Kapel (gebedsromte)

In kapel (mei de klam op it twadde wurdlid) is in kristlike gebedsromte dy't foarkomt yn trije foarmen. It kin in lytseftich frijsteand tsjerkegebou wêze, lykas in doarpskapel of in fjildkapel op it plattelân. It kin ek in byromte wêze fan in grutter tsjerkegebou, lykas in basilyk of katedraal. Yn dat gefal is de kapel faak it bewarplak fan in relikwy of is it wijd oan in beskate hillige. Fierders is it ek mooglik dat it in gebedsromte is yn in grut gebou dat fierders gjin (direkte) religieuze funksje hat, lykas in kleasterkapel yn in kleaster, in slotkapel yn in kastiel, in finzeniskapel yn in tichthûs, in hospitaalkapel yn in sikehûs, in universiteitskapel yn in universiteitsgebou of in skipskapel oan board fan in skip. Meastal is in kapel eigendom fan in tsjerklike denominaasje, mar it kin ek foarkomme, benammen yn 'e lêste fan 'e trije neamde kategoryen, dat gebedsromten yn eigendom fan partikulieren of ynstellings binne.

Etymology[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

It wurd 'kapel' komt fan it Latynske capella, in ferlytsingsfoarm fan capa, "mantel". Dat ferwiist nei de mantel fan 'e fjirde-iuwske hillige Martinus fan Tours (Sint Marten), dy't syn heale mantel weijoech oan in earme. Dy heale mantel waard letter in roomsk relikwy, en de romte dêr't dat relikwy yn bewarre waard, kaam doe troch metonymia in capella te hjitten. Meitiid waard dat in algemiene beneaming foar in lytseftich tsjerkegebou dêr't in relikwy bewarre waard, en tsjin 'e sânde iuw wie capella yn it Latyn ynboargere rekke as oantsjutting foar elts willekeurich lyts tsjerkegebou.

Roomsk-Katolike Tsjerke[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Yn 'e Roomsk-Katolike Tsjerke binne frijsteande kapellen almeast in lytse gebedshuzen dy't net direkt ûnder de ferantwurdlikheid fan in pastoar falle. Sokke kappellen wurde oer it algemien net brûkt foar it opdragen fan 'e mis, mar earder foar yndividuële devoasje. Frijsteande roomske kapellen op it plattelân wurde gauris oantsjut as fjildkapel of beafeartskapel. Guon roomske kapellen binne boud op in kapelberch. Se kinne sa lyts wêze dat in folwoeksen minske te grut is om der yn te gean; se befetsje yn dy foarm yn 'e regel inkeld in lyts hilligebyldsje of in ôfbylding yn in nis.

Dêrnjonken kin mei 'kapel' yn 'e Roomsk-Katolike Tsjerke ek ferwiisd wurde nei in 'gewoan' tsjerkegebou dat (noch) net de status fan in folweardige parochytsjerke krigen hat. Yn dat gefal wurdt der wol de mis opdroegen, mar troch in kapelaan of in rektor ynstee fan troch in pastoar. Ek roomske kapellen yn 'e foarm fan útbouwen fan basiliken en katedralen en yn 'e foarm fan gebedsromten yn net-religieuze gebouwen komme rûnom foar.

Eastersk-Otterdokse Tsjerken[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Yn 'e Gryksk-Otterdokse Tsjerken is in kapel in lyts tsjerkegegou dêr't mar út en troch liturgyske hannelings plakfine en dan noch mei in beheind tal oanwêzigen. Foar de Russysk-Otterdokse Tsjerke is in kapel in hillichdom sûnder alter, dêr't sadwaande gjin missen opdroegen wurde kinne. Yn 'e Russysk-otterdokse tradysje waarden kapellen foarhinne benammen boud ûnder stedspoarten, dêr't it grutste tal minsken der lâns kaam. De meast ferneamde kapel fan dat type is de Ibearyske Kapel yn Moskou.

Protestantisme[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

De kalvinistyske tsjerkgenoatskippen brûke gjin hilligebylden en kenne dêrom it ferskynsel net fan in lytse frijsteande kapel mei in byld. Wol wurdt de beneaming kapel soms yn algemiene sin brûkt foar in lytseftige tsjerke of, faker noch, in tsjerkeseal yn in oar gebou, lykas in fersoargingstehûs. Yn Dútslân wurde tsjerkegebouwen fan 'e Evangelisch-Lutherske Tsjerke yn lytse gemeenten dy't in predikant diele mei oare gemeenten, oantsjut as Kapelle. By de Freikirche waarden foarhinne alle tsjerkegebouwen Kapelle neamd, dêr't dy lytsere tsjerkgenoatskippen har mei ûnderskiede woene fan 'e (lutherske) steatstsjerke. Tsjintwurdich binne termen as Kirche of Gemeindezentrum gebrûkliker. Yn it Feriene Keninkryk bestiet in selde soarte fan sitewaasje, wêrby't de steatstsjerke, de Anglikaanske Tsjerke, syn tsjerkegebouwen oantsjut as church, wylst guon net-anglikaanske (saneamde non-konformistyske) tsjerkgenoatskippen harren tsjerken chapels neame.