Hilandar-kleaster

Ut Wikipedy
Kseropotamou-kleaster

Μονή Ξηροποτάμου

bouwurk
Katolikon
Katolikon
lokaasje
lân Grikelân
plak Agio Oros 603 86
bysûnderheden
type bouwurk Kleaster
boujier 10e iuw
offisjele webside
inathos.gr

It Hilandar-kleaster (Servysk Sirillysk: Манастир Хиландар, Gryksk: Μονή Χιλανδαρίου) is it servysk-otterdokske kleaster op de Berch Atos yn Grikelân. It waard op de noardeastlike kant fan it skiereilân stifte yn 1198 troch Rastko Nemanjić, dy't ûnder de kleasternamme Sava de earste aartsbiskop fan de Servysk-Otterdokske Tsjerke waard. Dat die Sava tegearre mei syn heit, de stifter fan de Nemanjić-dynasty, prins Stefan Nemanja, dy't by syn troansôfstân de monastike ûnthjitten die om ûnder de namme Simeon in gewoane muonts yn Hilandar te wurden. It kleaster stiet op it fjirde plak yn de hiërargy fan de Atos-kleasters. De namme fan it kleaster is ôflaat fan in beskaat type fan in byzantynsk skip.

Stifting[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

It âlde Helandaris fan foar de oerdracht waard foar it earst neamd yn in Gryksk manuskript út 1015 en omskreaun as folslein leech en ferlitten, sadat it ûnder tafersjoch fan it Konstamonitou-kleaster set wurde moast. In skipper, dy't ûnder de befolking fan Atos yn 980 heech achte waard, wie nei alle gedachten de oarspronklike stifter fan dit âlde kleaster. De katolikon wie al wijd oan de Yntocht fan de Teotokos yn de Timple (feestdei 21 novimber). Al gau dêrnei waard it kleaster slachtoffer fan oanhâldende plonderingen troch piraten.

It kleaster waard yn 1198 op 'e nij stifte doe't keizer Aleksios III Angelos (1195-1203), oantrune troch de kleastermienskip fan de hillige berch Atos, in mei goud fersegele bul skriuwe liet dy't it ferlitten kleaster Helandaris oan de Servjers joech as in ivich geskink. Hilandar waard sa oerdroegen oan Sint-Sava en Sint-Simeon, mei it doel om in nije monastike mienskip te stiftsjen, dy't in keizerlike status krige. Sûnt dy tiid is it kleaster in hoekstien fan it religieuze, edukative en kulturele libben fan it Servyske folk.

Sint-Simeon, de stifter fan it kleaster

Yn de jierren 1198 oant 1200 bouden Sava en Simeon de nije katolikon fan de Yntocht fan de Teotokos yn de Timpel, de Sint-Savatoer, de Kambansky-toer en de sellen foar de muontsen. Dat waard allegear finansjeel mooglik makke troch de famylje fan beide muontsen. De oarkonde dy't Simeon yn it ramt fan de stifting makke bleau oant de Twadde Wrâldkriich bewarre, mar gyng ferlern doe't de Dútsers Belgrado op 6 april 1941 bombardearre en de Nasjonale Bibleteek fan Servje lyk mei de grûn makke. Nei de stifting fan it kleaster ferhûzen hûnderten muontsen út Servje nei it kleaster, wylst it kleaster grutte ek stikken lân, metochions en de belesting fan in soad doarpen tawiisd krige.

Sint-Sava, earste aartsbiskop fan de Servysk-Otterdokske Tsjerke

Simeon ferstoar op 13 febrewaris 1200 yn it kleaster en waard begroeven njonken de katolikon. It lichem bleau dêr oant 1208, doe't syn omskot nei Servje oerbrocht waard en dêr neffens syn eigen winsken op 'e nij begroeven waard by de katolikon fan it Studenika-kleaster, dat er earder yn 1196 foltôge hie.

