Ingveonismen

De Ingveonismen binne in stikmannich taalkundige fernijings yn de Westgermaanske talen, dy't har oer it algemien pas yn 'e twadde helte fan it earste milennium foardienen. Yn dizze fernijings lizze foar in grut part de ferskillen tusken de Noardwestgermaanske talen en de Súdwestgermaanske talen. It is lykwols al sa dat de Ingveonismen har foar in part ek oppenearre hawwe yn 'e Nederfrankysk-Nedersaksyske subgroep fan 'e Súdwestgermaanske talen. De Heechdútske talen hawwe dêrfoar gjin part oan de Ingveonismen hân.

Oersjoch

De wichtichste Ingveonismen binne:

• Ienheidsmeartal fan tiidwurden
• Weromwurkjend gebrûk fan foarnamwurden
• Nasaalútfal
• Assibilaasje

Dêrnjonken wurde lykwols ek noch oare feroarings beskôge as Ingveonismen. Hjirûnder wurde de ferskate Ingveonismen toand út de ferskillen tusken Noarwestgermaansk Ingelsk en Frysk, Súdwestgermaansk - Nederfrankysk-Nedersaksysk Nederlânsk en Súdwestgermaansk - Heechdútsk Dútsk.

Ienheidsmeartal fan tiidwurden

By de talen oars as de Heechdútske talen waarden de ferskillende ferbûgings wei fan 'e meartalfoarmen fan tiidwurden.

Bygelyks, de ferskate talen hawwe de neikommende persoansfoarmen foar it tiidwurd "hawwen":

persoan Ingelsk Frysk Nederlânsk Dútsk 1e meartal have hawwe hebben haben 2e meartal habt 3e meartal haben meartalfoarmen ienheidsmeartal ienheidsmeartal ienheidsmeartal ôfsûnderlik

Weromwurkjend gebrûk fan foarnamwurden

By de Noardwestgermaanske talen waard it aparte, weromwurkjend foarnamwurd fan de tredde persoan wei en waard it ferfongen troch foarmen fan it oanwizend foarnamwurd.

Bygelyks, yn sinnen as "Hy wasket him.", hawwe de talen yn it iental de neikommende weromwurkjende foarnamwurden:

persoan Ingelsk Frysk Westfrysk West-Flaamsk Nederlânsk Dútsk 3e manlik himself him himself em zich sich 3e froulik herself har heurself eur 3e meartal themselves har hunself ulder ûnbeskaat oneself jin ut et foarnamwurd oanwizend oanwizend oanwizend oanwizend weromwurkjend weromwurkjend

Nasaalútfal

By de Noardwestgermaanske talen foel in nasale klank wei foar beskate ploffers en wriuwlûden. Foar in lytser part barde dit ek yn de Nederfrankysk-Nedersaksyske talen.

Bygelyks, de neikommende wurden hienen yn it Westgermaansk in n. (De weiwurden parten binne yn dizze tabel mei iepenings oanjûn.)

Ingelsk Frysk Nederdútsk Nederlânsk Dútsk five fiif fiev, fief vijf fünf soft sêft sacht zacht sanft us ús us ons (West-Flaamsk uus, Limburchsk oos, ós) uns goose goes, guos Goos gans Gans other oar anner ander (Frânsk-Flaamsk aajer) ander

Assiblaasje

Yn de Noardwestgermaanske talen hat assibilaasje west. Dit binne ferskate lûdferskowings, yn posysjes foarôfgeande oan beskate lûden.

Bygelyks, yn de neikommende foarbylden binne de skeane letters foarmen fan assiblaasje.

G-lûd wurdt J-lûd

Ingelsk Frysk Nederlânsk Dútsk day dei dag Tag way wei weg Weg rain rein regen Regen yarn jern garen Garn yesterday juster gisteren gestern to yield jilde gelden gelten to forget ferjitte vergeten vergessen

K-lûd wurdt TSJ-lûd

Ingelsk Frysk Nederlânsk Dútsk midge mich mug Mücke hedge hegge (Sealtersk) heg Hecke church tsjerke kerk Kirche churl tsjirl kerel Kerl chalice tsjelk kelk Kelch cheese tsiis kaas Käse chaff tsjêf kaf Kaff churn tsjernje karnen kernen kettle tsjettel ketel Kessel broken brutsen gebroken gebrochen stretch strekke strekken strekken stitch stekke stekken stechen

U-lûd wurdt I of E-lûd

Ingelsk Frysk Nederlânsk Dútsk bridge brêge, brigge brug Brücke ridge rêch, rich rug Rücke thin tin dun dünn

Namme

De namme "Ingveonisme" komt fan de Ingvaeonen, de Noardseekustbewoaners fan Galje oant Denemark, yn de earste iuw nei Kristus, sa't dy beskreaun waarden troch de Romeinen. Der wurdt ûngelyk tocht oer dizze namme om't in ferbân mei dit folk, sa't de namme it suggerearret, hielendal net oantoand wurde kin.