipedy
In mensoer yn Heidelberg, ± 1900

De mensoer (Dútsk: Mensur, fan itselde wurd yn it Latyn mei as betsjutting "diminsje") is in tradisjonele foarm fan skermjen dy't gewoanlik fûn wurdt yn Sintraal- en Noard-Europeeske universiteiten, benammen yn it ramt fan pleatslike studinteferienings. Bûten Dútslân en Eastenryk komt de mensoer no ek foar yn Switserlân, Letlân, Poalen, Estlân, Hongarije en België.

De tsjinstanners (paukanten) steane op in fêste ôfstân fan inoar (de mensoer) en duelearje fanút dizze fêste posysje. Se besykje de ûnbeskerme dielen fan 'e holle en it antlit fan de tsjinstanner te reitsjen. It parearjen fan in oanfal kin allinnich dien wurde mei de ‘fjochtearm’ en de holle moat altyd sûnder beweging bliuwe. Wa’t de holle fuortlûkt (of muckt) makket in 'moraalfout'.

De strikt fêstleine ôfstân (in degen of kling lingte) fariearret ôfhinklik fan de lokale regeljouwing (de comment), krektas de tastiene stjitten en stjitsearjes.

Mensoer yn 2004
In Schmiss

Om't de midsiuwske studint in soad reizge mei al syn jild yn 'e bûse, hie er it rjocht om in wapen te dragen foar selsferdigening tsjin mooglike rôvers. Studinten namen ek skermlessen en itselde wapen waard brûkt om ‘earesaken’ ûnder studinten ôf te hanneljen.

Fan 'e 19e iuw ôf ferbea it katolike tsjerklik rjocht (CIC 2350-2359) mensoeren (yn feite duels of inkele gefjochten) ûnder straf fan ekskommunikaasje, mar dat waard yn 1983 ynlutsen.

Yn België oefenet allinnich Corps Flaminea Leuven de ferplichte mansoer.

De paukanten drage in maliënkolder (kettenhemd) of oare ûntrochsichtbere beskerming om it lichem, de skermearm en kiel (faak makke fan kevlar). In spesjale want makke fan lear, metaal en kevlar wurdt ek droegen om de fjochthân te beskermjen. Eagen, noas en earen wurde beskerme troch in stielen bril mei learen riemen. Guon regeljouwing steane ekstra beskerming ta, lykas ear- of wanglear.

Sekondanten weitsje oer de feilichheid fan harren paukant: folslein beskermjend ynpakt, gripe se yn as in fjochtregel oertrêden wurdt of as it wetlik fêststelde oantal stjitten útwiksele is.

De klingen wurde tusken elke gong (oantal oanfallen) desinfektearre. By elke wedstriid binne twa dokters oanwêzich. In dokter kin de wedstriid einigje neigeraden de aard fan eventuele blessueres. Wûnen wurde hechte op it striidplak (sûnder ferdôving).

Der wurdt fjochte mei in mensurschläger, in houdegen. De meast foarkommende ferzje is de korbschläger mei in soarte fan beskermjende koer om 'e hângreep. De oare ferzje is de glockenschläger mei in hângreepbeskerming yn 'e foarm fan in klok. De glockenschläger wurdt benammen brûkt yn de eastlike steaten fan Dútslân.

As in meidogger rekke wurdt, kin hy dêr in groede oan oerhâlde: de schmiss. In groede gou eartiids as in eareteken, benammen yn de 19e en 20e iuw. In groede waard faak sjoen as in teken fan moed, karakter en loyaliteit. Tsjintwurdich binne groeden ornaris ûngelokken en is dy gefoelswearde net mear sa sterk. Dochs bestiet yn de moderne populêre kultuer it begryp "stoere groede" noch wol, sadat de positive assosjaasje noch net hielendal ferdwûn is.

Boarnen, noaten en referinsjes

[boarne bewurkje]
Boarnen, noaten en/as referinsjes:
  • An Introduction into the Culture of the Schläger, Ingelske webside oer de man oere yn Dútslân.
  • Blood Brothers. Ingelsk artikel oer it Dútske Korps en de mensoer.
  • In frijwat krekte werjefte fan in mensoer is te sjen yn Der Untertan (1951), in DDR-ferfilming fan it boek mei deselde namme fan Heinrich Mann (1914/'18). Hoewol't Mann syn roman dúdlik in oanklacht is fan Wilhelmynske Dútslân en de haadpersoan Diederich Hessling in antyheld is, wurdt de mensoer goed en neutraal yn byld brocht.
  • In oar foarbyld is te sjen yn in ôflevering fan de Dútske televyzjesearje Tatort.
  • In goede Nederlânske boarne mei wat bydragen oer de manoer en Corps Flaminea is te finen yn Coppens, C. (red.), En Garde: skermjen ferbylde, tentoanstellingskatalogus Universiteitsbibleteek Leuven, 1998.
  • Yn de tige deeglike jierboeken fan de Verein für Corpsstudentische Geschichtsforschung ("Einst und Jetzt") steane in soad wittenskiplike artikels oer de histoaryske, sosjale, juridyske en sels medyske aspekten fan de manoer, en ek oer de artistike, filmyske en literêre foarstellings fan dit ûnderwerp. Sjoch bygelyks oer de legindaryske 19e-ieuske Prusyske fechtmeister en militêr F. Bacmeister by Huss, F., "Fritz Bacmeister: Corpsstudent und Abenteurer, yn: Einst und Jetzt. Jahrbuch 2008 des Vereins für corpsstudentische Geschichtsforschung, diel 53, Neustadt an der Aisch 2008, s. 366 en fierder.
  • Fierdere wittenskiplike bydragen (ek yn it Dútsk) binne Rink, H., "Die Mensur, ein wesentliches Merkmal des Verbandes", yn: Baum, R.-J. (ed.), Wir wollen Männer, wir wollen Taten! Deutsche Corps Studenten 1848 bis heute, Siedler, Berlin 1998, p. 383 ff., en fierder: Paschke, R., "Corpsstudentisches Wörterbuch", yn: ‘’Handbuch des Kösener Corpsstudenten’’, diel 1, Verband Alter Corpsstudenten e.V., Würzburg, 1985, s. 329.
  • In entûsjaste taskôger fan Dútske man-oeren wie Mark Twain, dy't dêroer skreau yn syn A Tramp Abroad (1880).
  • Jerome K. Jerome, oan 'e oare kant, wie tige negatyf oer de skaal yn syn Three Men on the Bummel (1900).
  • De Amerikaanske science fiction-skriuwer Robert Heinlein ferwiist nei de mensoer yn twa fan syn bekendste wurken. Yn Starship Troopers (1959) wurde twa Dútske rekruten mei in opfallende Schmiss ûnder de elitetroepen sels troch de ynstrukteur begroete mei 'Korpsbruder' (sic), wylst yn Glory Road (1963) de haadpersoan E.C. Gordon mimeret oer syn tiid as korpsstudint. Heinlein wie dúdlik in bewûnderer, mar de ferfilming fan Starship Troopers út 1997 keas foar in ferfoarming fan de oarspronklike ideeën fan de skriuwer. De boppesteande sêne sit net yn de film.
  • Yn de opmerklike film Royal Flash (1975) mei Malcolm McDowell yn de haadrol binne de mansoe, de Schmiss en de legindaryske korpsstudint Otto von Bismarck in krúsjaal diel fan 'e plot. De ûndertitel fan dizze film is The greatest swordsman of them all.
  • Yn 2013 ferskynde in wiidweidich artikel oer de manoer yn de Nederlânske krante Trouw: [1].
  1. Gehard door de mensuur