It kleaster ûnder Ottomaansk bewâld[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Yn de 15e iuw waard it Byzantynske Ryk ferovere troch de Ottomaanske Turken. Nei de ferovering fan Tessaloniky troch Murad II ûnthieten de muontsen omlyk te jaan, mar der folge fan de kant fan it nije bewâld nettsjinsteande geweld en wetteleazens. In tal Servyske muontsen ferlieten Hilandar en gyngen nei Servje. Om spannings mei de kristlike ûnderdienen tefoarren te kommen liet Murad II de besittings en privileezjes fan de kleasters fierder gewurde, sadat in sekere ûnôfhinklikens fan Atos bestean bliuwe koe. Yn 1426 joech de Albaneeske ealman Gjon Kastrioti de belestingopbringsten fan in pear doarpen oan it kleaster. Hy en syn soannen, dêrûnder ek de Albaneeske nasjonale fersetsheld tsjin de Ottomaanske besetting Gjergj Kastrioti, bekend ûnder de namme Skanderbeg, hearden ta de restearjende lokale otterdokske aristokraten dy't Hilander trou bleaune. Doe't Kastrioti rjochten oankocht om dêrmei syn pensioen yn it kleaster feilich te stellen, waard de Sint-Joaristoer ta syn eare bekend ûnder de namme de Albaneeske Toer. Gjon Kasstrioti naam letter de monastike namme Joachim oan en ferstoar op 4 maaie 1437 yn it kleaster.

Mei't ek Servje yn 1459 yn hannen fan de Ottomanen foel, ferlear Hilandar op 'e nij begeunstigers. De bruorren moasten nije boarnen sykje om it kleaster te beskermjen en troch de tiid te helpen. In pear jier letter socht Angelina van Krušedol, de Albaneeske frou fan de Servyske despoat Stefan Branković, foar it earst om help by de russyske grutfoarst Vasily III. In ôffurdiging fan it kleaster brocht yn 1550 in besite oan Moskou en it wie tsaar Ivan IV, dy't Hilandar ûnder syn hoede naam en nije sellen foar de muontsen liet bouwe. Yn maart 1556 joech Ivan IV it kleaster ek in stik lân tichteby it Moskouse kremlyn mei de needsaaklike gebouwen oan Hilandar. De tsaren soene it kleaster noch lange tiid foar beskerming soargje.

Yn de 17e iuw naam it tal Servyske muontsen ôf en ek in grutte brân yn 1722 die it kleaster ek gjin goed. De russyske pylger Vasily Barsky skreau yn 1745 dat de lieding fan Hilandar by bulgaarske muontsen lei. De muontsen fan it kleaster spilen in grutte rol by it bewustwêzen fan de identiteit fan de Bulgaren en it wie yn Hilandar dêr't Sint-Paisius mei syn wurk Istorija Slavjanobolgarskaja oan de widze stie fan de Bulgaarske Renêssânse. Oant it ein fan de 19e iuw bleau it kleaster yn mearderheid befolke troch Bulgaren.

20e iuw[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

It kleaster nei de brân (2006)

Yn de jierren santich woe it Grykske regear Atos oanslute op it elektrisiteitsnet. De Hillige Ried fan de berch Atos wegere it oanbod en sûnt produsearje alle kleasters sels de elektrisiteit, dy't op in duorsume wize opwekt wurdt.

Op 4 maart 2004 fûn der in grutte brân plak, wêrby't likernôch 50% fan it ommuorre kompleks ferneatige waard. It fjoer ferwoastge de noardlike helte fan it kompleks ynklusyf de bakkerij. De bibleteek en de âlde ikoanen waarden sparre foar it fjoer. Op it stuit wurde grutskalige rekonstruksjes oan it kleasterkompleks útfierd.

Ikoan fan de Teotokos "fan de Trije Hannen

Kleasterskatten[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

It kleaster besit in wûnderdiedich ikoan fan de Teotokos "fan de Trije Hannen" (Gryksk: Tricherusa, Servysk: Тројеручицa). It ikoan wurdt neffens de tradysje yn ferbining brocht mei de mirakuleuze genêzing fan Jehannes fan Damaskus. Om it jier 717 waard Sint-Jehannes in muonts yn it Mar Sabbas-kleaster by Jerusalim en joech it ikoan doe oan de kleastermienskip dêr. Letter kaam it ikoan yn hannen fan de hillige Sava, dy't it oan Hilandar joech. Yn 1661 waard in kopy fan it ikoan nei Ruslân stjoerd, dêr't it sûnt bot fereare wurdt troch de Russysk-Otterdokske Tsjerke. It ikoan hat twa feestdagen: 28 juny (11 july) en 12 july (25 july).

Yn it kleaster wurdt ek it swurd fan keizer Stefan Uroš IV Dušan bewarre.

De bibleteek besit 181 Grykske en 809 Slavyske manuskripen en likernôch 20.000 printe boeken (wêrfan't 3.000 yn it Gryksk).

Boarnen, noaten en referinsjes[boarne bewurkje]

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Dizze side is alhiel of foar in part in oersetting fan de Ingelsktalige Wikipedyside; sjoch foar de bewurkingsskiednis: en:Hilandar