Karibyske lamantyn

Karibyske lamantyn
taksonomy
ryk dieren (Animalia) stamme rêchstringdieren (Chordata) klasse sûchdieren (Mammalia) skift seekij (Sirenia) famylje lamantyneftigen (Trichechidae) skaai lamantinen (Trichechus)
soarte
Trichechus manatus
Linnaeus, 1758
IUCN-status: kwetsber
ferspriedingsgebiet

De Karibyske lamantyn of ek wol manaty of manatee (Trichechus manatus) is ien fan de trije soarten út it skaai fan de lamantinen.

Wengebiet

De Karibyske lamantyn libbet yn ûndjip wetter oan de kusten fan de Kariben. Om't er graach wat omdoarmje mei wurdt er ek wol op rivieren fûn; yn Súd-Amearika is in Karibyske lamantyn in kear 800 km fan de kust it lân yn fûn. Oarsom is der ek wolris ien 15 km fan de kust yn iepen see oantroffen. De dieren gean ek wol de Atlantyske kust lâns nei it noarden.

Iten

De Karibyske lamantyn yt it meast wetterplanten sa as Ielgers. Alle dagen yt in Karibyske lamantyn likernôch in fearnsdiel fan syn gewicht. Grutte folwoeksen eksimplaren kinne hast sa'n 100 kg deis ite.

Fuortplanting

De Karibyske lamantyn is in solitêr bist. Allinnich tusken de ko en har keal is in bân. In Karibyske lamantynko hat draachtiid fan 12 moannen. Sy krijt dan ien keal dat 2 jier troch har fersoarge wurdt. Nei sa'n 3-4 jier binne de wyfkes geslachtsryp, de mantsjes efkes letter. In Karibyske lamantyn kin oer de 50 jier âld wurde.

Bedrigings

Sûnt de 16e iuw wurdt op de Karibyske lamantyn jage foar oalje en fleis. Hjoed-de-dei is de Karibyske lamantyn oeral beskerme, mar rint er hieltyd noch yn tal werom. Hoewol 't de Karibyske lamantyn gjin natuerlike fijânen hat, wurdt in part fan syn libbensgebiet troch de minsken ynnommen. Ek wurde in grut tal dieren troch propellers fan bûtenboardmotoaren ferwûne en komme Karibyske lamantinen by it gerskjen yn fiskark (heaken en netten ensf.) telâne.

Floaridamanaty

Wylst it grutste part fan de Karibyske lamantinen no oan de noardeastekust fan Súd-Amearika libbet, is der ek in popúlaasje fan likernôch 3.000 Karibyske lamantinen dy't oan de kust fan Floarida libje. Dy populaasje wurdt meast sjoen as in ûndersoarte, de Floaridamanaty (Trichechus manatus latirostris), njonken de Karibyske manaty (Trichechus manatus manatus). Troch de maatregels foar it behâld dy't de FSA naam hawwe, is der in stadige waakst fan dy populaasje.

Chessie

Reizen

Yn 1994 waard in Karibyske lamantyn fûn dy't de Chesapeakebaai ynswommen wie. Doe't it yn oktober dêr te kâld waard, waard "Chessie" fongen en troch de kustwacht werombrocht nei Florida. Om't er ek in stjoerder meikrige, koe it mantsje presys folge wurde doe't er yn 1995 wêr nei it noarden gong. Dat jier gong er fan de Chesapeakebaai fierder oant Rhode Island yn it noardeasten fan de Feriene Steaten ear't er mei it kâlder wurden wer nei it suden gong. Om't er yn 1996 de stjoerder ferlern hie koe syn tocht dat jier net presys folge wurde. Hy waard lykwols op de weromreis sjoen yn Portsmouth (Firginia), dat hy moat ek dat jier yn de Chesapeakebaai west hawwe. Yn 2001 kaam er wer yn it nijs doe't er wer nei Firginia kaam wie en sjoen waard doe't er troch de Great Bridge slûs gong.

Migraasje

Ut fierder ûndersyk docht bliken dat it mear bart dat Karibyske lamantinen alle jierren migrearje tusken in wintergebiet en in simmergebiet. Der is in teory dat dit earder it gewoane gedrach fan de dieren west hat. Dat koe dan ek de ferklearing wêze fan de ferhalen oer in seemeunster "Chessie" yn de Chesapeakbaai, dêr't de reisgrage Karibyske lamantyn nei neamd wie.