Wolsum

Ut Wikipedy
De himrik fan Wolsum
Wolsum doetiids
De tsjerke fan Wolsum yn 2014

Wolsum is in terpdoarp yn de gemeente Súdwest-Fryslân, besuden Boalsert. Oant 2011 lei Wolsum yn de eardere gemeente Wymbritseradiel. It doarp hat likernôch 145 ynwenners (2006). Under Wolsum falle de buorskippen Wolsumerketting, Ytsum, Fiifhûs, Jouswert en Remswert. Troch Wolsum rint de wei Remswert - Blauhûs dy't yn 1989 opknapt is. Sûnt dy tiid is der ek in fytspaad nei Boalsert

Untstean[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

It doarp is yn de Midsiuwen ûntstien yn de noardwesthoeke fan de gritenij súdeastlik fan Boalsert. It doarp wie mei twa opfearten ûntsletten nei de Wimerts. Op de betiidste ôfbylding fan it doarp op de gritenijkaart yn de atlas fan Schotanus út 1664 stiet om de tsjerke hinne in kompakte doarpsbebouwing fan huzen en hjir en dêr yn steane pleatsen dy’t soms ta in buorskip konsintrearre binne.

De 'Tegenwoordige Staat van Friesland' skreau yn 1788: Wolsum, niet verre van Bolswerd, en naby de vaart, die van de Nieuwe Zyl derwaards loopt, zo dat men hier te scheep vry gemaakelijk af en aan kan komen. Onder dit Dorp {…} behooren de buertjes Laard, Jouwsard, Remsard, Vyfhuis en Ytzum.
De buerten besteane noch altyd en by de brêge oer de feart is boppedat de buert Wolsumerketting ûntstien. Op de kaart yn de Eekhoffatlas út 1851 steane trije huzen, wêr’t de kaart fan 1716 allinne noch it Wolsumer Kettinghûs fermelde. Yn Fiifhûs steane yn 1851 al trije huzen mear as de namme oanjout. De oare buerten besteane út buorkerijen. Yn it midden fan de 19e iuw steane yn de buorren fan it doarp alve huzen en efter de tsjerke is de kompakte tsjerkebuorren noch te besjen.

Tsjerke[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

De tsjerke is om 1870 hinne boud om in midsiuwske foargonger te ferfangen dy’t oan Sint Martinus wijd wie. It is in sealtsjerke mei in trijesidige sluting yn in typyske mingde styl. It muorrewurk wurdt yndield troch lisenen en der steane grutte rûnbôgefinsters yn. De hoeken fan de gevel en dy fan de foar in grut part ynboude toer ha dekorative pinakelbekroaningen. De gevel wurdt ôfdekt troch in rûnbôgefries. Yn de tsjerke stiet in 17e iuwske preekstoel. De oant gevelhichte oplutsen, nochal skerpe toer hat in houten boppebou mei oan elke kant dûbele galmgatten. Yn de toer hinget in liedklok út de 15e iuw.

Mienskip[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Doarspshûs it Wilsumhûs is yn 1986 troch de bewenners opknapt. De bern geane nei de skoallen yn de omkriten fan it doarp.

Befolking[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

In ferneamde Wolsumer is Wout Zijlstra

Strjitten[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

  • De Pôle -
  • Fiifhûs - buorskip Fiifhûs
  • Jouswerterdyk - dyk nei Jouswert
  • Laard en Saard - buorskippen Laard en Saard
  • Nijewei -
  • Remswerterleane -
  • Skoallepaad -
  • Wolsumer Ketting - buorskip Wolsumerketting
  • Wolsumerwei -

Sjoch ek[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Boarnen, noaten en referinsjes[boarne bewurkje]

Boarnen, noaten en/as referinsjes:
  • Oer Wolsum
  • Gerben Obes Posthumus - Eat oer de skiednis fan de pleatsen fan Wolsum (1982)

 
Plakken yn de gemeente Súdwest-Fryslân
Flagge fan de gemeente Súdwest-Fryslân
Stêden: BoalsertDryltsHylpenSnitsStarumWarkum

Doarpen en útbuorrens: AbbegeaAldegeaAllingawierArumBlauhúsBoazumBreesândykBritswertBurchwertDearsumDedzjumEastereinEasterwierrumEasthimEksmoarreFerwâldeFolsgeareGaastDe GaastmarGauGoaiïngeaGreonterpHartwertHeechIt HeidenskipHichtumHidaardHieslumHimmelumHinnaardDe HommertsIdzegeaIensYndykYpekolsgeaYsbrechtumItensJutrypKimswertKoarnwertKoarnwertersânKoudumKûbaardKûfurderrigeLaaksumLytsewierrumLoaiïngeaLollumLongerhouMakkumMolkwarNijhuzumNijlânOffenwierParregeaPenjumPiaamPoppenwierRaerdReahûsRienSânfurdSibrandabuorrenSkarlSkearnegoutumSkettensSkraardSkuzumSmelbrêgeSurchTersoalToppenhuzenTsjalhuzumTsjerkwertTurnsTwellingeaWaaksensWâldseinWarnsWesthimWytmarsumWiuwertWolsumWommelsWûns

Buorskippen: AaksensAbbegeasterkettingAndelahuzenAnnebuorrenArkumAtsebuorrenBaarderbuorrenDe BandBarsumBeabuorrenBessensBernsterbuorrenDe BierenBittensDe BlokkenBlomkampBoatlânBonjeterpBoppebuorrenDe BurdDyksterbuorrenDoanjebuorrenDoanjewierDraeisterhuzenEangterpEasthim (Wytmarsum)EksmoardersylFeytebuorrenFiifhûsFiskersbuorrenFjouwerhuzenFlânsumIt FlietGalamadammenGoaiïngamiedenGoaiumGrauwe KatDe GritsGrutte WiskeGreate WierrumHaaiumHarkesylDe HelHiemertHidaardersylHiddumHoekensHoarnsterbuorrenHouIdserdabuorrenIemswâldeYndyk (Boazum)IngwertIngwierJethJonkershuzenJousterpJouswertKâldehuzumDe KampenDe KatKlaeiterpDe KliuwKnossensKoaihuzenKromwâl (Boalsert)Kromwâl (Britswert)LippenwâldeDe Lytse GaastmarLytse WiskeLytshuzenMakkum (Boazum)MeilahuzenMontsamabuorrenMountsjewierDe NesNijbuorrenNijekleasterNijesylOsingahuzenPikesylDe PôleRea SkuorreRemswertRytseterpSaardSânfurder RypSyswertSjongedykSkearnebuorrenSkrokSotterum (Koarnwert)Sotterum (Skettens)SpearsSpykIt Strân SwaanwertSwarte BeienTrijehuzen (Hidaard)Trijehuzen (Snits)Trijehuzen (Wommels)TsjerkebuorrenDe WearenWesterbuorrenWesterlittensDe WierenWolsumerkettingWonnebuorren